Nho Giáo và Chủ Nghĩa Dân Tộc ở Việt Nam trong Thời Đại Toàn Cầu Hóa

[haminhtriet]

NHO GI�O V� CHỦ NGHĨA D�N TỘC Ở VIỆT NAM TRONG THỜI ĐẠI TO�N CẦU H�A

L� THỊ LAN (*)


Tư tưởng d�n tộc chủ nghĩa đ� h�nh th�nh rất sớm ở Việt Nam v� được Nho gi�o bổ sung, n�ng l�n tầm mức l� luận, trở th�nh hệ tư tưởng ch�nh trị của c�c triều đại phong kiến. Trải qua nhiều thăng trầm, Nho gi�o v� chủ nghĩa d�n tộc Việt Nam khi th� gắn kết chặt chẽ, l�c bị t�ch rời về mặt h�nh thức hoặc nội dung, nhưng ảnh hưởng của Nho gi�o vẫn �m ỉ t�c động tới sự vận động của chủ nghĩa d�n tộc Việt Nam. Trong b�i viết, t�c giả đ� ph�n t�ch: Vai tr� của Nho gi�o trong sự h�nh th�nh tư tưởng d�n tộc chủ nghĩa ở Việt Nam; Đặc trưng của chủ nghĩa d�n tộc Việt Nam; Biện chứng của chủ nghĩa d�n tộc trong thời đại to�n cầu ho�.

***

1. Vai tr� của Nho gi�o trong sự h�nh th�nh tư tưởng d�n tộc chủ nghĩa ở Việt Nam

L� luận về chủ nghĩa d�n tộc hiện nay dường như đ� đạt được một số nhất tr� khi ph�i trung t�m ch�u �u, kể cả quan điểm m�cx�t vấp phải những kh� khăn kh�ng nhỏ trong ph�n t�ch, l� giải v� dự ph�ng về sự vận động lịch sử của c�c nước ch�u � đang ph�t triển, đặc biệt l� c�c nước trong khu vực ảnh hưởng của Nho gi�o, như Trung Quốc, Việt Nam(1)…

Đ� l� sự thừa nhận chủ nghĩa d�n tộc nơi đ�y đ� được h�nh th�nh từ rất l�u v� c� sức mạnh bền vững đến mức người phương T�y kh� c� thể tưởng tượng, trước khi chủ nghĩa tư bản xuất hiện với sức mạnh ph� tan những th�nh tr� ki�n cố nhất của chủ nghĩa phong kiến. Sự h�nh th�nh chủ nghĩa d�n tộc đặc biệt n�y, kh�ng nghi ngờ g�, c� sự g�p phần mạnh mẽ của l� luận Nho gi�o.

C� thể đ�nh dấu thời gian h�nh th�nh � thức d�n tộc chủ nghĩa ở Việt Nam một c�ch r� n�t, do t�c động của Nho gi�o, l� v�o khoảng thế kỷ III sau C�ng nguy�n, với vai tr� của Sĩ Nhiếp (Th�i th� Giao Chỉ từ 186 - 227).

Ngược lại lịch sử, năm 111 TCN, khi Nh� nước Nam Việt của Triệu Đ� bị nh� H�n th�n t�nh, Việt Nam trở th�nh một quận của nh� H�n, th� qu� tr�nh x�m nhập v� ảnh hưởng của văn ho� H�n, đặc biệt l� Nho gi�o, mới c� th�m c�c điều kiện thuận lợi v� dần r� n�t trong đời sống tinh thần của người Việt, t�c động mạnh mẽ tới sự h�nh th�nh tư tưởng quốc gia d�n tộc của v�ng đất n�y. C� sự kh�c biệt r� rệt về tầm tư duy giữa � thức về cộng đồng như l� tiền th�n của tư tưởng d�n tộc chủ nghĩa trước khi Việt Nam bị Bắc thuộc với c�c tư tưởng d�n tộc chủ nghĩa n�y khi chịu t�c động của Nho gi�o(2).

Sự chuyển ho� phương thức bảo vệ cộng đồng về mặt văn ho�, phong tục, tập qu�n trước sự x�m lược v� đồng ho� của một d�n tộc, một nền văn ho� mạnh hơn, l�u đời hơn, trưởng th�nh hơn từ văn học truyền miệng, ng�n ngữ n�i, truyền thuyết l�n tr�nh độ ng�n ngữ viết v� tư duy l� luận c�ng với việc cấy gh�p một số yếu tố văn ho� H�n v�o phương thức h�nh dung về cộng đồng d�n tộc l� một qu� tr�nh th�ch nghi, x�y dựng v� khẳng định của tư duy d�n tộc chủ nghĩa Việt Nam.

