Mặc Vũ
11-08-2010, 07:27 PM
Sau cuốn sch gy chấn động Lời th tội của một st thủ kinh tế, John Perkins trở lại với một cuốn sch mới Lịch sử b mật đế chế Hoa Kỳ. Tựa sch dễ lm những người chưa từng đọc Perkins nhầm tưởng đ l một cuốn sch lịch sử chnh trị kh khan, nhưng ngược lại, Perkins vẫn viết theo cch của ng: một dạng tự truyện chnh trị kinh tế mang nhiều mu sắc b ẩn của tiểu thuyết trinh thm… Tn sch: LỊCH SỬ B MẬT ĐẾ CHẾ HOA KỲ
Tc giả: John Perkins
Dịch giả: Nhm GoldenPages
Pht hnh: Alpha Books & NXB Chnh trị quốc gia - Sự thật
*****
"Chnh trị vỉa h"
"C tin đồn rằng George W. Bush đ bị quay ln khi đang sử dụng cocain v c hnh vi quan hệ tnh dục bất chnh trong thời gian cha anh ta lm tổng thống."
Thế rồi, nh lnh đạo Panama lc đ l Noriega đ "sử dụng những bức ảnh đồi truỵ của Bush con v người tnh để thuyết phục Bush cha (khi đ đang l tổng thống) đứng về pha chnh quyền Panama trong những vấn đề chủ chốt. Để trả đũa, Mỹ mang qun xm lược Panama v đẩy Noriega vo nh t Miami."
Sự kiện Mỹ tấn cng Panama năm 1989 được giải thch như vậy trong Lịch sử b mật đế chế Hoa Kỳ. Khng ai ngạc nhin khi sch của John Perkins bn chạy. ng biết cch viết, biết cch thắt nt v mở nt, biết đưa vo trong cu chuyện những tnh tiết "vỉa h" để một cuốn sch chnh trị trở nn sống động, hấp dẫn.
Nếu như Lời th tội của một st thủ kinh tế (từ đy viết tắt l Lời th tội) được viết như một tự truyện theo mạch thời gian tuyến tnh, Lịch sử b mật đế chế Hoa Kỳ (từ đy viết tắt l B sử) l một kiểu tự truyện được viết theo mạch khng gian phi tuyến tnh.
Cuốn sch đầu tin của Perkins kể lại tuần tự cuộc đời st thủ kinh tế của ng, từ khi "bn linh hồn cho quỷ" để gia nhập đội ngũ st thủ kinh tế đến khi ngộ ra "tội lỗi". Cuốn sch thứ hai ny chỉ như những ghi chp c thức của Perkins khi đi qua rất nhiều quốc gia v lục địa khc nhau. Từ Chu , Chu Mỹ Latinh rồi tới Chu Phi, đi đến đu, Perkins cũng viết ra những trải nghiệm của mnh v những người khc. trong qu trnh nhận ra bản chất thật sự của "đế chế Hoa Kỳ".
C khc nhau về cch kể chuyện, nhưng tưởng v thng điệp th vẫn thế. C thể coi Lịch sử b mật đế chế Hoa Kỳ l phần tiếp theo của "bản tuyn ngn" chống đế chế Mỹ ni ring v ton cầu ha ni chung.
Những con b ci bị vắt sữa
"Con b ci m chng ta c thể vắt sữa cho tới khi về hưu"
Trong Lời th tội, ph chủ tịch MAIN, một cng ty tư vấn của Mỹ, đ ni như vậy khi nhắc tới Ảrập Xt. M khng chỉ đất nước ny, ton bộ cc quốc gia đang pht trển theo Perkins đều l những con b ci để nước Mỹ v tập đon đa quốc gia của họ "vắt sữa".
Hai cuốn sch của Perkins đều tập trung m tả những m mưu, qu trnh v thủ đoạn "vắt sữa" của đế chế Mỹ. m mưu được thực hiện theo một tiến trnh tuần tự với nhiều thủ đoạn. Np dưới danh nghĩa xa đi giảm ngho, tập đon trị Mỹ (một lin minh giữa chnh phủ, cc ngn hng v tập đon lớn) tm mọi cch "viện trợ", "cho vay" để gip cc nước ngho pht triển.
Qua những cng ty tư vấn như MAIN (cng ty m Perkins từng lm việc), cc st thủ kinh tế vẽ ra những kế hoạch pht triển cơ sở hạ tầng… cho cc nước ngho v ho phng cho họ vay tiền để thực hiện những kế hoạch đ.
