duyanh
03-30-2025, 01:09 PM
Tại sao có một số loài chim không thể bay?
Khi nói đến loài chim, mọi người có thể nghĩ ngay đến việc bay, nhưng trên thực tế, một số loài chim không thể bay, chẳng hạn như chim cánh cụt chủ yếu sống ở Nam bán cầu. Nhưng nếu những loài chim này được phân loại là chim, tại sao chúng lại không thể bay?
https://trithucvn2.net/wp-content/uploads/2025/03/New-Project-6-3-300x167.jpg (https://trithucvn2.net/wp-content/uploads/2025/03/New-Project-6-3-300x167.jpg)
Những loài chim này đã mất đi khả năng bay của tổ tiên chúng và đã thích nghi với cuộc sống trên cạn hoặc dưới nước. (Ảnh: Shutterstock)
https://photo-cms-tpo.epicdn.me/w890/Uploaded/2023/bqmvlcvo/2019_12_18/chim_canh_cut_khong_biet_bay_BBMX.jpg (https://photo-cms-tpo.epicdn.me/w890/Uploaded/2023/bqmvlcvo/2019_12_18/chim_canh_cut_khong_biet_bay_BBMX.jpg)
Theo Live Science, khoảng 60 loài chim (ít hơn 1% tổng số loài chim) không thể bay, trong đó có đà điểu, chim cánh cụt và chim kiwi. Những loài chim này đã mất đi khả năng bay của tổ tiên chúng và đã thích nghi với cuộc sống trên cạn hoặc dưới nước.
Khả năng bay đặc biệt hữu ích để tránh động vật săn mồi và di chuyển quãng đường dài để tìm kiếm thức ăn và điều kiện sống thuận lợi. Tuy nhiên, việc bay đòi hỏi rất nhiều năng lượng – chim sử dụng nhiều hơn khoảng 75% năng lượng mỗi ngày so với các loài động vật có vú có kích thước tương tự.
Một số loài chim không cần bay để tìm thức ăn. Ví dụ, gà lôi thường sống trong các khu rừng hoặc vùng đồng cỏ, nơi thức ăn dễ dàng tìm thấy gần mặt đất. Chúng chủ yếu di chuyển bằng cách đi bộ hoặc chạy nhanh thay vì bay.
Một số loài chim có cơ thể quá lớn hoặc quá nặng, điều này làm cho việc bay trở nên khó khăn. Những loài này có thể có cánh nhỏ và cơ bắp không đủ mạnh để nâng cơ thể lên không trung.
Cô Natalie Wright, phó giáo sư sinh học tại Cao đẳng Kenyon ở Ohio, đã viết trên trang web trong một email rằng nếu loài chim không cần phải bay và có thể đầu tư năng lượng vào những việc khác, chúng sẽ có khả năng sống sót và sinh sản tốt hơn.
Trong một bài báo năm 2016 đăng trên Kỷ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia (PNAS), cô Wright và các đồng nghiệp đã báo cáo rằng những loài chim sống trên đảo, nơi có ít hoặc không có động vật ăn thịt và ít cạnh tranh về thức ăn và môi trường sống, có xu hướng tiến hóa thành loài không biết bay.
https://trithucvn2.net/wp-content/uploads/2025/03/New-Project-5-3-300x167.jpg (https://trithucvn2.net/wp-content/uploads/2025/03/New-Project-5-3-300x167.jpg)
Chim Kiwi đã thích nghi với hoàn cảnh sống và không cần phải biết bay. (Ảnh: Shutterstock)
“Đối với nhiều loài chim, khi chúng sống trên các hòn đảo không có động vật săn mồi và không cần phải di cư hoặc bay xa, chi phí cho chuyến bay lớn hơn lợi ích”, cô Wright cho biết.
Trong quá trình tiến hóa đến trạng thái không biết bay, cơ thể loài chim cũng thay đổi. Ví dụ, các cơ bay ở ngực bị teo lại, xương ức và sống lưng (nơi các cơ bay bám vào) trở nên nhỏ hơn, và chân trở nên dài hơn và khỏe hơn để thích nghi với lối sống trên cạn.
Một số loài chim mất khả năng bay nhưng lại phát triển khả năng bơi. Ví dụ, loài chim cánh cụt vẫn giữ nguyên cơ bay và xương sống nhưng thích nghi với việc bơi lội. “Chúng sử dụng đôi cánh để bay dưới nước”, Peter Ryan, giáo sư danh dự về ngành điểu học tại Đại học Cape Town ở Nam Phi, cho biết.