Sĩ Nhiếp l� một điển h�nh cho khuynh hướng tiếp thu tư tưởng Nho gi�o v� vận dụng m� h�nh tổ chức Nh� nước Trung Hoa v�o x� hội Việt Nam để giải quyết vấn nạn đ�.
Với trường hợp Sĩ Nhiếp, � thức quốc gia d�n tộc của người Việt cổ đ� được mở rộng v� n�ng cao tr�n cơ sở lấy tinh thần chống phương Bắc l�m hệ chuẩn. Sự c� mặt của Sĩ Nhiếp trong thần điện của Việt Nam thời kỳ khẳng định một bản sắc d�n tộc ri�ng biệt cũng cho ta thấy r� hơn tầm tư duy của người Việt khi đ�. Tất cả những g� l� hữu �ch, c� lợi cho sự ph�t triển cộng đồng đều được chấp nhận, thậm ch� được chủ động thiết lập.

Sĩ Nhiếp được t�n l� �ng tổ Nho học của d�n Việt, l� người đ� th�nh c�ng trong việc tạo lập những yếu tố căn bản nhất x�c định diện mạo một thực thể văn ho� x� hội Việt ph�n biệt với x� hội H�n.

L� người uy�n b�c chuy�n về s�ch Tả thị Xu�n Thu, Kinh Thi, Kinh Thư, �ng đ� x�y dựng một nền ch�nh trị kh�n ngoan tr�n đất Giao Chỉ, thu h�t nh�n t�i Trung Nguy�n, tạo m�i trường thuận lợi để người Việt chủ động tiếp thu tinh hoa Nho gi�o v� x�y dựng n�n những cơ sở l� luận về quốc gia d�n tộc vững chắc cho người Việt.

-- “Sĩ Vương biết lấy khoan hậu khi�m tốn để k�nh trọng kẻ sĩ, được người th�n y�u m� đạt tới qu� thịnh một thời. Lại hiểu lễ nghĩa, thức thời, tuy t�i v� dũng kh�ng bằng Triệu Vũ Đế, nhưng chịu nh�n m�nh thờ nước lớn, để giữ vẹn bờ c�i, c� thể coi l� người tr�”(3).

Sĩ Nhiếp đ� th�nh c�ng trong việc giải quyết vấn đề bảo vệ l�nh thổ v� tự chủ của Giao Chỉ bằng sự kết hợp lối tư duy mềm dẻo, chuộng ho� hợp của người Việt với c�c chuẩn mực đạo đức - ch�nh trị c� t�nh duy l� cao của Nho gi�o Trung Hoa: “Vi ch�nh dĩ đức, th� như bắc thần cư kỳ sở, nhi ch�ng tinh củng chi” (Như ai thi h�nh việc ch�nh trị, cầm quyền cai trị nước nh� m� biết đem c�i đức của m�nh bổ ho� ra, th� mọi người đều phục t�ng theo. Tỷ như ng�i sao Bắc đẩu ở một chỗ, m� c� mọi v� sao chầu theo).

Sĩ Nhiếp đ� c� c�ng gắn kết một c�ch tương th�ch v� hợp thức những kh�i niệm về t�n ti trật tự, về tổ chức nh� nước, về đạo đức x� hội theo Nho gi�o v�o diện mạo tinh thần cộng đồng Việt, l�m n�n một bản sắc ch�nh trị - văn ho� r� n�t, ph�n biệt với tộc H�n cả về l�nh thổ, d�n cư, kinh tế, văn ho�: “Giao Ch�u Sĩ phủ qu�n đ� học vấn s�u rộng lại th�ng hiểu ch�nh trị, trong thời buổi đại loạn, giữ vẹn được một quận hơn hai mươi năm, bờ c�i kh�ng xảy ra việc g�, d�n kh�ng mất nghiệp, những bọn kh�ch xa đến tr� ch�n đều được nhờ ơn… Khi ra v�o th� đ�nh chu�ng kh�nh, uy nghi đủ hết, k�n s�o thổi vang, xe ngựa đầy đường, người Hồ đi s�t b�nh xe để đốt hương thường c� mấy mươi người…”.

(c�n tiếp)

***
(*) Tiến sĩ, Ph� Trưởng ph�ng Lịch sử tư tưởng Việt Nam, Viện Triết học, Viện Khoa học X� hội Việt Nam.

(1) L� luận về d�n tộc v� chủ nghĩa d�n tộc hiện đại cho ph�p ch�ng ta thừa nhận Việt Nam v� một số d�n tộc phương Đ�ng đ� c� qu� tr�nh h�nh th�nh d�n tộc v� chủ nghĩa d�n tộc từ rất sớm do đặc th� cố kết cộng đồng trong đấu tranh với thi�n nhi�n v� kẻ th� x�m lược. Xin tham khảo GS. Phan Huy L�: Vấn đề h�nh th�nh d�n tộc v� chủ nghĩa d�n tộc ở Việt Nam. B�o c�o t�m tắt tại toạ đ�m “Vấn đề d�n tộc v� chủ nghĩa d�n tộc ở Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX” (ng�y 10/09/2008)
http://www.ush.edu.vn/index.php?option =com_content&view…, Lữ Phương: Chủ nghĩad�n tộc Việt Nam http://www.viet-studies. Info/LuPhuong _ChuNghiaDanTocVietNam.htm,
Phạm Hồng Tung: Văn ho� ch�nh trị v� lịch sử dưới g�c nh�n văn ho� ch�nh trị. Nxb Ch�nh trị Quốc gia, H� Nội, 2008, tr.225 - 245.

