Nhạc sĩ Phạm Đình Chương

[hienchanh]

:cool:


Nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương -- Nhạc sĩ phổ thơ mang t�nh thi�n t�i

Nguyễn Việt


N�i đến nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương l� n�i đến những nhạc phẩm t�nh ca l�ng mạn được s�ng t�c từ thời tiền chiến cho đến b�y giờ. Đa số nhạc phẩm do �ng s�ng t�c được phổ từ thơ.


http://cafevannghe.files.wordpress.com/2010/01/3-pham-d-chuong.jpg


Nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương l� một t�n tuổi lớn của nền �m nhạc Việt Nam. Nếu phải so s�nh giữa Phạm Đ�nh Chương với Phạm Duy, c� lẽ cả hai đều �kẻ t�m lạng người nửa c�n�, chỉ c� điều Phạm Đ�nh Chương kh�ng s�ng t�c nhạc đủ thể loại v� theo kiểu �thị trường� như �Sức Mấy M� Buồn�, �Bỏ Qua Đi T�m� hay nhạc Việt h�a v.v� m� Phạm Duy c� sở trường. Phạm Đ�nh Chương chỉ c� một con đường để đi, l� chọn con đường v� văn học nghệ thuật.

Ch�ng ta thử điểm qua những s�ng t�c ti�u biểu của Phạm Đ�nh Chương từ trước đến nay :

- Hội tr�ng dương, Ly rượu mừng, Tiếng d�n ch�i, Anh đi chiến dịch, B�n trời phi�u l�ng, Đất l�nh, Đ�m cuối c�ng, Đến trường, Định mệnh buồn, Đ�n xu�n, Ra đi khi trời vừa s�ng (viết với Phạm Duy), Đợi chờ (viết với Nhật Bằng), Được m�a, H� leo n�i, Khi cuộc t�nh đ� chết, Kh�c giao duy�n, Kiếp Cuội gi�, L� thư m�a xu�n, L� thư người chiến sĩ, Mỗi độ xu�n về, Mười thương, Nhớ bạn tri �m, S�ng rừng, Ta ở trời t�y, Thằng Cuội, Thuở ban đầu, Trăng mường Lu�ng, Trăng rừng, X�m đ�m, Xu�n tha hương�

Nhạc phổ thơ c� những ca kh�c như : Buồn đ�m mưa (thơ Huy Cận), Cho một th�nh phố mất t�n (thơ Ho�ng Ngọc Ẩn), Nửa hồn thương đau, B�i ngợi ca t�nh y�u, Dạ t�m kh�c , Đ�m m�u hồng (thơ Thanh T�m Tuyền), Đ�m nhớ trăng S�i G�n, Khi t�i chết h�y đem t�i ra biển, Qu� hương l� người đ� (thơ Du Tử L�), Đ�i mắt người Sơn T�y (thơ Quang Dũng), Hạt bụi n�o bay qua (thơ Th�i T� Hạp), Heo may t�nh cũ (thơ Cao Ti�u), Mắt buồn (thơ Lưu Trọng Lư, tặng Lệ Thu), M�u kỷ niệm (thơ Nguy�n Sa), Mộng dưới hoa (thơ Đinh H�ng), Mưa S�i G�n, mưa H� Nội (thơ Ho�ng Anh Tuấn), Người đi qua đời t�i (thơ Trần Dạ Từ)� v� c�n rất nhiều nhạc phẩm kh�c v.v�

Một ch�t tiểu sử :

Nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương sinh năm 1929 v� qua đời v�o năm 1991. Khi soạn nhạc �ng k� b�t hiệu Phạm Đ�nh Chương, c�n đi h�t, chỉ trong ban hợp ca Thăng Long, �ng c� t�n gọi ca sĩ Ho�i Bắc.

Nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương sinh 14/11/1929 tại Bạch Mai, H� Nội. Qu� nội ở H� Nội c�n qu� ngoại ở Sơn T�y. �ng xuất th�n trong một gia đ�nh mang truyền thống �m nhạc, th�n phụ l� Phạm Đ�nh Phụng. Người vợ đầu của cha �ng, sinh được 2 người con trai t�n Phạm Đ�nh Sỹ v� Phạm Đ�nh Vi�m. Phạm Đ�nh Sỹ lập gia đ�nh với nữ kịch sĩ Kiều Hạnh v� c� con g�i l� ca sĩ Mai Hương. C�n Phạm Đ�nh Vi�m tức ca sĩ Ho�i Trung, trong ban hợp ca Thăng Long như đ� n�i. Người vợ sau tức mẹ ruột Phạm Đ�nh Chương sinh 3 người gồm trưởng nữ l� Phạm Thị Quang Th�i, tức ca sĩ Th�i Hằng vợ nhạc sĩ Phạm Duy. Con trai thứ l� nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương, v� c� con g�i �t l� Phạm Thị Băng Thanh, tức nữ ca sĩ Th�i Thanh.


http://cafevannghe.files.wordpress.com/2010/01/3-hoai-bac.jpg


Từ nhỏ Phạm Đ�nh Chương được nhiều người chỉ dẫn về nhạc l�, nhưng phần lớn �ng vẫn tự học l� ch�nh. Trong những năm đầu kh�ng chiến, Phạm Đ�nh Chương tức ca sĩ Ho�i Bắc c�ng c�c anh chị em ruột hai d�ng như Ho�i Trung, Th�i Hằng, Th�i Thanh gia nhập ban văn nghệ Qu�n đội ở Li�n Khu IV, để từ đ� th�nh t�n Ban hợp ca Thăng Long.

Nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương bắt đầu s�ng t�c �m nhạc v�o năm 1947, l�c mới 18 tuổi, nhưng phần nhiều nhạc phẩm của �ng thường được xếp v�o d�ng tiền chiến bởi mang phong c�ch trữ t�nh l�ng mạn. C�c nhạc phẩm đầu ti�n như Ra Đi Khi Trời Vừa S�ng, H� Leo N�i� c� kh�ng kh� h�ng tr�ng tươi trẻ.

Năm 1954, nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương c�ng gia đ�nh chuyển v�o miền Nam sinh sống, rồi t�i lập lại Ban hợp ca Thăng Long để hoạt động. Thời kỳ n�y c�c s�ng t�c của �ng thường mang �m hưởng miền Bắc như n�i l�n t�m trạng ho�i hương của m�nh như c�c nhạc phẩm : Kh�c giao duy�n, Thằng Cuội, Được m�a, Tiếng d�n ch�i� Thời gian sau, �ng viết nhiều bản nhạc nổi tiếng v� vui tươi hơn : X�m đ�m, Đợi chờ, Ly rượu mừng, Đ�n xu�n�

Sau khi cuộc h�n nh�n với nữ ca sĩ Kh�nh Ngọc tan vỡ, �ng bắt đầu s�ng t�c t�nh ca. �ng đem t�m trạng đau thương v�o những b�i nhạc t�nh da diết, đau nhức, buốt gi� : Đ�m cuối c�ng, Thuở ban đầu, Người đi qua đời t�i, Nửa hồn thương đau�

C� thể n�i Phạm Đ�nh Chương l� một trong những nhạc sĩ phổ thơ hay nhất. Nhiều bản nhạc phổ thơ của �ng đ� trở th�nh những b�i h�t bất hủ, c� một sức sống ri�ng như Đ�i mắt người Sơn T�y (thơ Quang Dũng), Mộng dưới hoa (thơ Đinh H�ng), Nửa hồn thương đau (thơ Thanh T�m Tuyền), Đ�m nhớ trăng S�i G�n (thơ Du Tử L�)� �ng cũng đ�ng g�p cho nền t�n nhạc Việt với một bản trường ca bất hủ mang tựa �Hội tr�ng dương� viết về ba con s�ng nước Việt l� s�ng Hồng, s�ng Hương v� s�ng Cửu Long.

Sau 1975 nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương định cư tại California, Hoa Kỳ, v� mất v�o ng�y 22/8/1991.