Thực chất, cc kế hoạch đ được st thủ kinh tế "thổi phồng" v "phng đại" hơn nhiều so với thực chất. Mục tiu l để cc nước khc phải vay thật nhiều v ngập trong nợ nần. Cho tới khi đ, nước Mỹ sẽ nắm quyền kiểm sot, p cc quốc gia đ phải trả nợ bằng nguồn ti nguyn khong sản v dầu mỏ của họ.
Ti nguyn bị vắt kiệt để trả nợ chứ khng phải đầu tư cho an sinh x hội, gio dục, y tế đ đẩy dn ngho ở cc nước đang pht triển vo tnh trạng bần cũng ha. Đ l ci ni nui dưỡng những kẻ khủng bố nước Mỹ m sự kiện 11/9 l một v dụ. Mi trường bị huỷ hoại nghim trọng bởi cc tập đon tranh nhau khai thc v tội vạ ti nguyn, khiến tri đất đứng trước những hiểm hoạ khn lường.
Cuộc thập tự chinh mới của một đế quốc mới
Theo Perkins th những định chế như Ngn hng thế giới (WB), Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) chỉ l những con bi để nước Mỹ sử dụng nhằm p cc nước ngho đi theo quỹ đạo của họ. Đ l một cuộc Thập tự chinh mới, khng phải bằng qun sự m bằng kinh tế, khng phải bằng những chiến binh gio mc trn tay m bằng những st thủ kinh tế với cc bản bo co giả tạo được vẽ vời cho ra vẻ khoa học. Mục tiu l mở rộng đế chế Mỹ trn phạm vi ton cầu để phục vụ cho lợi ch của một thiểu số những quan chức cấp cao v chủ những tập đon lớn.
Nhưng theo Perkins, thủ đoạn của đế chế Mỹ cn kinh khủng hơn thế. Khi những quốc gia đang pht triển bất tun theo sự điều khiển của Mỹ, "lũ ch săn bắt đầu sử dụng đến những chiếc gậy bng chầy v cuối cng l sng." Những nh lnh đạo theo chủ nghĩa dn tộc chống lại sự bc lột của tập đon Mỹ sẽ bị mua chuộc bởi cc st thủ kinh tế.
Nếu cc st thủ kinh tế thất bại, những st thủ thật sự của CIA sẽ vo cuộc. Ci chết của tổng thống Ecuador Jaime Roldos, tổng thống Panama Omar Torrijos v hng loạt ci tn khc Arbenz, Mossadegh, Allende… đều c bn tay vấy mu của CIA.
Gần đy nhất l cuộc chiến tranh Iraq để lật đổ nh độc ti chống Mỹ Saddam Hussein dưới chiu bi chống khủng bố. Theo Perkins, thực chất của tất cả những mỹ từ như dn chủ, nhn quyền, chống khủng bố chỉ l lớp o che đậy cho m mưu thật sự của Mỹ nhằm tước đoạt nguồn dầu mỏ, khong sản v khuynh lot thị trường của những quốc gia ngho.
Trong B sử, Perkins đ định nghĩa đế quốc l một dn tộc thống trị dn tộc khc với 7 đặc điểm cơ bản v theo đ th nước Mỹ hiện nay c cả bảy đặc điểm của một đế quốc. Tưởng như thời đại của chủ nghĩa đế quốc đ qua rồi nhưng thực chất, một hệ thống đế quốc mới đang được dựng nn, tinh vi v hiệu quả nhất m thế giới từng thấy.
Tấn cng vo "tri tim nhỏ mu của vua cha"
Hai cuốn sch của Perkins như những bản co trạng đanh thp chống lại đế chế Mỹ m đứng đằng sau n l những tập đon lớn. Đọc Perkins để thấu hiểu những l lẽ của phe chống ton cầu ha, thấu hiểu tại sao nhiều người dn ở Chu Mỹ Latinh v cc quốc gia Trung Đng lại căm ght nước Mỹ đến như vậy.
Perkins khiến người đọc phải nhn lại tất cả những quan niệm cũ về ODA, FDI, WB, IMF… Tất cả những khoản vay "ưu đi" được sử dụng để xy dựng cơ sở hạ tầng lại trở về ti chnh những cng ty trng thầu l cc tập đon của cc nước cho vay. Cuối cng, chỉ c cc nước ngho lm vo cảnh nợ nần bởi những khoản vay khổng lồ dng để ti trợ cho những dự n "bnh vẽ".