Ông Ryan cho biết đối với những loài chim không thể bay trong thời gian dài, những chiếc lông dài và cứng cần thiết để bay cũng sẽ bị mất đi. Ở những loài chim như chim kiwi, lông của chúng mất đi các sợi lông tơ (cấu trúc nhỏ giống như móc câu giúp duy trì tính khí động học của lông), khiến lông trông bồng bềnh và giống lông thú hơn.
Tim Blackburn, giáo sư về sinh học xâm lược tại University College London, cho biết mặc dù loài chim không biết bay ngày nay rất hiếm , nhưng các hóa thạch được khai quật cho thấy chúng phổ biến và đa dạng hơn cách đây hàng nghìn năm. Tuy nhiên, sự xuất hiện của con người và các loài động vật như chuột và chó đã khiến những loài chim này có nguy cơ bị động vật săn mồi tấn công.
Ferran Sayol, một nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Sinh thái và Ứng dụng Lâm nghiệp ở Barcelona, Tây Ban Nha, cho biết: “Nhiều loài trong số này phát triển mạnh trên các đảo không có động vật ăn thịt nhưng biến mất ngay sau khi con người đến (do săn bắn trực tiếp hoặc do động vật ăn thịt du nhập), điều này khiến các loài chim không biết bay thậm chí còn hiếm hơn thực tế”.
https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-2.jpg (https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-2.jpg)
Vẹt Kakapo. Đây là loài vẹt đêm quý hiếm, được tìm thấy tại New Zealand. Tuy là loài vẹt to lớn nhất thế giới với cân nặng lên đến 4kg, thế nhưng đôi cánh của chúng lại rất nhỏ bé. Thêm vào đó là bộ lông khá to lớn làm cho chúng không thể đủ sức để có thể tung cánh bay lượn được. Nhưng điều thú vị là Kakapo lại có thành tích leo trèo rất đáng nể.
https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-3.jpg (https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-3.jpg)
Đà điểu châu Phi. Chúng sinh sống chủ yếu ở các thảo nguyên và sa mạc ở châu Phi. Nhờ sở hữu đôi chân dài và khỏe khoắn, chúng có thể chạy với tốc độ lên tới 65km/h. Bên cạnh đó, đôi chân còn được sử dụng như vũ khí chống lại trẻ thù. Lực từ cú đá của loài đà điểu này đủ để giết chết một người trưởng thành.
https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-5.jpg (https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-5.jpg)
Chim cốc Cormorant. Chúng sinh sống chủ yếu ở quần đảo Galapagos và hầu như không có kẻ thù. Có lẽ, cũng bởi môi trường sống khá an toàn và không cần phải lẩn trốn kẻ thù, mà chúng đã tiến hóa theo hướng mất dần khả năng biết bay.
https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-6.jpg (https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-6.jpg)
Gà nước Guam. Chúng có số lượng lớn trên đảo Guam thuộc Thái Bình Dương. Đôi cánh của gà nước Guam khá yếu nên không đủ sức để bay. May mắn thay, chúng không có kẻ thù trên đảo. Nhưng trước đây,vào những thập niên 60 - 70, sự xuất hiện của loài rắn cây có màu nâu chuyên đi săn thịt trên đảo đã làm giảm đáng kể số lượng của gà nước Guam.
https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-7.jpg (https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-7.jpg)
Chim Takahes. Là loài chim không biết bay sinh sống chủ yếu ở New Zealand, chúng có đôi cánh khá yếu và ngắn nên không thể bay lượn tự do được. Khả năng sinh sản kém cùng quá trình phát triển chậm khiến chúng đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng.
https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-8.jpg (https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-8.jpg)
Gà nước Inaccessible. Sinh sống chủ yếu trên đảo Inaccessible thuộc Nam Đại Tây Dương, đây là loài chim không biết bay nhỏ nhất thế giới. Chúng thường sống thành những nhóm nhỏ, thức ăn chủ yếu là quả mọng và hạt giống.
https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-9.jpg (https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-9.jpg)
Đà điểu đầu mào. Chúng sống chủ yếu ở Australia, New Guinea và một số đảo lân cận. Trên đầu đội một chiếc mào lớn vừa là đặc điểm nhận dạng của loài chim này, vừa là cách mà đà điểu đầu mào thu hút bạn tình trong mùa giao phối. Chúng còn được biết đến với danh hiệu "loài chim nguy hiểm nhất thế giới".
https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-10.jpg (https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-10.jpg)
Chim Tasmanian Native-Hen. Đây loài chim không biết bay sống trên đảo Tasmanian, Úc. Chúng thường sống theo từng đàn nhỏ. Mặc dù không thể bay, nhưng loài chim này lại có khả năng bơi và chạy rất tốt.