(2) Xem: GS.TS. Nguyễn Trọng Chuẩn chủ bi�n. Lịch sử tư tưởng triết học Việt Nam. t.1. Nxb Khoa học x� hội, H� Nội, 2006, tr.51 - 68.

(3) Lời sử gia L� Văn Hưu trong Đại Việt sử k� to�n thư, t.1. Nxb Văn ho� Th�ng tin, H� Nội, 2000, tr.228.


Nguồn: vientriet.com

http://www.vanhoahoc.edu.vn/index.ph...1723&Itemid=70

[haminhtriet]

NHO GI�O V� CHỦ NGHĨA D�N TỘC Ở VIỆT NAM TRONG THỜI ĐẠI TO�N CẦU H�A

L� THỊ LAN

(tiếp theo)


Như vậy, d�n tộc Việt Nam v� đi c�ng với n� l� � thức d�n tộc chủ nghĩa được h�nh th�nh từ rất sớm.

Trước nguy cơ bị đế quốc Trung Hoa đồng ho� về mọi mặt, d�n tộc Việt Nam tự � thức về việc củng cố v� ph�t triển tinh thần quốc gia d�n tộc th�ng qua hội nhập c�c gi� trị l� luận Nho gi�o tương th�ch với nhu cầu bảo vệ d�n tộc. Xu hướng đấu tranh gi�nh lại chủ quyền v� x�y dựng nh� nước theo m� h�nh H�n ng�y c�ng được củng cố v� n�ng cao về mặt l� luận, đặc biệt l� đến thời Nam Việt đế (L� B�, 541 - 547). �ng “thấy người m�nh c� khả năng quản l� được đất nước m�nh” v� đ� nghĩ tới “những nguy�n tắc l�m cơ sở cho một quốc gia… trong đ� những chức danh như đế hiệu, quốc hiệu, ni�n hiệu, quốc gi�o, kinh đ�, c�ch thức tổ chức ch�nh quyền… đều được t�nh tới”.

Như vậy, tới L� B�, � thức độc lập d�n tộc, � thức b�nh đẳng d�n tộc với Trung Hoa đ� được thể hiện cả tr�n b�nh diện thực tiễn lẫn l� luận. Xu hướng d�n tộc chủ nghĩa n�y trở th�nh một đường lối ổn định v� li�n tục qua c�c thế hệ thủ lĩnh người Việt từ L� B�, Triệu Việt Vương, L� Phật Tử, Mai Th�c Loan, Ph�ng Hưng, Kh�c Thừa Dụ, Kh�c Hạo, Ng� Quyền v� c�c bậc qu�n vương trị v� nước Việt độc lập sau n�y.

C� thể kh�i qu�t những ảnh hưởng cơ bản của Nho gi�o tới sự h�nh th�nh tư tưởng d�n tộc chủ nghĩa Việt Nam trong qu� tr�nh lịch sử x�c lập một thực thể d�n tộc Việt Nam ph�n biệt với Trung Hoa v� với c�c d�n tộc kh�c tr�n những phương diện sau:

- Sự du nhập v� cấy gh�p c�c kh�i niệm ch�nh trị - x� hội Nho gi�o v�o nhận thức về thực thể d�n tộc v� x�y dựng � thức d�n tộc.

- Sự vận dụng v� củng cố tri thức ch�nh trị - x� hội Nho gi�o v�o l� luận v� thực tiễn để giải quyết vấn nạn vong quốc v� dựng nước. Sau khi gi�nh độc lập l�u d�i, Nho gi�o như l� c�ng cụ l� luận ch�nh trị - x� hội căn bản để củng cố � thức d�n tộc chủ nghĩa đặc sắc của Việt Nam v� x�y dựng quốc gia d�n tộc.

- Đến thời Cận đại, chủ nghĩa d�n tộc Việt Nam (với n�ng cốt l� Nho gi�o) vừa duy tr� những nền tảng l� luận Nho gi�o được cố định ho� trong c�c thể chế v� h�nh dung về d�n tộc, vừa tiếp thu th�m l� luận của chủ nghĩa d�n tộc phương T�y (Li�n X�, Ph�p, Mỹ) trong thực tiễn đấu tranh gi�nh độc lập v� ph�t triển l� luận d�n tộc chủ nghĩa của m�nh.