Trong cả hai cuốn sch của mnh, John Perkins đều viết về Mỹ
với những lời chỉ trch v buộc tội nặng nề nhất, chnh điều ny lại
khiến sch của ng c đi phần "phản cảm"
Nguồn: amazon.com
Tuy nhin, nhn đi cũng phải nhn lại. Perkins c lẽ đ đi qu đ khi sử dụng thứ ngn ngữ nặng nề nhất để chỉ trch khng tiếc lời đế chế Mỹ, cc tập đon Mỹ v tiến trnh ton cầu ha. Khng thấy c đoạn no ng nhắc tới những gi trị m n đ tạo ra. Khng thấy Perkins ni về những lợi ch to lớn của ton cầu ha, những đng gp vĩ đại của cc tập đon trong đổi mới cng nghệ, sng tạo sản phẩm, cải tiến mẫu m, giảm gi thnh…
Tất cả tội lỗi từ sự huỷ hoại của mi trường tới sự ngho khổ của người dn cc nước đang pht triển đều bị đổ vấy ln đầu cc tập đon lớn, cc nước giu. Đọc Perkins dễ lm nhiều người bị kch động đi theo một quan điểm nguy hiểm: ngho đi l vinh quang, giu sang l tội lỗi, người ngho vẫn cứ ngho bởi bọn nh giu ăn cướp của họ. Lịch sử những cuộc cải cch ruộng đất, cch mạng văn ha, quốc hữu ha cng nghiệp ở nhiều quốc gia đ chứng minh rằng quan điểm đ chỉ dẫn tới thảm họa.
May thay, phần kết của Lịch sử b mật đế chế Hoa Kỳ đ mở ra một bầu trời tươi sng hơn. Perkins đề xuất ra những biện php đấu tranh để "thay đổi chnh bản thn cc tập đon", khiến những tập đon lớn phải thực hiện những chnh sch v con người, v mi trường v v cộng đồng nhiều hơn.
Mỗi người phải c thức trong hnh xử v tiu dng, phải ảnh hưởng tới những người khc, thuyết phục tập đon trị thay đổi chnh sch của họ để biến "chủ nghĩa tư bản đế quốc thnh chủ nghĩa tư bản dn chủ."
"Ngay cả vua cha cũng l con người. Tri tim họ cũng c thể tan vỡ, chng nhỏ mu. Họ c thể bị thuyết phục…" Thng điệp trong những trang cuối của cuốn sch đ mở ra những giải php tch cực để "chng ta cng chung tay đổi thay thế giới" như lời ku gọi của Perkins.
Theo Blogsach.com
Tc giả: John Perkins
Dịch giả: Nhm GoldenPages
Pht hnh: Alpha Books & NXB Chnh trị quốc gia - Sự thật
*****
"Chnh trị vỉa h"
"C tin đồn rằng George W. Bush đ bị quay ln khi đang sử dụng cocain v c hnh vi quan hệ tnh dục bất chnh trong thời gian cha anh ta lm tổng thống."
Thế rồi, nh lnh đạo Panama lc đ l Noriega đ "sử dụng những bức ảnh đồi truỵ của Bush con v người tnh để thuyết phục Bush cha (khi đ đang l tổng thống) đứng về pha chnh quyền Panama trong những vấn đề chủ chốt. Để trả đũa, Mỹ mang qun xm lược Panama v đẩy Noriega vo nh t Miami."
Sự kiện Mỹ tấn cng Panama năm 1989 được giải thch như vậy trong Lịch sử b mật đế chế Hoa Kỳ. Khng ai ngạc nhin khi sch của John Perkins bn chạy. ng biết cch viết, biết cch thắt nt v mở nt, biết đưa vo trong cu chuyện những tnh tiết "vỉa h" để một cuốn sch chnh trị trở nn sống động, hấp dẫn.
Nếu như Lời th tội của một st thủ kinh tế (từ đy viết tắt l Lời th tội) được viết như một tự truyện theo mạch thời gian tuyến tnh, Lịch sử b mật đế chế Hoa Kỳ (từ đy viết tắt l B sử) l một kiểu tự truyện được viết theo mạch khng gian phi tuyến tnh.