Lý Ngọc
Khi nói đến loài chim, mọi người có thể nghĩ ngay đến việc bay, nhưng trên thực tế, một số loài chim không thể bay, chẳng hạn như chim cánh cụt chủ yếu sống ở Nam bán cầu. Nhưng nếu những loài chim này được phân loại là chim, tại sao chúng lại không thể bay?
https://trithucvn2.net/wp-content/uploads/2025/03/New-Project-6-3-300x167.jpg (https://trithucvn2.net/wp-content/uploads/2025/03/New-Project-6-3-300x167.jpg)
Những loài chim này đã mất đi khả năng bay của tổ tiên chúng và đã thích nghi với cuộc sống trên cạn hoặc dưới nước. (Ảnh: Shutterstock)
https://photo-cms-tpo.epicdn.me/w890/Uploaded/2023/bqmvlcvo/2019_12_18/chim_canh_cut_khong_biet_bay_BBMX.jpg (https://photo-cms-tpo.epicdn.me/w890/Uploaded/2023/bqmvlcvo/2019_12_18/chim_canh_cut_khong_biet_bay_BBMX.jpg)
Theo Live Science, khoảng 60 loài chim (ít hơn 1% tổng số loài chim) không thể bay, trong đó có đà điểu, chim cánh cụt và chim kiwi. Những loài chim này đã mất đi khả năng bay của tổ tiên chúng và đã thích nghi với cuộc sống trên cạn hoặc dưới nước.
Khả năng bay đặc biệt hữu ích để tránh động vật săn mồi và di chuyển quãng đường dài để tìm kiếm thức ăn và điều kiện sống thuận lợi. Tuy nhiên, việc bay đòi hỏi rất nhiều năng lượng – chim sử dụng nhiều hơn khoảng 75% năng lượng mỗi ngày so với các loài động vật có vú có kích thước tương tự.
Một số loài chim không cần bay để tìm thức ăn. Ví dụ, gà lôi thường sống trong các khu rừng hoặc vùng đồng cỏ, nơi thức ăn dễ dàng tìm thấy gần mặt đất. Chúng chủ yếu di chuyển bằng cách đi bộ hoặc chạy nhanh thay vì bay.
Một số loài chim có cơ thể quá lớn hoặc quá nặng, điều này làm cho việc bay trở nên khó khăn. Những loài này có thể có cánh nhỏ và cơ bắp không đủ mạnh để nâng cơ thể lên không trung.
Cô Natalie Wright, phó giáo sư sinh học tại Cao đẳng Kenyon ở Ohio, đã viết trên trang web trong một email rằng nếu loài chim không cần phải bay và có thể đầu tư năng lượng vào những việc khác, chúng sẽ có khả năng sống sót và sinh sản tốt hơn.
Trong một bài báo năm 2016 đăng trên Kỷ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia (PNAS), cô Wright và các đồng nghiệp đã báo cáo rằng những loài chim sống trên đảo, nơi có ít hoặc không có động vật ăn thịt và ít cạnh tranh về thức ăn và môi trường sống, có xu hướng tiến hóa thành loài không biết bay.
https://trithucvn2.net/wp-content/uploads/2025/03/New-Project-5-3-300x167.jpg (https://trithucvn2.net/wp-content/uploads/2025/03/New-Project-5-3-300x167.jpg)
Chim Kiwi đã thích nghi với hoàn cảnh sống và không cần phải biết bay. (Ảnh: Shutterstock)
“Đối với nhiều loài chim, khi chúng sống trên các hòn đảo không có động vật săn mồi và không cần phải di cư hoặc bay xa, chi phí cho chuyến bay lớn hơn lợi ích”, cô Wright cho biết.
Trong quá trình tiến hóa đến trạng thái không biết bay, cơ thể loài chim cũng thay đổi. Ví dụ, các cơ bay ở ngực bị teo lại, xương ức và sống lưng (nơi các cơ bay bám vào) trở nên nhỏ hơn, và chân trở nên dài hơn và khỏe hơn để thích nghi với lối sống trên cạn.
Một số loài chim mất khả năng bay nhưng lại phát triển khả năng bơi. Ví dụ, loài chim cánh cụt vẫn giữ nguyên cơ bay và xương sống nhưng thích nghi với việc bơi lội. “Chúng sử dụng đôi cánh để bay dưới nước”, Peter Ryan, giáo sư danh dự về ngành điểu học tại Đại học Cape Town ở Nam Phi, cho biết.
Ông Ryan cho biết đối với những loài chim không thể bay trong thời gian dài, những chiếc lông dài và cứng cần thiết để bay cũng sẽ bị mất đi. Ở những loài chim như chim kiwi, lông của chúng mất đi các sợi lông tơ (cấu trúc nhỏ giống như móc câu giúp duy trì tính khí động học của lông), khiến lông trông bồng bềnh và giống lông thú hơn.