2- Đặc trưng của chủ nghĩa d�n tộc Việt Nam

Trải qua lịch sử h�ng ng�n năm bảo vệ v� x�y dựng đất nước với bệ đỡ tinh thần vững chắc l� chủ nghĩa d�n tộc được h�nh th�nh v� ph�t triển đồng thời với qu� tr�nh đ�, người Việt Nam đ� duy tr� v� ph�t triển một chủ nghĩa d�n tộc ki�n định với những đặc trưng ri�ng. C� thể chỉ ra những đặc trưng đ� l�:

- Độc lập d�n tộc v� to�n vẹn l�nh thổ l� ti�u ch� xuy�n suốt v� tối cao của chủ nghĩa d�n tộc Việt Nam. Ti�u ch� n�y xuất hiện từ rất sớm trong thời kỳ đấu tranh chống lại �ch thống trị phương Bắc tr�n cơ sở � thức cộng đồng thời mở nước của người Việt, ng�y c�ng được củng cố về mặt l� luận qua lịch sử tiếp thu Nho gi�o. Với việc tiếp thu m� h�nh quản l� nh� nước H�n v�o x�y dựng chế độ qu�n chủ phong kiến Việt Nam, � thức chủ quyền về l�nh thổ, quốc gia với đại diện hợp ph�p l� vị qu�n vương ng�y c�ng được n�ng cao v� củng cố bằng l� luận Nho gi�o. Nh� vua như l� biểu trưng của d�n tộc được coi l� người chủ sở hữu hợp ph�p của quốc gia, đồng thời phải g�nh tr�ch nhiệm tối cao về độc lập tự do v� to�n vẹn l�nh thổ của d�n tộc. Quan niệm Nho gi�o về thi�n mệnh, về bậc qu�n chủ, về t�nh hợp thức thần th�nh của mỗi quốc gia, d�n tộc được người Việt tiếp thu để tuy�n bố t�nh hợp thức v� khẳng định quyền d�n tộc của m�nh.

Tuy nhi�n, chủ nghĩa d�n tộc l� một thực thể tinh thần độc lập với hệ tư tưởng phong kiến, c� l�c song h�nh, thậm ch� đồng nhất, v� c� l�c t�ch rời. Triều đại n�o bảo to�n v� đề cao được ti�u ch� tối cao độc lập d�n tộc v� to�n vẹn l�nh thổ, tức đảm bảo quyền lợi d�n tộc thống nhất với quyền lợi của vương triều th� sẽ được l�ng d�n v� tồn tại bền vững, v� ngược lại. Đ�y l� điểm đặc trưng căn bản nhất của chủ nghĩa d�n tộc Việt Nam.

- � thức tự h�o về nền văn ho� ri�ng đ� xuất hiện từ rất sớm v� được c�c thế hệ người Việt coi l� một biểu hiện đặc trưng nhất của tinh thần d�n tộc. Ngay những thế kỷ đầu thời kỳ Bắc thuộc, người Việt đ� � thức bảo vệ nền văn ho� ri�ng với những biểu tượng về trống đồng v� k� ức văn ho� Văn Lang, �u Lạc. Trống đồng l� biểu tượng văn ho� của cộng đồng người Việt, l� biểu trưng sức mạnh t�m linh Việt, cũng l� biểu trưng quyền uy của thủ lĩnh Việt. Trong � thức d�n tộc Việt thời đầu Bắc thuộc, trống đồng c�n l� cộng đồng c�n. V� vậy, bảo vệ trống đồng khỏi sự ph� huỷ của c�c thế hệ th�i th� phương Bắc như M� Viện thời Đ�ng H�n, Gia C�t Lượng thời Tam Quốc, Lan Kh�m thời Lục triều… l� một trong những nhiệm vụ tối cao của người Việt thời Bắc thuộc chống lại �m mưu đồng ho� văn ho� của phương Bắc.

Bảo vệ, t�n vinh trống đồng c�n l� hoạt động t�n gi�o, t�m linh ch�nh thống được c�c vua Việt duy tr� đến thời nh� Trần với lễ hội thờ thần Đồng Cổ. Ngay cuộc khởi nghĩa vũ trang đầu ti�n trong lịch sử chống phương Bắc của Hai B� Trưng cũng n�u cao nhiệm vụ bảo vệ c�c thiết chế văn ho� cộng đồng Việt: “Canh T�, năm thứ 1 940), (H�n Kiến Vũ năm thứ 16). M�a xu�n, th�ng 2, vua (Trưng Trắc, người viết) khổ v� Th�i th� T� Định d�ng ph�p luật tr�i buộc, lại th� Định giết chồng m�nh, mới c�ng em g�i l� Nhị nổi binh đ�nh h�m trị sở ở ch�u ” nhằm “rửa sạch nước th�” v� “nối lại nghiệp xưa vua H�ng”.