Cuốn sch đầu tin của Perkins kể lại tuần tự cuộc đời st thủ kinh tế của ng, từ khi "bn linh hồn cho quỷ" để gia nhập đội ngũ st thủ kinh tế đến khi ngộ ra "tội lỗi". Cuốn sch thứ hai ny chỉ như những ghi chp c thức của Perkins khi đi qua rất nhiều quốc gia v lục địa khc nhau. Từ Chu , Chu Mỹ Latinh rồi tới Chu Phi, đi đến đu, Perkins cũng viết ra những trải nghiệm của mnh v những người khc. trong qu trnh nhận ra bản chất thật sự của "đế chế Hoa Kỳ".
C khc nhau về cch kể chuyện, nhưng tưởng v thng điệp th vẫn thế. C thể coi Lịch sử b mật đế chế Hoa Kỳ l phần tiếp theo của "bản tuyn ngn" chống đế chế Mỹ ni ring v ton cầu ha ni chung.
Những con b ci bị vắt sữa
"Con b ci m chng ta c thể vắt sữa cho tới khi về hưu"
Trong Lời th tội, ph chủ tịch MAIN, một cng ty tư vấn của Mỹ, đ ni như vậy khi nhắc tới Ảrập Xt. M khng chỉ đất nước ny, ton bộ cc quốc gia đang pht trển theo Perkins đều l những con b ci để nước Mỹ v tập đon đa quốc gia của họ "vắt sữa".
Hai cuốn sch của Perkins đều tập trung m tả những m mưu, qu trnh v thủ đoạn "vắt sữa" của đế chế Mỹ. m mưu được thực hiện theo một tiến trnh tuần tự với nhiều thủ đoạn. Np dưới danh nghĩa xa đi giảm ngho, tập đon trị Mỹ (một lin minh giữa chnh phủ, cc ngn hng v tập đon lớn) tm mọi cch "viện trợ", "cho vay" để gip cc nước ngho pht triển.
Qua những cng ty tư vấn như MAIN (cng ty m Perkins từng lm việc), cc st thủ kinh tế vẽ ra những kế hoạch pht triển cơ sở hạ tầng… cho cc nước ngho v ho phng cho họ vay tiền để thực hiện những kế hoạch đ.
Thực chất, cc kế hoạch đ được st thủ kinh tế "thổi phồng" v "phng đại" hơn nhiều so với thực chất. Mục tiu l để cc nước khc phải vay thật nhiều v ngập trong nợ nần. Cho tới khi đ, nước Mỹ sẽ nắm quyền kiểm sot, p cc quốc gia đ phải trả nợ bằng nguồn ti nguyn khong sản v dầu mỏ của họ.
Ti nguyn bị vắt kiệt để trả nợ chứ khng phải đầu tư cho an sinh x hội, gio dục, y tế đ đẩy dn ngho ở cc nước đang pht triển vo tnh trạng bần cũng ha. Đ l ci ni nui dưỡng những kẻ khủng bố nước Mỹ m sự kiện 11/9 l một v dụ. Mi trường bị huỷ hoại nghim trọng bởi cc tập đon tranh nhau khai thc v tội vạ ti nguyn, khiến tri đất đứng trước những hiểm hoạ khn lường.
Cuộc thập tự chinh mới của một đế quốc mới
Theo Perkins th những định chế như Ngn hng thế giới (WB), Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) chỉ l những con bi để nước Mỹ sử dụng nhằm p cc nước ngho đi theo quỹ đạo của họ. Đ l một cuộc Thập tự chinh mới, khng phải bằng qun sự m bằng kinh tế, khng phải bằng những chiến binh gio mc trn tay m bằng những st thủ kinh tế với cc bản bo co giả tạo được vẽ vời cho ra vẻ khoa học. Mục tiu l mở rộng đế chế Mỹ trn phạm vi ton cầu để phục vụ cho lợi ch của một thiểu số những quan chức cấp cao v chủ những tập đon lớn.
Nhưng theo Perkins, thủ đoạn của đế chế Mỹ cn kinh khủng hơn thế. Khi những quốc gia đang pht triển bất tun theo sự điều khiển của Mỹ, "lũ ch săn bắt đầu sử dụng đến những chiếc gậy bng chầy v cuối cng l sng." Những nh lnh đạo theo chủ nghĩa dn tộc chống lại sự bc lột của tập đon Mỹ sẽ bị mua chuộc bởi cc st thủ kinh tế.
Nếu cc st thủ kinh tế thất bại, những st thủ thật sự của CIA sẽ vo cuộc. Ci chết của tổng thống Ecuador Jaime Roldos, tổng thống Panama Omar Torrijos v hng loạt ci tn khc Arbenz, Mossadegh, Allende… đều c bn tay vấy mu của CIA.
