Nho Giáo, ạo Gíao, Phật Giáo - Tam Giáo không rời lòng người
Nho Giáo, ạo Gíao, Phật Giáo - Tam Giáo không rời lòng người
(Hòa Thượng Tuyên Hóa giảng tại Viện Dịch Kinh Quốc Tế, ngày 06 tháng 02 năm 1994.)
Nho giáo thì giảng về "trung thứ"; ạo giáo lại giảng về "cảm ứng," và ạo tuy nói là "thanh tịnh, vô vi," song cần phải tu đạo tự nhiên. Trong ạo ức Kinh có chép: "Nhân pháp địa, địa pháp thiên, thiên pháp đạo, đạo pháp tự nhiên"; nhưng trên thực tế, giáo nghĩa của nó nằm trong hai chữ "cảm ứng." Phật giáo thì giảng về "từ bi." Nho giáo, ạo giáo, Phật giáo - ba giáo pháp này đều không rời khỏi cái "tâm," nếu rời "tâm" thì sẽ không có giáo pháp nào cả.
Nho giáo đề xướng lòng "trung thứ." "Trung" tức là "trung dĩ trì kỷ," có nghĩa là lấy sự trung thành để giữ mình, kiềm chế mình. "Trì kỷ" là giữ lấy mình, bất luận làm việc gì cũng phải có lòng trung thành tận tụy, và đó là điều kiện cơ bản trong việc bồi dưỡng phẩm đức của chính mình. "Thứ" là "thứ dĩ đãi nhân," có nghĩa là lấy sự khoan dung mà đối đãi với người khác. "Thứ" là tha thứ, dung tha cho người khác. Nếu ai có điều lầm lẫn thì ta nên có lòng thông cảm, bao dung đối với họ. Nếu quý vị có thể lấy sự trung tín để giữ mình thì nhân cách sẽ trở nên thanh cao hơn; quí vị có thể lấy lòng khoan thứ để đãi người thì sẽ có tư tưởng làm lợi ích cho người khác, và đối với ai cũng không có lòng đòi hỏi khắt khe. ó là Nho giáo không rời nhân tâm. (Quí vị xem, hai chữ "trung thứ" đều có chữ "tâm" ở dưới.)
ạo giáo thì giảng về "cảm ứng," việc gì cũng căn cứ vào cảm ứng. "Cảm" là "cảm nhi tư thông" và "ứng" là "vô cầu bất ứng"; có nghĩa là có cầu xin điều gì thì đều được toại nguyện cả. "Có cảm tất thông, không có điều mong cầu nào mà chẳng được đáp ứng"; đó là ý nghĩa của hai chữ "cảm ứng."
"Cảm ứng đạo giao" là thế nào? Ví như dòng điện, quí vị nối mạch điện tới nơi nào thì nơi đó có ánh sáng; đó gọi là "có cảm tất thông, không có điều mong cầu nào mà chẳng được đáp ứng" vậy.
Quí vị trong tâm nghĩ tưởng cái gì, người khác ở đâu cũng biết cả, đó là do trong tâm có luồng điện tương thông gọi là cảm ứng. Cảm ứng là như vậy, như vậy là cảm ứng. Bởi "hữu cảm tư thông, vô cầu bất ứng," một khi đã cảm thông thì quí vị cầu cái gì sẽ được cái đó. Nếu lòng dạ chân thành thì sẽ có thể cảm, có thể thông, có thể thấu đạt đến thần minh.
ạo giáo chú trọng "cảm ứng," cho nên Thái Thượng Lão Quân (Lão Tử) mới viết thiên Cảm Ứng. Thiên nầy mới khai mào đã nói:
"Lão Quân nói rằng: Phước họa vô môn, duy nhân tự chiêu." ó chính là ó chính là "cảm ứng" - họa không có cửa ra vào, phước cũng không có lối vào ra, chẳng qua là tự mình làm việc lành thì được phước báo, làm việc ác thì phải chuốc lấy tai họa mà thôi.
"Quả báo của thiện ác, như bóng theo hình." Quả báo của thiện ác ví như cái bóng luôn theo sát thân thể con người vậy; quí vị đi đến đâu thì cái bóng của quí vị đều đi theo đến đó. Quả báo của việc thiện thì như bóng theo hình, và quả báo của việc ác cũng như bóng theo hình.
"Trong trời đất có vị thần xét lỗi phải." Trời đất có niên trực, nguyệt trực, nhật trực và thời trực, do bốn vị thần (tứ trực công tào) âm thầm cai quản; cho nên nói: "Trong trời đất có vị thần xét lỗi phải, cứ tùy theo tội lỗi người ta phạm phải là nặng hay nhẹ mà định đoạt mạng số của người đó, nếu giảm thì hao tổn."
"ịnh đoạt mạng số của người đó" tức là định đoạt thọ mạng, quyểt định sẽ sống được bao lâu. Ví dụ người đó đáng lẽ được sống lâu, bỗng nhiên bị đoản mệnh, chết sớm, tức là thọ mạng ngắn đi, cũng chính là nghèo đi, tất cả tai họa như tai bay vạ gió, tật bệnh, khẩu thiệt đều ập đến.
ó là thiên Cảm Ứng, chủ yếu là bàn về sự "hữu cảm tư thông, vô cầu bất ứng"; cho nên nói ạo giáo giảng về "cảm ứng."
Phật giáo thì giảng về lòng từ bi. "Từ" là gì? Từ là "vô duyên đại từ," cũng gọi là "vô duyên từ," có nghĩa là dù người ta không có thiện duyên với quí vị và chẳng kể người đó đối xử với quí vị tốt hay không tốt, thì quý vị đều lấy lòng từ bi mà đối đãi với họ. Không có thiện duyên ư? Bởi không có thiện duyên mới cần dùng tâm từ bi! "Bi" là "đồng thể đại bi." Thế nào là tâm đại bi"? "Tâm đại bi" là lòng cảm thông, xem sự đau khổ của người khác như của chính bản thân mình; cho nên nói "cảm đến lòng bi thương của trời, lòng thương xót của người."
Từ, bi, hỷ, xả - thì "từ" là ban cho chúng sanh sự an lạc; "bi" là gánh vác khổ não cho chúng sanh, bởi vì quí vị có lòng cảm thông nên có thể gánh vác giùm nỗi khổ của chúng sanh, đó là "thương người như thể thương thân" vậy!