Nối lại nghiệp xưa vua H�ng ch�nh l� nhằm kh�i phục lại những thiết chế tổ chức nh� nước v� văn ho� của cộng đồng Việt trước Bắc thuộc.


(c�n tiếp)


Nguồn: vientriet.com

http://www.vanhoahoc.edu.vn/index.ph...1723&Itemid=70

[haminhtriet]

NHO GI�O V� CHỦ NGHĨA D�N TỘC Ở VIỆT NAM TRONG THỜI ĐẠI TO�N CẦU H�A

L� THỊ LAN

(tiếp theo)


Tuy nhi�n, việc truyền b�, cấy gh�p v� ph�t triển c�c yếu tố văn ho� Nho gi�o v�o Việt Nam từ thời Sĩ Nhiếp đ� tiếp tục diễn ra suốt chiều d�i lịch sử gần hai ngh�n năm. Do đ�, b�n cạnh niềm tự h�o v� � thức về một nền văn ho� cổ truyền (được lưu giữ trong văn ho� l�ng x�), sự tiếp thu v� thừa nhận văn ho� Trung Hoa (Nho - Phật - L�o) như một bộ phận cấu th�nh của văn ho� Việt, l�m n�n truyền thống văn ho� dung ho� Nho - Phật - L�o với c�c yếu tố truyền thống l� điều tất yếu.

Chịu ảnh hưởng của quan điểm văn ho� lấy Trung Hoa l�m trung t�m �nội hạ ngoại di�, �hoa hạ�, song người Việt cũng lu�n tự h�o về nền văn hiến của m�nh, coi nước Việt l� trung t�m của văn ho�, ph�n biệt với c�c nước l�ng giềng xung quanh, kể cả với c�c nước phương T�y (T�y Di).

Mặc d� vậy, niềm tự h�o v� sự đồng nhất về t�nh ưu việt văn ho� của Việt Nam với Trung Quốc ở đ�y kh�ng bao h�m sự đồng nhất về c�c gi� trị văn ho�. Điều đ� đ� được nhiều thế hệ thuộc tầng lớp tinh hoa Việt khẳng định. Vua Trần Minh T�ng n�i: �Nh� nước đ� c� ph�p tắc nhất định, Nam Bắc kh�c nhau�. Nguyễn Tr�i trong C�o B�nh Ng� đ� tuy�n xưng niềm tự h�o về nền văn ho� đặc sắc ri�ng của d�n tộc một c�ch đanh th�p:

�X�t như nước Đại Việt ta
Thật l� một nước văn hiến.
Bờ c�i n�i s�ng đ� ri�ng,
Phong tục Bắc Nam cũng kh�c�.

Niềm tự h�o về t�nh đặc sắc của văn ho� d�n tộc l� một yếu tố căn bản nhất của chủ nghĩa d�n tộc Việt Nam, đồng thời l� một trong những động lực v� � nghĩa căn bản của c�c cuộc kh�ng chiến bảo vệ độc lập d�n tộc.

Ho�ng đế Quang Trung tuy�n bố một trong những mục đ�ch cuộc kh�ng chiến chống lại sự x�m lược của hơn 20 vạn qu�n Thanh l� nhằm bảo vệ nền văn ho� ri�ng của d�n tộc: �Đ�nh cho để d�i t�c, đ�nh cho để đen răng�.

Cho d� đến thế kỷ XIX, Nho gi�o được độc t�n l�m quốc gi�o, được ứng dụng v�o mọi mặt tổ chức, quản l� đời sống ch�nh trị - x� hội v� trở th�nh th�nh tố văn ho� bao tr�m x� hội Việt Nam th� c�c nh� tư tưởng cải c�ch thế hệ đầu ti�n của Việt Nam giai đoạn nửa cuối thế kỷ XIX, như nh� nho Đặng Huy Trứ, vẫn nhận thức v� tự h�o về t�nh đặc trưng ri�ng của nền văn ho� d�n tộc. �ng đ� coi việc phải gọt t�c giả dạng người Thanh đi khảo s�t t�nh h�nh Quảng Đ�ng, �gắng mang đức trung k�nh đi v�o nơi Di Địch� l� nỗi khổ lớn.

Nhưng, v�o đầu thế kỷ XX, trong bối cảnh bị Ph�p cai trị, trước sức x�m lược của văn ho� phương T�y, nguy cơ nền văn ho� truyền thống với Nho gi�o l� trụ cột bị mai một bởi ch�nh s�ch đồng ho� văn ho� của Ph�p, c�c tr� thức h�ng đầu của Việt Nam khi đ�, như Trần Trọng Kim, Phạm Quỳnh đ� l�n tiếng k�u gọi bảo vệ Nho gi�o như bảo vệ �quốc hồn quốc tu�� của văn ho� Việt.

Thừa nhận sự đồng nhất văn ho� Việt với Nho gi�o tr�n phạm vi khu vực Đ�ng � (Việt Nam, Trung Quốc, Triều Ti�n, Nhật Bản l� những nước đồng văn) trong quan điểm của c�c nh� d�n tộc chủ nghĩa cận đại, như Phan Bội Ch�u, thể hiện sự nhận thức vấn đề d�n tộc tr�n b�nh diện mới, tr�n phạm vi khu vực, tr�n tầm đối s�nh văn ho� Đ�ng - T�y. Đ� cũng l� một bước ph�t triển nhận thức về văn ho� của chủ nghĩa d�n tộc ở Việt Nam đầu thế kỷ XX trong bối cảnh mất độc lập d�n tộc. Nhận thức n�y đ� gi�p c�c nh� d�n tộc chủ nghĩa định hướng kiếm t�m sự ủng hộ sự nghiệp giải ph�ng d�n tộc vượt khỏi khu�n khổ l�nh thổ Việt Nam.

Cuối thế kỷ XX, l�n s�ng to�n cầu ho� về kinh tế k�o theo sự lan toả v� x�m nhập mạnh mẽ của c�c nền văn ho� - kinh tế mạnh (Mỹ, Nhật) một lần nữa đ�i hỏi chủ nghĩa d�n tộc Việt Nam phải nhận diện v� dự ph�ng được tiến tr�nh văn ho� Việt trong d�ng chảy văn ho� khu vực v� to�n cầu như một nhiệm vụ h�ng đầu, nhằm x�y dựng một chiến lược hiệu quả trong việc bảo vệ t�nh đặc sắc văn ho� của d�n tộc.

- � thức đo�n kết d�n tộc tr�n nền tảng t�m thức về một cội nguồn tổ ti�n chung, một n�i giống chung �con Rồng ch�u Ti�n� như tiếng gọi thi�ng li�ng tập hợp sức mạnh d�n tộc chống lại kẻ th�. Ngay từ buổi đầu dựng nước, cộng đồng tộc Việt đ� nhận thức được sức mạnh đo�n kết l� vũ kh� bất khả chiến bại gi�p bảo vệ cộng đồng trước thi�n tai, địch họa. � thức n�y ng�y c�ng được củng cố vững chắc theo lịch sử giữ nước, với sự ra đời v� lưu truyền truyền thuyết �u Cơ v� Lạc Long Qu�n trong cộng đồng Việt.

� niệm về nguồn gốc thống nhất, về quan hệ huyết thống c�ng chung một tổ ti�n d�ng d�i thần ti�n cao qu� lưu truyền v� củng cố qua h�ng trăm thế hệ đ� trở th�nh sức mạnh tập hợp, đo�n kết người Việt trong cuộc đấu tranh gi�nh độc lập, chủ quyền d�n tộc.

� thức �đồng b�o� n�y đ� gi�p cộng đồng Việt chống lại sự đồng ho� t�n khốc của kẻ thống trị phương Bắc suốt hơn 1000 năm đầu của lịch sử d�n tộc.

Cũng ch�nh � thức �con Rồng ch�u Ti�n� đ� vun đắp sức mạnh đo�n kết v� � ch� đấu tranh chiến thắng �ch cai trị của chủ nghĩa đế quốc phương T�y. Cho đến nay, niềm tự h�o về nguồn gốc chung thi�ng li�ng, cao qu� của d�n tộc vẫn v� m�i l� sức mạnh li�n kết người Việt tr�n mọi l�nh thổ v� một d�n tộc Việt Nam gi�u mạnh.

Từ một truyền thuyết truyền miệng được coi l� ra đời trong buổi đầu chống kẻ cai trị phương Bắc đến khi được sử gia Nho học Ng� Sĩ Li�n ch�nh thức bi�n ch�p th�nh ch�nh sử trong Kỷ Hồng B�ng thị của Đại Việt sử k� to�n thư v�o thế kỷ XV rồi đến sự tổ chức quốc lễ giỗ tổ H�ng Vương l� khoảng c�ch 2000 năm lịch sử để một t�m thức thi�ng li�ng về cội nguồn d�n tộc ng�y c�ng được phổ biến ho�, l� luận ho�, ch�nh thống ho� v� ăn s�u v�o hồn d�n tộc như một nguồn lực t�m linh tiềm t�ng l�m n�n sức mạnh của chủ nghĩa d�n tộc Việt Nam.

(c�n tiếp)


Nguồn: vientriet.com

http://www.vanhoahoc.edu.vn/index.ph...1723&Itemid=70

[haminhtriet]

NHO GI�O V� CHỦ NGHĨA D�N TỘC Ở VIỆT NAM TRONG THỜI ĐẠI TO�N CẦU H�A

L� THỊ LAN

(tiếp theo)


- L�ng y�u nước m�nh liệt, s�u sắc v� trường tồn được x�y dựng bắt đầu từ t�nh y�u gia đ�nh rồi mở rộng dần tới l�ng x�m, qu� hương, đất nước tr�n cơ sở kết hợp t�nh cảm cộng đồng gia đ�nh, l�ng x� với l� luận Nho gi�o về cương thường, trở th�nh một khu�n khổ đạo đức bền vững của x� hội.

Đạo đức Nho gi�o với c�c chuẩn mực về nh�n, nghĩa, lễ, tr�, t�n x�y dựng tr�n nền tảng nhận thức si�u h�nh về mối li�n đới trời - đất - người v� l� tưởng một x� hội đức trị an vui, th�i ho� đ� tạo dựng một kh�ng gian đạo đức ph� hợp với x� hội n�ng nghiệp phương Đ�ng như Việt Nam, nơi m� tri thức v� đạo đức được t�n vinh hơn l� của cải v� đẳng cấp trong c�c mối quan hệ x� hội.

L� luận đạo đức Nho gi�o được c�c vị vua Nho học, như L� Th�nh T�ng, Minh Mệnh, Tự Đức đề cao, kết hợp với những gi� trị đạo đức cộng đồng l�ng x� vốn c� đ� g�p phần tạo dựng n�n một nền đạo đức x� hội ổn định v� một hệ gi� trị đạo đức đặc trưng của Việt Nam.

Những chuẩn mực đạo đức đ� đ� g�p phần củng cố hơn nữa độ bền vững của gia đ�nh, l�ng x�, qu� hương, đất nước về mặt tinh thần v� thể chế. Trung - hiếu l� hai đức lớn duy tr� sự bền vững của gia đ�nh, d�ng họ, vương triều. Trong thể chế phong kiến, hiếu đi liền với trung v� trung qu�n đi liền với �i quốc.

Ở Việt Nam, nơi m� l�ng y�u nước lu�n l� sự ngạc nhi�n lớn của bất cứ ai quan t�m nghi�n cứu Việt Nam, t�nh y�u nước l� t�nh cảm tối cao, được n�ng th�nh một phẩm chất đạo đức gi� trị tr�n cả trung qu�n.

Trong đạo đức Nho gi�o Việt Nam, việc lựa chọn c�c gi� trị đạo đức �lấy trung thay hiếu�, �trung với nước�, �trung qu�n� phải đi c�ng ��i quốc� v� kh�ng thể thay thế cho ��i quốc�� l� lựa chọn h�ng đầu mỗi khi ho�n cảnh đ�i hỏi.

Trong lịch sử Việt Nam, khi Nho gi�o x�m nhập v� trở th�nh một yếu tố tinh thần của người Việt, Nho gi�o đ� l� luận ho�, cố định ho� những t�nh cảm gia đ�nh, quốc gia th�nh khu�n mẫu vững bền v� s�ng tỏ.

Từ cuối thế kỷ XIX, khi c�c gi� trị văn ho�, t�n gi�o, đạo đức phương T�y du nhập v�o Việt Nam, th� một trong những h�nh thức biểu hiện của tinh thần y�u nước, y�u d�n tộc được c�c l�nh đạo tr� thức của d�n tộc cụ thể ho� bằng phong tr�o bảo vệ c�c gi� trị truyền thống của d�n tộc.

Đạo trung hiếu, đạo thờ k�nh tổ ti�n, c�c gi� trị gia đ�nh bền vững� trong h�nh thức biểu hiện của Nho gi�o l� những nh�n tố tinh thần cụ thể, l�u bền g�p phần gia tăng v� củng cố l�ng y�u nước của người Việt.

Những đặc trưng căn bản nhất của chủ nghĩa d�n tộc Việt như đ� n�u tr�n đ� l�m th�nh sức mạnh của d�n tộc Việt Nam, gi�p cho d�n tộc tồn tại v� ph�t triển qua những thử th�ch cam go, thương đau v� h�o h�ng của lịch sử.

Tuy nhi�n, những biến động lớn của thời cuộc hiện nay đ�i hỏi chủ nghĩa d�n tộc Việt Nam, một mặt, phải duy tr� v� củng cố những đặc trưng l�m n�n sức mạnh truyền thống của d�n tộc; mặt kh�c, phải x�y dựng v� củng cố th�m những nền tảng l� luận v� sức mạnh mới.


3- Biện chứng của chủ nghĩa d�n tộc trong thời đại to�n cầu ho�

Dường như qu� tr�nh to�n cầu ho� đ� l�m mờ nhạt rất nhiều kh�i niệm về bi�n giới, l�nh thổ, quốc gia� bởi biểu hiện bề mặt kinh tế, x� hội v� văn ho� với những đồng tiền chung ch�u �u, nền kinh tế thị trường, c�c nh�m G8, G20, khối c�c nước APEC, ASEAN...

Tuy nhi�n, trong chiều s�u x� hội v� tr�n phương diện ch�nh trị, dường như vấn đề d�n tộc v� chủ nghĩa d�n tộc lại nổi l�n như một vấn đề thời sự. B�n cạnh vấn đề chủ quyền quốc gia, to�n vẹn l�nh thổ lu�n l� vấn đề h�ng đầu của mỗi d�n tộc, l� vấn đề vị thế của d�n tộc tr�n mọi lĩnh vực tr�n trường quốc tế. B�n cạnh những lợi �ch, cơ hội ph�t triển m� to�n cầu ho� đem lại cho mỗi d�n tộc l� những nguy cơ x�m thực, mất chủ quyền, mất vị thế, thậm ch� mất bản sắc, mất h�nh ảnh d�n tộc.

Cho d� giả thiết về sự va chạm của c�c nền văn minh, sự ph�n chia lại c�c khu vực văn ho� của Samuel Huntington c� thể trở th�nh hiện thực trong tương lai, th� đ� cũng l� tương lai xa v� vấn đề d�n tộc, chủ nghĩa d�n tộc kh�ng phải l� vấn đề c� thể ph�n định dễ d�ng như vậy.

To�n cầu ho� v� những vấn đề to�n cầu, một mặt, tạo n�n một diện mạo to�n cầu mới, một thế giới to�n cầu, nhưng chỉ l� trong phạm vi một số lĩnh vực, một số kh�a cạnh nhất định, trong đ�, con người c� thể v� cần phải chia sẻ rất nhiều những gi� trị chung.

V� thế, con người hướng tới những nhận thức to�n cầu, nhằm c�ng nhau giải quyết những b�i to�n chung để bảo vệ ng�i nh� chung l� tr�i đất. Theo xu hướng đ�, dường như chủ nghĩa d�n tộc bị lu mờ một c�ch giả tạo, hay bị đặt sang một b�n một c�ch tạm thời.

Mặt kh�c, điều đ� kh�ng thay thế được vấn đề d�n tộc v� ph�t triển d�n tộc đang h�ng ng�y, h�ng giờ hiển hiện trong đời sống ch�nh trị - x� hội to�n cầu. Chủ nghĩa d�n tộc sắc tộc đang l�m thay đổi bản đồ h�nh ch�nh thế giới v� qu� tr�nh đ� vẫn c�n tiếp tục, t�c động trực tiếp tới mỗi quốc gia, mỗi v�ng l�nh thổ. C�ng với chủ nghĩa d�n tộc sắc tộc l� chủ nghĩa d�n tộc văn ho�, vẫn đang v� sẽ l� vấn đề nổi bật của chủ nghĩa d�n tộc trong thời đại to�n cầu bởi nhu cầu tự th�n khẳng định nguồn gốc, bản sắc khiến con người hướng về d�n tộc.

Trong bối cảnh chung đ�, Việt Nam kh�ng l� ngoại lệ. B�n cạnh nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền d�n tộc về l�nh thổ, văn ho� theo phương thức truyền thống, chủ nghĩa d�n tộc Việt Nam đứng trước th�ch thức phải bổ sung sức mạnh l� luận về ph�t triển d�n tộc trong thời đại to�n cầu ho�. Đối mặt với vấn nạn n�y, l� luận truyền thống, một mặt, dường như kh�ng đủ, cho d� vẫn phải củng cố như l� những l� luận nền tảng.

Mặt kh�c, sự kiếm t�m những yếu tố cốt l�i trong chủ nghĩa d�n tộc truyền thống (với đ�ng g�p của Nho gi�o) khả thể gắn kết được với những nh�n tố hiện đại, những nh�n tố m� c� thể tăng th�m sức mạnh mới cho chủ nghĩa d�n tộc Việt Nam trong giải quyết th�ch thức của thời đại, cũng l� một nhiệm vụ quan trọng của c�c nh� l� luận d�n tộc chủ nghĩa Việt Nam hiện đại.

B�n cạnh một đất nước Trung Quốc m� vị thế ng�y c�ng mạnh tr�n trường quốc tế v� như một đối trọng với Mỹ v� phương T�y, được th�c đẩy v� yểm trợ bởi chủ nghĩa d�n tộc Trung Hoa, th� chủ nghĩa d�n tộc Việt Nam, với qu� khứ c� nhiều điểm gắn kết chặt chẽ với văn ho� Nho gi�o, c� thể t�m thấy nhiều gợi mở v� kinh nghiệm cho con đường đi ri�ng của d�n tộc trong thời đại mới.

V� c�ng với điều đ�, ch�a kho� v�ng cho một chủ nghĩa d�n tộc Việt Nam hiện đại l� sự bổ sung một chủ thuyết khả dĩ khơi dậy được sức mạnh s�ng tạo v� x�y dựng của mọi tầng lớp nh�n d�n v� một Việt Nam c� vị thế đ�ng tự h�o tr�n trường quốc tế.


Nguồn: vientriet.com

http://www.vanhoahoc.edu.vn/index.ph...1723&Itemid=70