Gần đy nhất l cuộc chiến tranh Iraq để lật đổ nh độc ti chống Mỹ Saddam Hussein dưới chiu bi chống khủng bố. Theo Perkins, thực chất của tất cả những mỹ từ như dn chủ, nhn quyền, chống khủng bố chỉ l lớp o che đậy cho m mưu thật sự của Mỹ nhằm tước đoạt nguồn dầu mỏ, khong sản v khuynh lot thị trường của những quốc gia ngho.
Trong B sử, Perkins đ định nghĩa đế quốc l một dn tộc thống trị dn tộc khc với 7 đặc điểm cơ bản v theo đ th nước Mỹ hiện nay c cả bảy đặc điểm của một đế quốc. Tưởng như thời đại của chủ nghĩa đế quốc đ qua rồi nhưng thực chất, một hệ thống đế quốc mới đang được dựng nn, tinh vi v hiệu quả nhất m thế giới từng thấy.
Tấn cng vo "tri tim nhỏ mu của vua cha"
Hai cuốn sch của Perkins như những bản co trạng đanh thp chống lại đế chế Mỹ m đứng đằng sau n l những tập đon lớn. Đọc Perkins để thấu hiểu những l lẽ của phe chống ton cầu ha, thấu hiểu tại sao nhiều người dn ở Chu Mỹ Latinh v cc quốc gia Trung Đng lại căm ght nước Mỹ đến như vậy.
Perkins khiến người đọc phải nhn lại tất cả những quan niệm cũ về ODA, FDI, WB, IMF… Tất cả những khoản vay "ưu đi" được sử dụng để xy dựng cơ sở hạ tầng lại trở về ti chnh những cng ty trng thầu l cc tập đon của cc nước cho vay. Cuối cng, chỉ c cc nước ngho lm vo cảnh nợ nần bởi những khoản vay khổng lồ dng để ti trợ cho những dự n "bnh vẽ".
Trong cả hai cuốn sch của mnh, John Perkins đều viết về Mỹ
với những lời chỉ trch v buộc tội nặng nề nhất, chnh điều ny lại
khiến sch của ng c đi phần "phản cảm"
Nguồn: amazon.com
Tuy nhin, nhn đi cũng phải nhn lại. Perkins c lẽ đ đi qu đ khi sử dụng thứ ngn ngữ nặng nề nhất để chỉ trch khng tiếc lời đế chế Mỹ, cc tập đon Mỹ v tiến trnh ton cầu ha. Khng thấy c đoạn no ng nhắc tới những gi trị m n đ tạo ra. Khng thấy Perkins ni về những lợi ch to lớn của ton cầu ha, những đng gp vĩ đại của cc tập đon trong đổi mới cng nghệ, sng tạo sản phẩm, cải tiến mẫu m, giảm gi thnh…
Tất cả tội lỗi từ sự huỷ hoại của mi trường tới sự ngho khổ của người dn cc nước đang pht triển đều bị đổ vấy ln đầu cc tập đon lớn, cc nước giu. Đọc Perkins dễ lm nhiều người bị kch động đi theo một quan điểm nguy hiểm: ngho đi l vinh quang, giu sang l tội lỗi, người ngho vẫn cứ ngho bởi bọn nh giu ăn cướp của họ. Lịch sử những cuộc cải cch ruộng đất, cch mạng văn ha, quốc hữu ha cng nghiệp ở nhiều quốc gia đ chứng minh rằng quan điểm đ chỉ dẫn tới thảm họa.
May thay, phần kết của Lịch sử b mật đế chế Hoa Kỳ đ mở ra một bầu trời tươi sng hơn. Perkins đề xuất ra những biện php đấu tranh để "thay đổi chnh bản thn cc tập đon", khiến những tập đon lớn phải thực hiện những chnh sch v con người, v mi trường v v cộng đồng nhiều hơn.
Mỗi người phải c thức trong hnh xử v tiu dng, phải ảnh hưởng tới những người khc, thuyết phục tập đon trị thay đổi chnh sch của họ để biến "chủ nghĩa tư bản đế quốc thnh chủ nghĩa tư bản dn chủ."
"Ngay cả vua cha cũng l con người. Tri tim họ cũng c thể tan vỡ, chng nhỏ mu. Họ c thể bị thuyết phục…" Thng điệp trong những trang cuối của cuốn sch đ mở ra những giải php tch cực để "chng ta cng chung tay đổi thay thế giới" như lời ku gọi của Perkins.
Theo Blogsach.com