Núi Cánh Diều

[hienchanh]

N�i C�nh Diều

Ở ph�a đ�ng thị x� Ninh B�nh, tỉnh Ninh B�nh, c� một tr�i n�i lớn với chu vi khoảng 400 trượng, c� t�n gọi l� n�i C�nh Diều. N�i c� 3 ngọn, ngọn giữa cao, hai ngọn tả - hữu chĩa ra như hai c�nh chim, v� vậy c�n c� t�n l� Di�n Sỉ Sơn...

"Di�n" l� diều h�u, "Sỉ" l� c�nh chim v� "Sơn" l� n�i, hay c�n gọi l� con chim diều h�u liệng. T�n gọi đ� gắn liền với truyền thuyết về sự ho� th�n của Cao Biền - một tướng giỏi, đồng thời l� một ph�p sư đời nh� Đường (Trung Quốc) sang cai trị nước ta, thường cưỡi diều giấy đi d� ph� long mạch nước Nam; khi bay đến đất Hoa Lư đ� bị một đạo sỹ cao tay c�ng nh�n d�n ở đ�y d�ng t�n bắn, Cao Biền bị trọng thương, diều gẫy c�nh rơi xuống một h�n n�i, từ đ� mang t�n n�i C�nh Diều.

N�i C�nh Diều vừa giống như chiếc diều bay l�n lại vừa giống như thiếu nữ đang mơ mộng giữa m�nh m�ng trời nước. Bởi thế, cổ nh�n gọi n�i n�y l� Ngọc Mỹ, N�i Non Nước t�n "chữ" l� Dục Th�y Sơn, tạm dịch l� n�i tắm trong m�u biếc.

Bảng nh�n L� Qu� Đ�n (1726-1784), người Th�i B�nh, c� đến thăm n�i, cho khắc thơ v�o v�ch đ� ph�a T�y. Tạm dịch:

Ruộng phẳng nh� đ� biếc
Thế n�i tựa diều bay
Ch�a ẩn ba đỉnh n�i
S�ng c� cầu qua ngay
N�i vững như hổ ngồi
Suối tựa d�i rồng đ�y

Như thế tr�n n�i c� ch�a, v�o đ�y như lạc v�o thế giới "Bồng lai ti�n cảnh". Chung quanh n�i c� nhiều hang động u minh, kỳ ảo. Nước suối trong động chảy ra, du kh�ch gọi l� d�i rồng.

Năm 1821, vua Minh Mạng (1820-1840) tuần du ra Bắc c� gh� thăm n�i v� cho khắc d�ng chữ tr�n v�ch n�i ở ph�a bắc, dịch l�: Dựng một nh� nhỏ nghỉ ch�n, khi l�n n�i xem thấy ch�a th�p của sơn th�nh, cột buồm bến s�ng, cảnh đẹp như vẽ, c�i xuống giặt chiếc �o bụi đời.

Trở về kinh đ�, vua Minh Mạng quan t�m đến "bụi đời", đến n�ng nghiệp, đề ra ch�nh s�ch khẩn hoang gồm hai h�nh thức đồn điền v� doanh điền. Doanh điền l� di d�n lập ấp mới. Nh� vua cử Nguyễn C�ng Trứ ( 1778 - 1858) (người huyện Nghi Xu�n, tỉnh H� Tĩnh) ra Ninh B�nh năm kỷ sửu (1829) l�m doanh điền sứ, chi�u mộ d�n ngh�o đi khai hoang v�ng ven biển.

Đến cuối năm 1829, Nguyễn C�ng Trứ c�ng nh�n d�n khai ph� được 14.620 mẫu đất. Với số người l� 1.268 người, miền đất đ� đ� ổn định, vua Minh Mạng cho lập th�nh một huyện mới với t�n gọi Kim Sơn (N�i V�ng).

Thời ấy, Nguyễn C�ng Trứ cũng chọn một cụm d�n cư đ�ng đ�c trong huyện đặt t�n l� Ph�t Diễm: Nơi ph�t sinh ra c�i đẹp ("Diễm" v� "Diệm" c�ng �m, nghĩa l� đẹp, ng�y nay gọi l� Ph�t Diệm).

Tương truyền, đặt t�n l� Ph�t Diễm v� Nguyễn C�ng Trứ đ� đi qua thị x� Ninh B�nh, ph�t hiện thấy n�i C�nh Diều c�n tượng h�nh một c� g�i kiều diễm đang nằm ngửa ngắm nh�n trời m�y bao la tr�ng rất đẹp, n�n đặt t�n cho n�i l� n�i Ngọc Mỹ Nh�n (người con g�i đẹp như ngọc), đầu mỹ nh�n lại quay ra biển đ�ng thuộc đất huyện Kim Sơn, c� nghĩa l� ph�t đẹp ở đ�. (ng�y nay, ở thị trấn Ph�t Diệm huyện Kim Sơn - nơi c� nh� thờ đ� nổi tiếng, c�c c� g�i đều c� m�i t�c d�i, người thon thả rất xinh đẹp).

C� lẽ, �t c� d�y n�i n�o tr�n đất nước ta lại c� một d�ng h�nh đẹp v� c�i t�n mỹ miều đến như thế m� do Nguyễn C�ng Trứ c� con mắt "tinh đời" đ� gọi được t�n!.

Mong ai về qua đất Ninh B�nh, đến đ�y, n�n dừng ch�n ngắm nh�n "người đẹp như ngọc" một tho�ng trong m�y, để: d�ng dằng đi chẳng dứt, đi th� cũng dở ở kh�ng xong

(Sưu tầm)