�NỬA HỒN THƯƠNG ĐAU� VỚI T�M SỰ RI�NG TƯ

V�o những năm 1960 thế kỷ trước, b�o ch� S�i G�n đ� hao tốn rất nhiều giấy mực v� phải đăng nhiều kỳ vụ nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương ly dị vợ l� nữ ca sĩ Kh�nh Ngọc. T�a �n x�t xử nhiều lần chưa xong, v� thế vụ việc c�ng l�m cả hai trở n�n nổi tiếng, vừa theo nghĩa b�ng lẫn nghĩa đen.


http://cafevannghe.files.wordpress.com/2010/01/3-ban-thang-long.jpg


Bởi l�c đ�, ban hợp ca Thăng Long đang nổi đ�nh đ�m nhất trong sinh hoạt ca vũ nhạc kịch thời bấy giờ, l�c ấy �nh�m Thăng Long� bao gồm nhiều nghệ sĩ nổi danh như Ho�i Trung, vợ chồng ca sĩ Th�i Hằng � Phạm Duy, ca sĩ Th�i Thanh, vợ chồng ca nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương (Ho�i Bắc) � Kh�nh Ngọc. Nếu kh�ng kể đến người chị d�u Kiều Hạnh cũng l� một nữ kịch sĩ đang được �i mộ tr�n c�c s�n khấu thoại kịch.

Phải n�i trong thời gian sau 1954, c�c ca kịch sĩ miền Bắc xuất hiện rất đ�ng đảo tr�n c�c s�n khấu lẫn đ�i ph�t thanh như Vũ Hu�n, Vũ Huyến, L� Văn Vũ Bắc Tiến, Kiều Hạnh, Duy Tr�c, Anh Ngọc, Ch�u H�, H� Thanh v.v� Một phần, do ca sĩ trong Nam l�c đ� chưa xuất hiện nhiều t�n tuổi lớn, chỉ c� một số ca sĩ đầy triển vọng từ ph�ng tr� Đức Quỳnh giới thiệu như Bạch Yến, Cao Th�i, sau c� Minh Hiếu, Thanh Th�y, T�y Phượng� nhỏ hơn th� c� Quốc Thắng, Kim Chi trong ban nhi đồng của nhạc sĩ Nguyễn Đức.

Kh�nh Ngọc đang l� vợ của nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương, l� một ca sĩ được nhiều người biết với t�n gọi �ngọn n�i lửa�, bởi c� c� bộ ngực hấp dẫn v� thường quyến rũ kh�n giả say đắm mỗi khi c� l�n h�t. Đồng thời Kh�nh Ngọc c�n đ�ng mấy phim với nam t�i tử L� Quỳnh một loạt phim n�i về những ng�y di cư từ Bắc v�o Nam do Mỹ thực hiện.

Trước khi đưa đơn ra t�a, nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương đ� nghe phong phanh Kh�nh Ngọc ngoại t�nh. Nhưng v� t�nh y�u n�n �ng vẫn tin tưởng vợ v� bỏ ngo�i tai tất cả những nguồn tin �l� cải� ấy. Chỉ đến khi một số người bạn hẹn �ng đi bắt ghen tại Nh� B� th� sự việc mới đổ bể. L�c đ� b�o ch� S�i G�n biết rất nhanh, v� vụ �ăn ch� Nh� B� được c�c b�o khai th�c triệt để, do vợ chồng Phạm Đ�nh Chương v� �thủ phạm� đều l� những người nổi tiếng, mọi người mới biết kẻ trong cuộc g�y ra chuyện n�y kh�ng ai xa lạ, ch�nh l� người anh rể của �ng.

Người đau l�ng nhất ch�nh l� Phạm Đ�nh Chương chồng Kh�nh Ngọc, v� �ng rất y�u vợ, nhưng bấy giờ dư luận x� hội đều đ� r� tường tận n�n đ�nh phải gửi đơn xin ly dị.


http://cafevannghe.files.wordpress.com/2010/01/3-khanh-ngoc.jpg


Đ�y l� qu�ng thời gian đau khổ, Phạm Đ�nh Chương kh�ng c�n t�m tr� biểu diễn c�ng c�c anh chị trong Ban hợp ca Thăng Long, �ng lui về trong b�ng tối thầm lặng viết những b�i t�nh ca buồn, như để t�m sự với ch�nh m�nh. Một loạt ca kh�c mang t�m trạng như thế ra đời như �Đ�m cuối c�ng�, �Người đi qua đời t�i�, �Khi cuộc t�nh đ� chết�, �Thuở ban đầu�, �Khi t�i chết h�y đem t�i ra biển��

Sau khi ly dị, nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương được quyền nu�i con, khi ấy mới khoảng 4 � 5 tuổi, �ng bắt đầu đi h�t trở lại. Một lần t�nh cờ gặp Kh�nh Ngọc tr�n một s�n khấu đại nhạc hội, �ng c� � muốn đưa c� vợ đ� ly dị về nh� v� trời đang mưa, nhưng bị từ chối. Bởi vậy khi lặng lẽ trở về căn nh� kỷ niệm với một thời sống c�ng Kh�nh Ngọc, nh�n qua m�n mưa nhớ về những ng�y hạnh ph�c, giờ đang tr�i theo d�ng nước.� c� người n�i Phạm Đ�nh Chương định tự tử l�c bấy giờ, nhưng nghe tiếng kh�c của con, �ng mới từ bỏ � định !?

H�nh ảnh của đ�m khốn c�ng ấy đ� đi v�o từng lời b�i h�t � Nửa hồn thương đau� được Phạm Đ�nh Chương viết trong đ�m r� rời đ�. Nếu ai đ� nghe một lần b�i h�t n�y v� cũng đồng cảm với cuộc đời của �ng sẽ hiểu được t�m hồn con người chỉ c� thể chịu đựng một giới hạn nhất định.


NGƯỜI PHỔ THƠ MANG T�NH THI�N T�I

Thật ra nhạc phẩm �Nửa hồn thương đau� của Phạm Đ�nh Chương l� được �ng phổ từ thơ của Thanh T�m Tuyền qua b�i thơ �Lệ đ� xanh�, nhưng �ng đ� đổi tựa v� th�m � tứ cho ph� hợp với t�m trạng của �ng l�c bấy giờ.


http://cafevannghe.files.wordpress.com/2010/01/tr-chim-1.jpg


C� người nhận x�t, lối phổ thơ th�nh nhạc của nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương mang đặc t�nh thi�n t�i, từ những vần thơ của c�c thi sĩ trở th�nh những nhạc phẩm lu�n lưu lại nhiều kỷ niệm s�u đậm trong l�ng người �i mộ như c�c ca kh�c Đ�i mắt người Sơn T�y (thơ Quang Dũng), Nửa hồn thương đau, Đ�m m�u hồng, Dạ t�m kh�c (thơ Thanh T�m Tuyền), M�u kỷ niệm (thơ Nguy�n Sa), Mưa S�i G�n mưa H� Nội (thơ Ho�ng Anh Tuấn), Người đi qua đời t�i (thơ Trần Dạ Từ), Đ�m nhớ trăng S�i G�n (thơ Du Tử L�) v.v� cho n�n nếu so s�nh cung c�ch phổ thơ của Phạm Duy, c� thể n�i Phạm Đ�nh Chương xuất sắc kh�ng k�m, do �ng lấy văn học đưa v�o nhạc, c�n Phạm Duy đ�i khi đưa thơ v�o nhạc mang t�nh thị hiếu nhiều hơn.

C� người n�i sự nghiệp của nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương c�n rộng tỏa tr�n b�nh diện của thể nhạc trữ t�nh l�ng mạn, với những s�ng t�c phong ph� đủ chủ đề về tuổi trẻ, t�nh y�u, hiện thực, hoặc chia sẻ nhịp rung cảm c�ng mọi người như c�c t�c phẩm : B�i ca tuổi trẻ, Thuở ban đầu, Mười thương, Mộng dưới hoa, B�i ca ngợi t�nh y�u, Đ�m cuối c�ng, Heo may t�nh cũ, X�m đ�m v.v�

Xuy�n qua c�c nhạc phẩm tr�n, người ta lại c�ng nhận thức đầy đủ hơn nơi � nhạc lời ca của Phạm Đinh Chương c� một t�m hồn tươi trẻ, nồng nhiệt v� cũng kh�ng k�m phần thương đau, x�t xa trong tan vỡ của y�u đương luyến nhớ, hay những khối ch�n t�nh qua từng bước ch�n phi�u bạt m� �ng đ� đi qua.