Tim Blackburn, giáo sư về sinh học xâm lược tại University College London, cho biết mặc dù loài chim không biết bay ngày nay rất hiếm , nhưng các hóa thạch được khai quật cho thấy chúng phổ biến và đa dạng hơn cách đây hàng nghìn năm. Tuy nhiên, sự xuất hiện của con người và các loài động vật như chuột và chó đã khiến những loài chim này có nguy cơ bị động vật săn mồi tấn công.
Ferran Sayol, một nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Sinh thái và Ứng dụng Lâm nghiệp ở Barcelona, Tây Ban Nha, cho biết: “Nhiều loài trong số này phát triển mạnh trên các đảo không có động vật ăn thịt nhưng biến mất ngay sau khi con người đến (do săn bắn trực tiếp hoặc do động vật ăn thịt du nhập), điều này khiến các loài chim không biết bay thậm chí còn hiếm hơn thực tế”.
https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-2.jpg (https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-2.jpg)
Vẹt Kakapo. Đây là loài vẹt đêm quý hiếm, được tìm thấy tại New Zealand. Tuy là loài vẹt to lớn nhất thế giới với cân nặng lên đến 4kg, thế nhưng đôi cánh của chúng lại rất nhỏ bé. Thêm vào đó là bộ lông khá to lớn làm cho chúng không thể đủ sức để có thể tung cánh bay lượn được. Nhưng điều thú vị là Kakapo lại có thành tích leo trèo rất đáng nể.
https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-3.jpg (https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-3.jpg)
Đà điểu châu Phi. Chúng sinh sống chủ yếu ở các thảo nguyên và sa mạc ở châu Phi. Nhờ sở hữu đôi chân dài và khỏe khoắn, chúng có thể chạy với tốc độ lên tới 65km/h. Bên cạnh đó, đôi chân còn được sử dụng như vũ khí chống lại trẻ thù. Lực từ cú đá của loài đà điểu này đủ để giết chết một người trưởng thành.
https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-5.jpg (https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-5.jpg)
Chim cốc Cormorant. Chúng sinh sống chủ yếu ở quần đảo Galapagos và hầu như không có kẻ thù. Có lẽ, cũng bởi môi trường sống khá an toàn và không cần phải lẩn trốn kẻ thù, mà chúng đã tiến hóa theo hướng mất dần khả năng biết bay.
https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-6.jpg (https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-6.jpg)
Gà nước Guam. Chúng có số lượng lớn trên đảo Guam thuộc Thái Bình Dương. Đôi cánh của gà nước Guam khá yếu nên không đủ sức để bay. May mắn thay, chúng không có kẻ thù trên đảo. Nhưng trước đây,vào những thập niên 60 - 70, sự xuất hiện của loài rắn cây có màu nâu chuyên đi săn thịt trên đảo đã làm giảm đáng kể số lượng của gà nước Guam.
https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-7.jpg (https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-7.jpg)
Chim Takahes. Là loài chim không biết bay sinh sống chủ yếu ở New Zealand, chúng có đôi cánh khá yếu và ngắn nên không thể bay lượn tự do được. Khả năng sinh sản kém cùng quá trình phát triển chậm khiến chúng đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng.
https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-8.jpg (https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-8.jpg)
Gà nước Inaccessible. Sinh sống chủ yếu trên đảo Inaccessible thuộc Nam Đại Tây Dương, đây là loài chim không biết bay nhỏ nhất thế giới. Chúng thường sống thành những nhóm nhỏ, thức ăn chủ yếu là quả mọng và hạt giống.
https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-9.jpg (https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-9.jpg)
Đà điểu đầu mào. Chúng sống chủ yếu ở Australia, New Guinea và một số đảo lân cận. Trên đầu đội một chiếc mào lớn vừa là đặc điểm nhận dạng của loài chim này, vừa là cách mà đà điểu đầu mào thu hút bạn tình trong mùa giao phối. Chúng còn được biết đến với danh hiệu "loài chim nguy hiểm nhất thế giới".
https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-10.jpg (https://images.kienthuc.net.vn/zoomh/800/Uploaded/giadat/2022_02_25/10-loai-chim-khong-biet-bay-nhung-dang-yeu-nhat-the-gioi-Hinh-10.jpg)
Chim Tasmanian Native-Hen. Đây loài chim không biết bay sống trên đảo Tasmanian, Úc. Chúng thường sống theo từng đàn nhỏ. Mặc dù không thể bay, nhưng loài chim này lại có khả năng bơi và chạy rất tốt.
Lý Ngọc