�C� lẽ sự rung động dễ thương của những con tim khi chớm nở lo�i hoa t�nh y�u mới l� cảm x�c tuyệt diệu nhất được Phạm Đ�nh Chương diễn tả bằng ch�nh nội t�m hiện thực của �ng qua ca kh�c �Mộng dưới hoa� phổ thơ Đinh H�ng :

Chưa gặp em anh vẫn nghĩ rằng

C� n�ng thiếu nữ đẹp như trăng

Mắt xanh l� b�ng dừa hoang dại

�u yếm nh�n anh kh�ng n�i năng �.


Cuối c�ng kh�ng thể kh�ng đề cập đến �Trường kh�c Tam Giang� tức �Hội Tr�ng Dương� với những nỗi niềm diễn tả t�m tư mang lời tự thuật thật sống động, đặc sắc của 3 con s�ng lớn đại biểu cho mạch sống của ba miền v� được xem như l� một đại t�c phẩm trường tấu để đời của nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương. Trường ca n�y được li�n kết thật chặt chẽ bằng những tiết tấu phối hợp sự biến �m đặc biệt biểu hiện t�nh cảm khi nhẹ nh�ng, l�c khoan thai, khi h�ng tr�ng, l�c trầm lắng, khi ngọt ng�o, l�c thiết tha, quyện lẫn trong c�c c�u h� mang sắc th�i �m điệu thổ ngữ Bắc, Trung, Nam rất duy�n d�ng ch�n th�nh v� trong s�ng t�nh y�u qu� hương vốn được hun đ�c từ ng�n đời, tựa như 3 d�ng s�ng tu�n chảy miệt m�i ra biển Đ�ng.


Sau đ�y l� những nhạc phẩm do nhạc sĩ Phạm Đ�nh Chương phổ từ thơ (một v�i ca kh�c ti�u biểu) :


NỬA HỒN THƯƠNG ĐAU

- Phổ thơ Thanh T�m Tuyền

Nhắm mắt cho t�i t�m một tho�ng hương xưa / Cho t�i về đường cũ n�n thơ / Cho t�i gặp người xưa ước mơ / Hay chỉ l� giấc mơ th�i / Nghe t�nh đang chết trong t�i / Nghe l�ng tiếc nuối x�t thương suốt đời

Nhắm mắt �i sao nửa hồn bỗng thương đau / �i sao ng�n tr�ng m�i xa nhau / Hay ta c�n hẹn nhau kiếp n�o / Em ở đ�u? Anh ở đ�u? / C� chăng mưa sầu buồn đen mắt s�u

Nhắm mắt chỉ thấy một ch�n trời t�m ngắt / Chỉ thấy l�ng nhớ nhung chất ngất / V� tiếng h�t v� nước mắt

Đ�i khi anh muốn tin/ Đ�i khi anh muốn tin / �i những người �i những người / Kh�c lẻ loi một m�nh�


Đ�I MẮT NGƯỜI SƠN T�Y

- Phổ thơ Quang Dũng

Thương nhớ ơ hờ thương nhớ ai / S�ng xa từng lớp lớp mưa d�i / Mắt em ơi mắt em xưa c� sầu c� quạnh / Khi chớm thu về, khi chớm thu về một sớm mai

Đ�i mắt Người Sơn T�y / U uẩn chiều lu�n lạc / Buồn viễn xứ kh�n khu�y, / Buồn viễn xứ kh�n khu�y / Em h�y c�ng ta mơ / Mơ một ng�y đất mẹ / Ng�y b�ng d�ng qu� hương / Đường hoa kh� r�o lệ

T�i từ chinh chiến đ� ra đi / Chiều xanh kh�ng thấy b�ng Ba V� / S�ng Đ�y chạm nguồn quanh phủ Quốc / Non nước u ho�i, non nước hao gầy, ng�y chia tay

Em v� chinh chiến thiếu qu� hương / S�i Sơn, Bương Cấn m�i u buồn / T�i nhớ xứ Đo�i m�y trắng lắm / Em c� bao giờ, Em c� bao giờ, Em thương nhớ thương.

Nguyễn Việt


http://cafevannghe.wordpress.com/2010/01/22/nh%E1%BA%A1c-si-ph%E1%BA%A1m-dinh-ch%C6%B0%C6%A1ng/


:cool: