Khóa thiền Minh Sát mười ngày

[hienchanh]

NHỮNG B�I GIẢNG T�M TẮT CỦA KH�A THIỀN MINH S�T MƯỜI NG�Y

Nguy�n T�c: "The Discourse Summaries" S.N Goenka 1994

Thiền Sư S.N. Goenka; Việt dịch: Th�ch Minh Diệu


Đ�I LỜI GIỚI THIỆU VỀ KH�A THIỀN MƯỜI NG�Y

Đức Phật th�nh đạo đắc quả bằng con đường thiền định tư duy qu�n x�t ch�nh bản th�n. Gi�o ph�p ng�i để lại h�m chứa cốt yếu dựa tr�n nền tảng giới, định, tuệ. Đỉnh cao của sự tu tập l� th�nh tựu tr� tuệ đoạn trừ mọi tập kh� cấu uế của th�n, t�m v� tự giải th�at.

Phương ph�p thiền Vipassana tu tập kh�ng ngo�i giới, định v� tuệ. Nh�n lướt qua họa đồ giảng dạy trong suốt mười ng�y ch�ng ta thấy một sự tu tập tịnh tiến được xếp đặt cho h�nh giả.

Nội qui về thời kh�a biểu để thực h�nh mỗi ng�y v� những qui định cần phải tu�n thủ như giữ sự tịnh khẩu tối đa trong suốt ch�n ng�y tu đầu cộng với năm giới qui y phải tu�n giữ được xem như l� nền tảng của giới cho kh�a tu mười ng�y.

Mỗi ng�y ngồi thiền mười giờ v� trong ba ng�y rưởi đầu sự tập trung v�o khu vực hai lỗ mũi v� qu�n s�t những cảm thọ ở khu vực n�y cốt yếu l�m cho t�m người h�nh giả tập trung v�o một điểm được xem như sự thực h�nh định t�m để l�m tiền đề đi v�o sự h�nh tr� qu�n s�t Vipassana (minh s�t) trong suốt s�u ng�y rưỡi c�n lại, một sự qu�n s�t th�n v� t�m bằng ch�nh niệm v� xả ly bằng tuệ qu�n.


Đọc qua t�i liệu n�y nhận ra sự cần thiết cho người muốn t�m hiểu v� thực h�nh thiền Vipassana, bản th�n t�i v� một số Chư vị Tăng ni đồng tu học ở Ấn đ� tham gia v�i kh�a tu mười ng�y Vipassana tất cả ch�ng t�i đều tự cảm nhận sự giải tho�t những căng thẳng của t�m.

V� cũng trong thời gian tu tập n�y l� cơ hội để ch�ng ta qu�n x�t lại những h�nh vi tư tưởng cũng như việc l�m của ch�ng ta trước đ�y, nh�n lại ch�nh m�nh, con người thật của ch�nh ch�ng ta để tự trau sửa những sai lầm v� hướng th�n, t�m đến những điều tốt đẹp hơn c� lợi cho bản th�n v� người kh�c.


Dịch ra tiếng Việt "Những b�i giảng cốt yếu cho kh�a tu thiền mười ng�y" c� tựa đề bằng tiếng Anh l�:"THE DISCOURSE SUMMARIES" cuả Thiền sư Goenka đ� giảng trong thời gian Ng�i hướng dẫn cho c�c vị Thiền sinh tu kh�a mười ng�y. Nhờ lần phi�n dịch n�y ch�ng t�i đ� c� cơ hội �n lại v� hiểu th�m về phương ph�p h�nh tr� Vipassana, thời gian phi�n dịch chủ yếu l� những l�c rảnh sau khi l�m việc của người nghi�n cứu mỗi ng�y, v� vậy ch�ng t�i kh�ng đặt nặng phải dịch theo ti�u chuẩn văn phong hoặc văn phạm n�o đ� m� mục đ�ch ở đ�y dịch ra nội dung ch�nh x�c theo văn bản v� theo quan điểm Phật gi�o.

Phần sau của mười một b�i giảng l� phần bổ sung giải th�ch về một số thuật từ P�li v� tr�ch dẫn nguồn gốc của những b�i kệ v� dẫn chứng được Ng�i Goenka giảng trong mười b�i giảng, ch�ng t�i kh�ng đưa ra đ�y. Nếu chư vị đọc giả muốn biết r� xin h�y t�m đọc văn bản gốc của n� đ� n�i ở tr�n.

Mục đ�ch người dịch chủ yếu giới thiệu đến chư vị phật tử cũng như những ai muốn t�m hiểu phương c�ch sống để tự điều phục t�m m�nh l�m lợi �ch cho ch�nh m�nh cũng như mọi người trong h�an cảnh thời đại văn minh vật chất ph�t triển đ� k�ch động l�m mất đi t�nh tự chủ t�m thức con người hậu quả l� nhiều vấn đề đạo đức gia đ�nh, x� hội đang biến chuyển theo đ� suy tho�i. C� lẽ thiền Vipassana l� một trong những phương ph�p hữu hiệu xua tan mọi khổ đau căng thẳng v� cần thiết cho con người thời đại. Phương ph�p n�y Đức Phật đ� h�nh tr� v� đ� truyền trao lại cho chư vị để tử của ng�i.

Bản dịch kh�ng sao tr�nh khỏi những khiếm khuyết, k�nh mong chư vị đọc giả g�p � để bản dịch được bổ sung ho�n tất hơn.

Mọi c�ng đức phi�n dịch n�y xin hồi hướng cho vạn loại ch�ng sanh hạnh ph�c, sớm quay về ch�n l� gi�c ngộ v� giải th�at.
Ng�y 23-5-2001 - Pune University Campus

Th�ch Minh Diệu
Cẩn Ch�.


LỜI N�I �ẦU

S.N. Goenka đ� n�i: "Giải tho�t c� thể đạt được chỉ khi thực tập v� kh�ng bao giờ đạt được bằng sự b�n luận ngo�i m�i".

Một kh�a tu thiền Vipassana l� một cơ hội để thực hiện những bước cụ thể hướng đến sự giải th�at. Trong một kh�a tu tập như vầy, người tham gia sẽ học c�ch giải tỏa t�m căn thẳng v� th�nh kiến c� t�c dụng l�m rối loạn trong cuộc sống thường nhật.

Bằng sự tu tập như vậy, ch�ng ta bắt đầu kh�m ph� ra c�ch sống một c�ch an ổn, s�ng tạo, hạnh ph�c trong mỗi s�t na. Đồng thời ch�ng ta khởi h�nh tiến đến mục đ�ch tối thượng, mục đ�ch m� nh�n loại khao kh�t để c�: sự thanh tịnh t�m, sự giải tho�t mọi triền phược khổ đau v� gi�c ngộ vi�n m�n.

Ngo�i yếu tố n�y ra, giải tho�t kh�ng thể đạt được chỉ bằng suy tư về n�, hoặc ước mong về n�. Ch�ng ta phải tiến h�nh những bước để hướng đến mục đ�ch. V� l� do n�y, trong một kh�a tu tập vipassana lu�n lu�n nhấn mạnh về phương ph�p h�nh tr� thực tiễn. Kh�ng chấp nhận về sự b�n luận mang t�nh triết l�, tranh c�i bằng l� thuyết v� những c�u hỏi kh�ng li�n quan đến kinh nghiệm ri�ng của ch�ng ta.

Một c�ch hợp l�, người h�nh giả được khuyến kh�ch để t�m ra những c�u trả lời về những c�u hỏi của họ ở b�n trong ch�nh m�nh. Vị thầy gi�p đỡ hướng dẫn bất cứ điều g� cần thiết trong tu tập, nhưng n� t�y thuộc v�o mỗi người để thực h�nh những hướng dẫn n�y: ch�ng ta phải chiến đấu với ch�nh ch�ng ta, tự giải tho�t ch�nh m�nh.

Sự nhấn mạnh n�y được đưa ra, tuy nhi�n một số vấn đề giải th�ch cần thiết để hổ trợ mỗi t�nh huống cho việc tu tập. V� vậy mỗi buổi tối của mỗi ng�y tu tập, Ng�i Goenka cung cấp một b�i ph�p (dhamma talk), để đặt v�o khung cảnh những điều tu tập của ng�y đ�, v� l�m s�ng tỏ phương ph�p tu tập trong những yếu tố kh�c nhau.

Những b�i ph�p n�y, �ng lưu �, kh�ng được xem như l� những tr� chơi bằng tri thức hoặc t�nh cảm. Mục đ�ch của n� đơn giản l� để gi�p h�nh giả để hiểu những g� để l�m v� tại sao phải l�m để họ sẽ thực tập theo phương ph�p th�ch hợp v� sẽ th�nh tựu kết quả khả quan. Đ� ch�nh l� những b�i ph�p được tr�nh b�y ở đ�y trong h�nh thức c� đọng.

Mười một b�i giảng cung cấp một c�i nh�n phổ qu�t về lời dạy của Đức Phật. Tuy nhi�n, sự hướng đến chủ đề n�y kh�ng phải bằng học giả hoặc ph�n t�ch. Thay v� gi�o l� được tr�nh b�y trong đường hướng l� n� mở ra cho h�nh giả: như một tổng thể năng động v� cụ thể. Tất cả những kh�a cạnh kh�c nhau của n� được xem l� để phơi b�y một sự nhấn mạnh tổng hợp: kinh nghiệm của thiền định. Kinh nghiệm n�y nung nấu b�n trong để dẫn đến một đời sống ch�n thật v� sự tỏa rạng đến phương ph�p h�nh tr�.

Kh�ng c� kinh nghiệm n�y ch�ng ta kh�ng thể nắm bắt được � nghĩa trọn vẹn về những g� được dạy trong những buổi giảng n�y, hoặc sự thật về lời dạy của Đức Phật. Nhưng điều n�y kh�ng c� nghĩa rằng kh�ng c� một vị tr� th�ch hợp cho sự đ�nh gi� bằng tri thức về Gi�o ph�p. Sự hiểu bằng tri thức c� gi� trị như l� một sự gi�p đỡ cho tu tập thiền định, mặc d� bản th�n thiền định l� một tiến tr�nh vượt qua những giới hạn của tr� thức.

V� l� do n�y, những t�m tắt n�y đ� được chuẩn bị, để đưa một t�m tắt những điểm cốt l�i của mỗi b�i giảng. Ch�ng được tập trung chủ yếu để đưa ra sự cảm hứng v� sự hướng dẫn cho những h�nh giả thiền vipassana như đ� được dạy bởi Ng�i Goenka. Cho những người kh�c c� cơ hội để đọc n�, hy vọng rằng những b�i giảng sẽ hổ trợ sự khuyến kh�ch để tham gia ở kh�a thiền vipassana v� để kinh nghiệm những g� đ� được tr�nh b�y ở đ�y.

Những b�i t�m tắt kh�ng được sử dụng như một cẩm nang để ch�nh bạn thực h�nh n� cho việc học thiền vipassana, một sự thay thế cho kh�a thiền 10 ng�y.

Thiền định l� một vấn đề rất hệ trọng, đặc biệt phương ph�p thiền Vipassana, n� giải quyết những cấp độ s�u thẳm của t�m thức. N� kh�ng bao giờ đạt tới được một c�ch nhẹ nh�ng hoặc một c�nh ngẫu nhi�n. Phương ph�p th�ch hợp để học thiền Vipassana chỉ bằng c�ch tham gia một kh�a đặc biệt, ở đ� c� m�i trường th�ch hợp để hổ trợ cho người thiền h�nh v� một người hướng dẫn kinh nghiệm. Nếu ai đ� chọn c�ch kh�ng theo lời ch� � v� cố gắng tự học thiền Vipassana qua sự tự đọc về n�, vị ấy tu tập ho�n to�n với sự liều lĩnh của m�nh.

Một điều may mắn những kh�a thiền Vipassana được Ng�i Goenka dạy b�y giờ được tổ chức theo định kỳ ở nhiều nơi tr�n thế giới. Những chương tr�nh (tu tập cho c�c kh�a thiền) c� thể c� được bằng c�ch viết thư đến bất cứ trung t�m n�o danh s�ch được ghi sau lưng của cuốn s�ch n�y.

Những b�i t�m tắt chủ yếu được căn cứ v�o những b�i giảng của Ng�i Goenka ở Trung t�m thiền Vipassana, địa danh Massachusetts, ở U.S.A trong suốt th�ng 8 năm 1983. Ngoại trừ l� b�i t�m tắt ng�y thứ 10 được dựa v�o b�i giảng ở Trung t�m v�o th�ng 8 năm 1984.

Trong l�c Ng�i Goenka đ� xem qua t�i liệu n�y v� đ� ph� chuẩn cho xuất bản, Ng�i kh�ng c� th� giờ để kiểm tra văn bản một c�ch kỹ lưỡng. V� vậy, người đọc c� thể thấy một v�i lỗi v� khiếm khuyết. Những khuyết điểm n�y kh�ng phải l� tr�ch nhiệm của vị Thầy, cũng kh�ng phải của lời dạy, nhưng của ch�nh t�i. Sự ph� b�nh sẽ đ�n nhận để c� thể gi�p để sửa sai những lỗi như vầy trong văn bản.

Cầu nguyện cho t�c phẩm n�y gi�p nhiều người trong sự h�nh tr� của họ về Ch�nh ph�p.

Cầu nguyện tất cả ch�ng sanh đều hạnh ph�c.
William Hart


CH� � TR�N VĂN BẢN

Những b�i ph�p của Đức Phật v� chư Đệ tử của Ng�i được Ng�i Goenka tr�ch dẫn được r�t ra từ Những bản kết tập về Luật (Vinaya-pitaka) v� những b�i Kinh (Sutta-pitaka) trong kinh điển Pāli. (Một số những tr�ch dẫn c� mặt trong cả hai Bộ (kinh v� luật), mặc d� trong những trường hợp như vầy chỉ c� tham khảo về kinh được tr�ch đưa ra ở đ�y).

Cũng c� một v�i tr�ch dẫn r�t ra từ văn học kinh tạng Pāli. Trong những b�i thuyết giảng n�y, Ng�i Goenka giải th�ch những đoạn văn n�y thường bằng sự diễn giải hơn bằng sự phi�n dịch theo từ ngữ Pāli. Mục đ�ch l� nhằm đưa ra phần trọng t�m của mỗi đoạn tr�ch trong ng�n ngữ b�nh dị, nhấn mạnh mối quan hệ của n� đến sự h�nh tr� thiền Vipassana.

Nơi n�o một đoạn tr�ch P�li xuất hiện trong � nghĩa bản t�m tắt, sự giải th�ch được đưa ra trong b�i giảng của Ng�i Goenka được căn cứ v�o bản t�m tắt n�y. Ở phần sau của quyển s�ch n�y, trong phần P�li với sự phi�n dịch tiếng Anh, với sự cố gắng được tiến h�nh để đưa ra những lối giải th�ch ch�nh x�c cho những đoạn văn đ� được tr�ch dẫn, vẫn ch� trọng quan điểm của Một h�nh giả tu thiền.

Trong cuốn s�ch về những b�i t�m tắt, những thuật từ P�li sử dụng được duy tr� cho � nghĩa cần thiết tối thiểu nhất. Nơi n�o c�c từ như vầy được sử dụng, v� mục đ�ch cho sự th�ch hợp số nhiều của n� đuợc đưa ra trong h�nh thức P�li v� dụ, số nhiều của samkhara l� samkhar�, của kal�pa l� kal�p�, của par�ma l� param�.

(c�n tiếp)


Thiền Sư S.N. Goenka; Việt dịch: Th�ch Minh Diệu

[hienchanh]

(tiếp theo)


B�I GIẢNG CỦA NG�Y ĐẦU TI�N


Những kh� khăn ban đầu

Mục đ�ch cho vấn đề thiền định n�y

Tại sao sự phấn khởi được chọn như l� điểm khởi đầu.

Bản chất của t�m

L� do về những kh� khăn v� c�ch khắc phục ch�ng

Những nguy hiểm cần phải tr�nh


Ng�y thứ nhất c� nhiều kh� khăn v� kh�ng th�ch nghi một phần v� ch�ng ta kh�ng quen ngồi l�u suốt ng�y v� cố gắng để tập trung, nhưng hầu như v� phương c�ch thiền định m� ch�ng ta đ� bắt đầu đang thực h�nh: ch�nh niệm bằng hơi thở, kh�ng g� kh�c hơn chỉ l� sự thở.

N� sẽ dễ hơn v� nhanh hơn để tập trung t�m ra khỏi những cảm thọ bất an n�y nếu, c�ng với sự tỉnh gi�c của hơi thở, ch�ng ta đ� bắt đầu tưởng tưởng tượng h�nh ảnh hoặc h�nh ảnh của một thi�n thần. Nhưng c�c bạn được y�u cầu chỉ theo d�i hơi thở, như bản chất như thật của n�, kh�ng c� sự qui định n�; kh�ng d�ng lời hoặc h�nh thức tưởng tượng c� thể được th�m v�o.

Những yếu tố đ� kh�ng được chấp nhận v� mục đ�ch tối hậu của sự thiền định n�y l� kh�ng phải sự tập trung v�o t�m. Sự tập trung chỉ l� một sự trợ gi�p, một bưước dẫn đến mục đ�ch cao hơn: thanh lọc t�m, loại trừ tất cả mọi cấu uế củat�m, mọi bất thiện v�y quanh, v� v� vậy sự th�nh tựu giải tho�t ra khỏi tất cả mọi khổ đau, th�nh tựu sự gi�c ngộ vi�n m�n.

Mỗi s�t na mỗi cấu uế sinh khởi trong t�m, như s�n hận, c�u gh�t , tham lam, sợ h�i v�n v�n, ch�ng ta trở n�n đau khổ. Bất cứ khi n�o những điều kh�ng muốn lại đến, ch�ng ta trở n�n căng thẳng v� bắt đầu thắt nốt ở b�n trong. Bất cứ khi n�o những điều mong muốn lại kh�ng đến, lại một lần nữa ch�ng ta tạo ra sự căng thẳng xung quanh. Suốt cuộc đời ch�ng ta lập lại tiến tr�nh n�y cho đến khi t�an bộ cấu tr�c th�n v� t�m trở th�nh một khối của những thắt g�t phức tạp. V� ch�ng ta kh�ng giữ căng thẳng n�y ở trong ch�ng ta, m� c�n đẩy n� đến mọi người đến tiếp x�c với ta. Dĩ nhi�n, điều n�y kh�ng phải l� một phương c�ch đ�ng để sống.

C�c bạn đ� đến với kh�a tu thiền n�y để học nghệ thuật sống: l�m sao để sống h�i h�a v� an lạc cho ch�nh ch�ng ta, v� để tạo ra sự h�i h�a v� an lạc đến cho mọi người kh�c; l�m thế n�o để sống hạnh ph�c trong mỗi ng�y trong khi tiến tu hướng đến hạnh ph�c tối thuợng của một t�m hồn ho�n to�n thanh tịnh, một t�m hồn tr�n đầy với t�nh thương vị tha, với l�ng từ bi, với sự h�n hoan trong sự th�nh c�ng của người kh�c , với sự xả ly.

Để học nghệ thuật sống h�i h�a, trước nhất ch�ng ta phải t�m nguy�n nh�n của sự bất h�a.

Nguy�n nh�n lu�n lu�n nằm ở b�n trong v� v� l� do n�y c�c bạn phải kh�m ph� thực tại của ch�nh c�c bạn.

Phương ph�p n�y gi�p c�c bạn l�m như thế, để thực nghiệm cấu tr�c th�n v� t�m của c�c bạn, hướng đến những g� qu� nhiều tham đắm, kết quả chỉ l� những căng thẳng v� khổ đau.

Ở cấp độ kinh nghiệm ch�ng ta phải hiểu bản chất, th�n thể v� t�m của ri�ng m�nh; chỉ từ đ� ch�ng ta c� thể kinh nghiệm bất cứ những g� c� thể vượt ngo�i th�n v� t�m. V� vậy, đ�y l� một phương ph�p kỷ thuật của sự gi�c ngộ ch�n l� v� tự gi�c ngộ, sự khảo s�t thực tại của những g� ch�ng ta gọi l� tự ng� (oneself). N� cũng c� thể được gọi một phương ph�p của Thượng Đế hiểu biết, bởi lẽ đằng sau Thượng đế kh�ng c� g� kh�c hơn l� sự thật , t�nh thương v� sự thanh tịnh.

Kinh nghiệm trược tiếp về thực tại l� điều quan trọng. "biết về ch�nh bạn"- từ thực tại th�, hiển nhi�n, b�n ngo�i đến những thực tại vi tế hơn, đến thực tại vi tế nhất của th�n v� t�m. sau khi kinh nghiệm qua những thực tại n�y, từ đ� ch�ng ta c� thể đi xa hơn đến sự kinh nghiệm thực tại tối hậu vượt ra ngo�i kinh nghiệm th�n v� t�m.
Hơi thở l� một đặc điểm th�ch hợp từ đ� để bắt đầu cuộc h�nh tr�nh n�y.

Sự sử dụng một c�i ng� tự tạo, một sự tập trung v�o một đối tượng tưởng tượng- một c�u thần ch� hoặc một h�nh tượng- sẽ chỉ dẫn v�o phương hướng của những sự tưởng tượng, những sự ảo tưởng; n� sẽ kh�ng gi�p ch�ng ta kh�m ph� những sự thật vi tế hơn về ch�nh ch�ng ta. Để thể nhập v�o sự thật vi tế hơn, ch�ng ta phải bắt đầu với sự thật, với một sự ngẫu nhi�n, thực tại th� như hơi thở

Hơn nữa, nếu một c�u thần ch� được sử dụng, hoặc h�nh tượng của m�t vị thần linh, từ đ� phương ph�p trở th�nh một đảng ph�i. Một c�u thần ch� hoặc một h�nh tượng sẽ được tương đồng với với một văn h�a, một t�n gi�o hoặc c�i g� đ�, v� một nền tảng kh�c nhau của những yếu tố n�y n� kh�ng thể t�m ra sự chấp nhận. Khổ đau l� căn bệnh chung. Phương thuốc điều trị cho căn bệnh n�y kh�ng thể l� một đảng ph�i; n� cũng phải l� một phương thuốc phổ qu�t. Sự ch�nh niệm hơi thở chấp nhận sự y�u cầu n�y. Hơi thở l� th�ng dụng cho tất cả: sự theo d�i n� sẽ c� thể chấp nhận cho mọi người. Mỗi tiến tr�nh về phương ph�p tu tập phải ho�n to�n vượt ngo�i chủ nghĩa gi�o ph�i.

Hơi thở l� một c�ng cụ v� với c�ng cụ n�y để kh�m ph� sự thật về ch�nh ch�ng ta. Thực tế, ở mức độ kinh nghiệm, c�c bạn biết rất �t về bản th�n của c�c bạn. C�c bạn chỉ biết h�nh thức b�n ngo�i của n�, những bộ phận v� những vai tr� của n� m� bạn c� thể điều khiển một c�ch � thức. C�c bạn kh�ng biết g� về c�c cơ quan b�n trong ch�ng n� hoạt động vượt qua sự kiểm so�t của c�c bạn, kh�ng c� g� kh�c hơn l� th�n thể được kết hợp từ v� số c�c tế b�o, v� những tế b�o lu�n thay đ�ỉ từng s�t na. V� số những phản ứng sinh l� điện lực hấp dẫn đang xảy ra li�n tục khắp th�n thể, nhưng c�c bạn kh�ng c� kiến thức g� về ch�ng n�.

Về phương ph�p n�y, bạn phải biết ch�nh bạn về những g� m� bạn chưa biết trước đ�y. Về mục đ�ch n�y hơi thể sẽ hổ trợ n� hoạt động như l� một nhịp cầu từ chỗ kh�ng biết đến chỗ biết đuợc, v� hơi thở c� một vai tr� với th�n thể m� n� c� thể hoặc l� nhận thức hoặc l� kh�ng nhận thức, c� � chủ � hoặc tự động. Ch�ng ta bắt đầu với sự h�t thở c� � thức v� chủ �, v� tiến h�nh bằng sự ch�nh niệm hơi thở một c�ch tự nhi�n v� b�nh thường. V� từ đ� c�c bạn sẽ thăng tiến để duy tr� sự những sự thật vi tế ở trong c�c bạn. Mỗi tiến tr�nh l� một bước đi v�o thực tại; mỗi ng�y bạn sẽ thể nhập s�u hơn để kh�m ph� những thực tại vi tế hơn về ch�nh bạn, về th�n v� t�m của bạn.

H�m nay c�c bạn chỉ được y�u cầu để theo d�i vai tr� vật l� của hơi thở, nhưng đồng thời mỗi c�c ban đang theo d�i t�m của m�nh, v� t�nh chất của hơi thở được li�n hệ rất chặt chẽ với trạng th�i t�m của ch�ng ta. Ngay l�c bất cứ cấu uế, phiền n�o sinh khởi trong t�m, hơi thở trở n�n kh�c thường- ch�ng ta bắt đầu thở hơi nhanh một t� v� nặng một t�. Khi những phiền n�o qua đi, hởi thở trở n�n nhẹ nh�ng trở lại. V� vậy hơi thở c� thể gi�p để kh�m ph� thật tại kh�ng chỉ ở th�n thể m� c�n ở t�m thức nữa.

Thực tại của t�m m� c�c bạn bắt đầu kinh nghiệm h�m nay, n� c� th�i quen lu�n lu�n lang thang từ nơi n�y đến nơi kh�c. N� kh�ng muốn th�p t�ng với hơi thở, hoặc ở tr�n bất cử đối tượng n�o của sự tập trung: thay v� n� chạy rong r�u.
V� khi n� lang thang, nơi n�o t�m thức đến? Bằng sự h�nh tr� của bạn, c�c bạn đ� thấy hoặc l� n� lang thang ở qu� khứ hoặc l� n� langthang trong tương lai. Đ�y l� th�i quen của t�m; n� kh�ng muốn ở lại trong gi�y ph�t hiện tại. Thực tế, ch�ng ta phải sống với hiện tại.

Qu� khứ l� những g� đ� qua gợi nhớ lại; tương lai l� những g� ch�ng ta chưa đến được, cho đến khi n� trở th�nh hiện tại.

Nhớ lại q�a khứ v� suy nghĩ về tương lai l� quan trọng, nhưng chỉ khi n�o ch�ng n� sẽ gi�p ch�ng ta giải quyết những vấn đề trong hiện tại. Nhưng v� những th�i quen đ� ăn s�u, t�m thức lu�n lu�n t�m c�ch trốn khỏi thực tại đi v�o qu� khứ hoặc tuơng lai m� kh�ng thể n�o nắm bắt được, v� v� vậy t�m hoang vu n�y duy tr� khổ đau v� dao động. Phương ph�p m� c�c bạn đang học ở đ�y được gọi l� "nghệ thuật sống", v� cuộc sống c� thể được sống thực sự chỉ trong hiện tại m� th�i.

V� vậy, tiến tr�nh đầu ti�n l� học c�ch l�m thế n�o để sống trong gi�y ph�t hiện tại, bằng c�ch kiềm chế t�m ở ngay thực tại hiện tại: hơi thở b�y giờ đang đi v� v� ra hai lỗ mũi.

Đ�y l� một thực tại của s�t na n�y, mặt d� n� l� thực tại b�n ngo�i (th�). Khi t�m thức đi khỏi, một trạng th�i thư gi�n, kh�ng c� những căng thẳng, ch�ng ta chấp nhận vấn đề rằng, v� th�i quen cũ của t�m, n� đ� lang thang. Ngay l�c ch�ng ta hiểu rằng t�m thức đ� lang thang, tự nhi�n, tự động, n� sẽ trở lại với sự tỉnh gi�c của hơi thở.

C�c bạn nhận ra một c�c dễ d�ng khuynh hướng của t�m v�y tr�n trong những � niệm hoặc ở qu� khứ hoặc ở tương lai. Ở đ�y những � niệm n�y thuộc loại khuynh hướng g� của t�m? H�m nay, c�c bạn đ� quan s�t ch�nh m�nh rằng c� nhiều � niệm khởi l�n m� kh�ng c� kết quả, đầu hoặc đu�i. C�ch ứng sử t�m như vầy th�ng thường được xem như một dấu hiệu của m�ch (ba lơn). Tuy nhi�n, ở đ�y, tất c�c bạn đ� kh�m ph� ra rằng c�c bạn tương đương với m�d, đ� đ�nh mất đi v� minh, ảo gi�c, ảo tưởng-moha.

Ngay cả khi c� một kết quả đối với những � niệm, ch�ng n� c� khi đối tượng của ch�ng l� những yếu tố hoặc l� lạc hoặc l� khổ. Nếu l� lạc, ch�ng ta bắt đầu phản ứng với sự ưa th�ch, rồi ph�t triển n� th�nh tham, d�nh mắc- r�ga. Nếu n� l� khổ, ch�ng ta bắt đầu phản ứng với kh�ng th�ch, rồi phất triển n� th�nh s�n giận, c�u gh�t - dosa. T�m thức lu�n được chứa đầy với v� minh, tham đắm v� s�n hận. Tất cả c�c ph�p bất thiện kh�c ph�t nguồn từ ba căn bản bất thiện n�y, v� mỗi ph�p bất thiện tạo ra một sự đau khổ.

Mục đ�ch của phương ph�p n�y l� thanh lọc t�m thức, để n� tho�t khỏi khổ đau bằng c�ch đoạn trừ dần dần những bất thiện ph�p ở trong t�m. Đ�y l� một cuộc giải phẩu đi s�u v�o t�m v� thức của ch�ng ta, được tiến h�nh để kh�m ph� v� dời đi những kh� khăn phức tạp bị che đậy ở đ�. Ngay tiến tr�nh đầu ti�n của phương ph�p n�y phải l�m tịnh h�a t�m thức, v� đ�y l� trường hợp: bằng c�ch theo d�i hơi thở, c�c bạn đ� tiến h�nh kh�ng chỉ tập trung v�o t�m thức m� c�n l�m cho n� trở n�n thanh tịnh.

C� lẽ suốt ng�y h�m nay chỉ c� v�i gi�y t�m c�c bạn được tập trung ho�n to�n v�o hơi thở của bạn, nhưng mỗi t�m niệm như vậy l� c� năng lực chuyển những th�i quen trong t�m của bạn. Ở t�m niệm đ� c�c bạn đang ở trong ch�nh niệm thực tại hiện hữu, hơi thở v�o hoặc ra trong hai lỗ mũi, kh�ng c� ảo tưởng g� cả.

V� c�c bạn kh�ng thể ham muốn thở nhiều hơn nữa hoặc cảm thấy nổi giận đối với hơi thở của bạn: c�c bạn chỉ đơn giản theo d�i, đừng phản ứng với n�. Ở t�m niệm như vậy, t�m thức tho�t khỏi ba căn bản phiền n�o, đ� ch�nh l� thanh tịnh. T�m niệm thanh tịnh n�y ở cấp độ v� thức c� một sự ảnh hưởng mạnh đến những phiền n�o từ l�u đ� t�ch tụ trong v� thức. Sự tiếp x�c của sức mạnh t�ch cực v� ti�u cực n�y sản sinh một sự b�ng nổ. Một số phiền n�o tiềm ẩn trong v� thức sinh khởi ở cấp độ tỉnh thức,v� biểu hiện như những sự kh�ng h�i h�a kh�c nhau thuộc th�n v� t�m.

Khi ch�ng ta gặp t�nh huống như vầy, sẽ c� nguy hiểm sinh khởi về bất an, v� tăng trưởng những kh� khăn. Tuy nhi�n, để s�ng suốt để hiểu ra rằng những g� dường như c� một kh� khăn l� thực tế một dấu hiệu của sự th�nh c�ng trong thiền định, hơn nữa, thực tế phương ph�p đ� tiến h�nh thực tập.

Sự khai mở đi v�o v� thức đ� bắt đầu, v� một số những cấu uế t�ng ẩn ở đ� đ� bắt đầu xuất hiện ra ngo�i vết thương. Mặc d� tiến tr�nh c� bất an, đ�y l� c�ch duy nhất để lấy mủ đi, dời cấu uế ra khỏi tr� xứ của n�.

Nếu ch�ng ta tiếp tục h�nh tr� theo phương ph�p th�ch hợp, tất cả những kh� khăn n�y lần lựơt sẽ ti�u tan. Ng�y mai sẽ c� một sự dễ chịu hơn v� ng�y mốt lại th�m hơn một t� nữa. Từng t� một, tất cả những vấn đề sẽ qua khỏi, nếu c�c bạn thực h�nh.
Kh�ng ai c� thể l�m c�ng việc thay thế cho bạn; c�c bạn phải l�m việc của ch�nh m�nh. C�c bạn phải kh�m ph� thực tại ở nơi c�c bạn. C�c bạn phải tự giải th�at.


V�I LỜI KHUY�N VỀ C�CH H�NH TR�

Suốt những giờ thiền định, lu�n lu�n h�nh tr� ở trong nh�. Nếu c�c bạn c� thiền định ở ngo�i trong sự tiếp x�c trực tiếp của mặt trời v� gi�, c�c bạn sẽ kh�ng thể tập trung đi s�u v� chiều s�u của t�m thức. Suốt thời gian nghỉ xả hơi c�c bạn c� thể ở ngo�i.

C�c bạn phải duy tr� b�n trong những giới hạn của khu vực kh�a tu. C�c bạn đang tiến h�nh khai mở t�m thức của c�c bạn; duy tr� ở trong ph�ng h�nh tr�.

Quyết t�m để duy tr� trong giai đoạn kh�a tu, chấp nhận trưước những kh� khăn. Khi những vấn đề sinh khởi trong suốt thời gian h�nh tr�, nhớ r�ng đ�y l� sự quyết định mạnh mẽ. C� thể c� hại cho việc rời khỏi ở giữa kh�a tu.

Tương tự, quyết định mạnh mẽ để thi h�nh tất cả c�c giới điều, qui luật, trong đ� điều quan trọng nhất l� giới tịnh khẩu. Cũng quyết t�m tu�n thủ nội qui giờ giấc, v� đặc biệt c� mặt trong nh� tu thiền ba lần ngồi thiền tập thể mỗi lần một giờ trong một ng�y.

Tr�nh sự bất lợi của việc ăn qu� nhiều, nguy hiểm về tự m�nh kh�ng tự chủ đối với trạng th�i h�n trầm v� nguy hiểm v� kh�ng giữ tịnh khẩu.

Thực h�nh ch�nh x�c khi c�c bạn được huớng dẫn để thực h�nh. Kh�ng than phiền n�, để qua một b�n v� thời gian kh�a tu bất cứ những g� m� bạn c� thể đọc hoặc học ở nơi kh�c. Sự pha trộn phương ph�p tu tập l� một điều v� c�ng nguy hiểm. Nếu c� điều g� chưa r� đối với c�c bạn, h�y đến vị Hướng dẫn để l�m r� vấn đề. Chỉ cung cấp một lối m�n tương xứng đối với phương ph�p n�y; nếu c�c bạn thực h�nh như vậy, c�c bạn sẽ gặt h�i những kết quả mỹ m�n.

Sự dụng thời giờ qu� b�u, cơ hội, phương ph�p, để giải tho�t bạn ra khỏi những tr�i buộc của tham, s�n, si,v� hoan hỷ an lạc, h�i h�a v� hạnh ph�c thật sự.

Hạnh ph�c ch�n thật đến với c�c bạn.

(c�n tiếp)


Thiền Sư S.N. Goenka; Việt dịch: Th�ch Minh Diệu

[hienchanh]

(tiếp theo)

B�I GIẢNG CỦA NG�Y THỨ HAI


�ịnh nghĩa phổ qu�t về tội v� phước

B�t th�nh đạo: Giới v� �ịnh


Ng�y thứ hai đ� qua. Mặc d� c� phần n�o tốt hơn ng�y đầu, những kh� khăn vẫn c�n hiện hữu. T�m thức th� qu� dao động, k�ch th�ch, hoang vu như một con b� hoang hoặc con voi hoang n� tạo ra sự t�n ph� dữ dội khi n� đi v�o nơi cư tr� của con người. Nếu một người th�ng minh điều phục v� huấn luyện th� hoang, th� d� tất cả sức mạnh của n� được d�ng cho mục đ�ch ph� hoại, b�y giờ bắt đầu phục vụ cho x� hội trong những c�ch x�y dựng. Tương tự, t�m thức, n� c� sức mạnh v� nguy hiểm hơn cả một con voi hoang, phải được điều phục v� huấn luyện; th� sức mạnh lớn lao của n� sẽ bắt đầu phục vụ ch�ng ta. Nhưng c�c bạn phải thực h�nh rất l� nhẫn nại, ki�n tr�, v� li�n tục. Sự duy tr� li�n tục trong thực h�nh l� b� quyết của sự th�nh c�ng.

C�c bạn phải t�ến h�nh c�ng việc tu tập; kh�ng ai c� thể tu gi�p cho c�c bạn. Với t�nh thương bao la v� l�ng từ bi, Bậc gi�c ngộ chỉ phương ph�p để h�nh tr�, nhưng ng�i kh�ng thể mang bất cứ ai l�n tr�n vai của Ng�i để đến mục đ�ch tối thượng.

C�c bạn phải tiến h�nh những tiến tr�nh n�y ch�nh c�c bạn, chống lại kẻ th� ở nơi c�c bạn, kết quả c�c bạn tự giải th�at ch�nh m�nh. Tất nhi�n, một khi c�c bạn bắt đầu tu tập, c�c bạn nhận sự hổ trợ của tất cả sức mạnh Gi�o ph�p, nhưng c�c bạn vẫn phải tự m�nh h�nh tr�. C�c bạn phải tự m�nh đi trọn vẹn con đường.

Để hiểu c�i g� l� con đường căn cứ v�o đ� c�c bạn đ� bắt đầu đi, Đức Phật m� tả n� bằng những thuật từ rất giản dị:

Từ bỏ tất cả những việc l�m tội lỗi v� bất thiện,

H�y l�m những việc l�m c� đạo đức v� thiện l�nh

H�y thanh lọc t�m,

Đ�y l� lời dạy của Chư vị Gi�c ngộ.


N� l� phương ph�p phổ qu�t c� thể d�ng cho mọi người thuộc bất kỳ nguồn gốc, sắc tộc, hoặc quốc gia n�o. Những vấn đề dẫn đến từ sự định nghĩa sai lầm về tội v� phước. Khi nguồn cốt l�i gi�o ph�p đ� mất đi, n� trở th�nh một phe ph�i, v� rồi mỗi ph�i lại đưa ra định nghĩa kh�c nhau về sự trung thực, như thế, sau khi c� một h�nh thức đặc biệt b�n ngo�i, hoặc diễn b�y những nghi lễ n�o đ�, hoặc nắm giữ một số niềm tin. Tất cả những vấn đề n�y l� những định nghĩa thuộc phe ph�i, c� thể chấp nhận đối với một số người n�y v� kh�ng thể chấp nhận đối với số người kh�c.

Tuy nhi�n, Gi�o ph�p đưa ra một định nghĩa phổ qu�t về sai lầm v� sự trung thực (đ�ng). Bất cứ h�nh động n�o m� c� hại đến người kh�c, l�m cho họ bất an, v� h�i h�a th� n� l� sai lầm (tội) . Bất cứ việc l�m n�o gi�p người kh�c, gi�p họ an ổn v� h�i h�a th� n� l� h�nh động đạo đức, lương thiện.

Đ�y l� một sự định nghĩa kh�ng th�ch ứng với bất cứ gi�o điều n�o, nhưng lại th�ch ứng với qui luật tự nhi�n. V� theo qui luật tự nhi�n ch�ng ta kh�ng thể l�m h�nh động g� m� c� hại đến người kh�c m� kh�ng c� g�y ra một t�m cấu uế trong t�m của ch�ng ta trước: s�n hận, sợ h�i, c�u gh�t v�n v�n.;v� bất cứ khi n�o ch�ng ta tạo ra một t�m bất thiện, th� ch�ng ta trở n�n đau khổ, ch�ng ta cảm nhận những khổ sở của địa ngục ở trong đ�.

Tương tự, ch�ng ta kh�ng thể l�m một việc để gi�p người kh�c m� trước hết ch�ng ta kh�ng tạo ra t�nh thương, l�ng từ, thiện ch�; v� ngay l�c ch�ng ta bắt đầu ph�t triển những phẩm chất t�m thanh tịnh như vầy, ch�ng ta bắt đầu vui với an lạc thi�n giới ở trong ch�ng ta. Khi c�c bạn gi�p người kh�c, đồng thời cấc bạn gi�p cho ch�nh m�nh; khi c�c bạn l�m hại người kh�c, đồng thời c�c bạn l�m hại bản th�n m�nh. Đ�y l� Diệu ph�p, ch�n l�, qui luật- qui luật phổ qu�t của tự nhi�n.

Con đường của Gi�o ph�p được gọi l� B�t ch�nh đạo, cao thượng ở � nghĩa m� bất cứ ai h�nh tr� n� chắc chắn trở th�nh một vị c� t�m cao thượng, một Bậc th�nh nh�n.

Gi�o ph�p được chia l�m ba phần: giới , định v� tr� tuệ.

Giới (Siila) l� đạo đức - từ bỏ những việc l�m bất thiện của th�n v� khẩu.

Thiền Định (Samaadhi) l� việc l�m thiện ph�t triển sự kiềm chế t�m. Thực h�nh cả hai th� c� �ch, nhưng kh�ng phải Giới cũng kh�ng phải Thiền định c� thể đọan tận tất cả những phiền n�o đ� t�ch tụ trong t�m. V� mục đ�ch n�y, phần thứ ba của Gi�o ph�p phải được h�nh tr�:

Pan~n~aa, sự ph�t triển Tr� tuệ, tuệ qu�n, để l�m thanh tịnh t�m.


Phần giới gồm c� ba phần trong B�t th�nh Đạo:

1. Sammaa-vaacaa- ch�nh ngữ, sự thanh tịnh về lời n�i. Để hiểu những g� l� sự thanh tịnh của lời n�i, ch�ng ta phải biết những g� l� bất tịnh của lời n�i. N�i l�o để lừa gạt người kh�c, n�i th� bạo l�m tổn hại đến người kh�c, n�i sau lưng, n�i vu khống, n�i lảm nhảm v� tranh c�i kh�ng c� mục đ�ch tất cả l� những bất tịnh của miệng. Khi ch�ng ta từ bỏ những bất thiện n�y, những g� c�n lại l� ch�nh ngữ (lời n�i chơn ch�nh).

2. Sammaa-kammanta: ch�nh nghiệp, sự thanh tịnh về nhũng việc l�m của th�n. Về con đường của Ch�nh ph�p chỉ c� một thước đo để định mức thiện hoặc bất thiện của một h�nh động, n� l� th�n, khẩu hay l� �, v� h�nh động gi�p người hay l� l�m hại người kh�c. V� vậy, ghiết hại, trộm cắp, phạm tội h�m hiếp, hoặc t� d�m, v� uống rượu say ch�ng ta h�nh động v� � thức c� thể l�m hại đến người kh�c, v� l�m hại cho ch�nh m�nh. Khi ch�ng ta từ bỏ những việc l�m bất thiện về th�n n�y, những h�nh động c�n lại l� ch�nh mạng (việc l�m ch�n ch�nh từ th�n).

3. Sammaa-aajiiva: ch�nh nghiệp. Mọi người phải c� một v�i phương kế để sinh nhai để gi�p ch�nh m�nh v� những ai sống nương v�o vị ấy, nhưng nếu phương tiện hổ trợ sự sinh tồn của vị ấy c� hại cho người kh�c, th� n� kh�ng phải l� ch�nh mạng. C� lẽ ch�ng ta kh�ng thể ch�nh m�nh l�m nhũng việc sai lầm bằng phương c�ch sống của ch�ng ta, nhưng khuyến kh�ch người kh�c l�m như vậy; nếu như vậy ch�ng ta kh�ng thực h�nh đ�ng với ch�nh mạng.

V� dụ, b�n rượu, mở s�ng bạc, b�n vũ kh�, b�n th� sống, hoặc thịt th� tất cả đều l� những h�nh động phi ch�nh mạng. Ngay cả trong nghề nghiệp cao nhất, nếu những việc l�m của ch�ng ta chỉ v� ph� hoại người kh�c, th� ch�ng ta kh�ng h�nh tr� ch�nh mạng. Nếu sự vận động l� để tr�nh diễn một phần của ch�ng ta như l� một th�nh vi�n của x� hội, để cung cấp kỷ năng của ch�ng ta v� nổ lực của ch�ng ta cho một việc tốt phổ qu�t, trong việc đ�p� lại v� việc l�m n�y, ch�ng ta đ�n nhận một phần thưởng tương xứng bằng việc l�m n�y ch�ng ta nu�i bản th�n m�nh v� ch�ng ta sống nhờ v�o đ�, một người l�m việc như vầy l� thực h�nh đ�ng ch�nh mạng.

Một người tại gia, một người kh�ng t�n gi�o, cần tiền để v� cuộc sống của anh ta. Tuy nhi�n, sự nguy hiểm l� lối kiếm tiền đ� trở th�nh một phương tiện để t�ng bốc cho tự ng�: ch�ng ta t�m để thu nhập cao c�ng nhiều c�ng tốt cho ch�nh m�nh, v� cảm thấy khinh miệt những ai thu nhập �t. Th�i độ như vầy g�y hại cho người kh�c v� cho ch�nh ch�ng ta, v� tự ng� lại tăng trưởng hơn, c�ng kh� để ch�ng ta giải th�at.

V� vậy, một đặc t�nh cốt l�i của ch�nh mạng l� bố th�, l�m từ thiện, chia sẻ một phần ch�ng ta l�m ra cho những người kh�c. Th� ch�ng ta c� lợi kh�ng chỉ cho ch�nh m�nh m� c�n lợi �ch cho người kh�c.

Nếu gi�o ph�p chỉ c� những sự khuy�n bảo khuyến kh�ch để từ bỏ những việc l�m c� hại đến người kh�c, th� n� sẽ kh�ng c� kết quả. Một c�ch tri thức, ch�ng ta c� thể hiểu những nguy hiểm của những h�nh động bất thiện v� những �ch lợi của những h�nh động thiện, hoặc ch�ng ta c� thể chấp nhận sự quan trọng của giới v� l�ng tận tụy đối với người giảng n�. Nhưng ch�ng ta vẫn tiếp tục l�m sai, v� ch�ng ta kh�ng tự chủ với t�m thức của m�nh. V� vậy, phần thứ hai của Gi�o ph�p,

Ch�nh định: sự ph�t triển khả năng điều khiển t�m ch�ng ta. Trong phần n�y gồm c� ba phần trong B�t th�nh đạo:

1. Sammaa-vaayaama: (ch�nh tinh tấn, thực tập đ�ng c�ch) bằng sự thực tập của c�c bạn, c�c bạn đ� thấy thế n�o l� sự yếu ớt v� kh�ng vững chắc của t�m, lu�n lu�n dao động từ đối tượng n�y sang đối tượng kh�c. T�m thức như vầy đ�i hỏi sự thực tập để tăng sức mạnh cho n�. C� bốn c�ch thực tập để tăng sức mạnh cho t�m thức: tr�nh xa v� từ bỏ tất cả c�c bất thiện ph�p c� thể ph�t sanh, kh�ng cho n� tiếp x�c với bất cứ bất thiện ph�p n�o m� n� chưa khởi sinh, duy tr� v� ph�t triển tất cả c�c thiện ph�p hiện tại c� mặt trong t�m thức v� hướng t�m đến c�c thiện ph�p m� n� chưa h�nh tr�. Một c�ch trực tiếp, bằng sự thực tập tỉnh gi�c qua hơi thở (Anaapaana) c�c bạn đ� bắt đầu thi h�nh những c�ch tu tập n�y.

2. Sammaa-sati: tỉnh gi�c, tỉnh gi�c với niệm thực tại. Về qu� khứ chỉ c� thể l� những k� ức; về tương lai chỉ c� thể l� những ước mong, lo sợ v� tưởng tượng.

C�c bạn đ� bắt đầu thực tập ch�nh niệm (sammaa-sati) bằng sự tự luyện tập để duy tr� tỉnh gi�c mọi t�nh huống biểu hiện thực tại ở mỗi s�t na, trong khu vực giới hạn của hai lỗ mũi. C�c bạn phải ph�t triển khả năng để tỉnh gi�c to�n bộ thực tại, từ cấp độ th� nhất đến vi tế nhất.

Để bắt đầu, c�c bạn h�y tập trung hơi thở c� � thức , v� c� tập trung, từ đ� hơi thở tự nhi�n v� nhẹ nh�ng, đến sự tiếp x�c của hơi thở. B�y giờ c�c bạn sẽ sử dụng một đối tượng tỉnh lặng vi tế hơn của sự ch� �: c�c cảm thọ tự nhi�n v� bằng th�n thể trong khu vực giới hạn n�y (khu vực ở hai lỗ mũi). C�c bạn c� thể cảm nhận nhiệt độ của hơi thở, hơi lạnh khi n� đi v�o, hơi ấm khi n� đi ra khỏi th�n thể. Vượt qua vấn đề đ�, c� những cảm thọ kh�ng thể diễn tả được kh�ng li�n hệ đến hơi thở: n�ng , lạnh, ngứa, k�ch động, dao động, �p n�n, căng thẳng, đau v.v.. c�c bạn kh�ng thể chọn loại cảm thọ n�o để cảm nhận, v� c�c bạn kh�ng thể tạo ra c�c cảm thọ. Chỉ theo d�i; chỉ duy tr� tỉnh gi�c. H�nh thức của cảm thọ kh�ng quan trọng; điều quan trọng l� tỉnh gi�c với thực tại về cảm thọ m� kh�ng phản ứng lại n�.

Đặc t�nh th�i quen của t�m thức, như c�c bạn đ� thấy, l� xoay cuốn theo những tư tưởng thuộc tương lai hoặc qu� khứ, tạo ra tham �i v� s�n hận.

Bằng sự thực h�nh ch�nh niệm c�c bạn đ� bắt đầu ph� vỡ th�i quen n�y. Kh�ng phải sau kh�a tu tập n�y c�c bạn sẽ qu�n tất cả qu� khứ v� kh�ng c�n nghĩ ngợi g� về tương lai nữa. Nhưng thực tế c�c bạn đ� thường ph� bỏ khả năng của c�c bạn bằng sự l�i cuốn v� �ch v�o qu� khứ hoặc tương lai, q�a nhiều đến nổi khi c�c bạn cần nhớ lại hoặc l�n kế hoạch g� đ�, c�c bạn kh�ng thể l�m như � muốn.

Bằng sự ph�t triển ch�nh niệm, c�c bạn sẽ học c�c đặt t�m thức của c�c bạn vững chắc hơn trong gi�y ph�t thực tại, v� c�c bạn sẽ thấy rằng cấc bạn c� thể nhớ lại qu� khứ khi cần thiết v� tạo ra những kế hoạch th�ch hợp cho tương lai. c�c bạn sẽ c� thể c� một đời sống l�nh mạnh v� hạnh ph�c.

3. Sammaa-samaadhi: ch�nh định: chỉ c� sự tập trung kh�ng phải l� mục đ�ch của ph�p m�n n�y; sự tập trung c�c bạn ph�t triển phải c� một nền tảng về sự thanh tịnh. Với một căn bản của tham, s�n hoặc si m� ch�ng ta c� thể tập trung t�m thức, nhưng vấn đề n�y kh�ng phải l� ch�nh định. Ch�ng ta phải tỉnh gi�c thực tại hiện hữa ở trong ch�ng ta, kh�ng c� tham v� s�n. Duy tr� sự tỉnh gi�c như vầy li�n tục từng gi�y ph�t- đ�y gọi l� ch�nh định.

Bằng sự chấp h�nh năm giới một c�ch nghi�m t�c, c�c bạn bắt đầu thực tập giới. Bằng sự luyện tập t�m để duy tr� tập trung v�o một điểm, một đối tượng thật của niệm hiện tại, kh�ng m�ng khơi tham hoặc s�n hận, c�c bạn đ� bắt đầu ph�t triển ch�nh định.

B�y giờ giữ sự luyện tập một c�ch tinh tấn để l�m nhạy b�n t�m thức của bạn, để khi c�c bạn bắt đầu thực tập tr� tuệ c�c bạn sẽ c� thể thể nhập những cấp độ s�u của v� thức, để loại trừ phiền n�o ẩn n�p ở đ�, v� hoan hỷ với hạnh ph�c thật sự - hạnh ph�c của sự giải th�at.

Ch�n hạnh ph�c đến với c�c bạn.

Cầu mong cho tất cả ch�ng sanh đều hạnh ph�c.


(c�n tiếp)


Thiền Sư S.N. Goenka; Việt dịch: Th�ch Minh Diệu

[hienchanh]

(tiếp theo)


NG�Y THỨ BA CỦA KH�A TU


B�t th�nh đạo: Tr� tuệ - tr� tuệ do truyền đạt, tr� tuệ bằng tri thức, tr� tuệ bằng kinh nghiệm.

Kalaapaa: bốn yếu tố

Ba đặc t�nh: v� thường, bản chất huyển h�a của Ng�, v� khổ.

Sự thể nhập qua thực tại hiển nhi�n


Ng�y thứ ba đ� qua. Chiều mai c�c bạn sẽ đi v�o l�nh vực của Tr� tuệ (pan~n~aa), phần thứ ba của B�t th�nh Đạo. Kh�ng c� tr� tuệ, phương ph�p h�nh tr� kh�ng thể thực hiện ho�n hảo.

Ch�ng ta bắt đầu h�nh tr�nh bằng tu tập giới (Siila), đ� l�, bằng c�ch từ bỏ những h�nh vi g�y t�c hại cho người kh�c; nhưng mặc d� ch�ng ta c� thể kh�ng g�y hại đến người kh�c, ch�ng ta vẫn c�n g�y hại cho ch�nh ch�ng ta bằng c�ch tạo ra những phiền n�o trong t�m.

V� vậy, ch�ng ta tiến h�nh sự luyện tập thiền định, học c�ch điều phục t�m, để đ� n�n những phiền n�o đ� sinh khởi. Tuy nhi�n, sự đ� n�n phiền n�o kh�ng l�m ch�ng ti�u mất. Ch�ng lưu lại trong v� thức v� sinh trưởng ở đ�, tiếp tục g�y t�c hại đến ch�nh ch�ng ta.

V� vậy, tiến tr�nh thứ ba của Gi�o ph�p ( tr� tuệ: pan~n~aa): kh�ng phải đưa ra một chứng nhận giải tho�t mọi phiền n�o cũng kh�ng phải sự đ� n�n ch�ng, m� thay v� cho ph�p ch�ng sinh khởi để ti�u diệt ch�ng. Khi phiền n�o được đoạn trừ , t�m thức tho�t khỏi mọi cấu nhiễm. V� khi t�m thức được thanh tịnh, khi đ� kh�ng cần bất cứ nỗ lực g� để ch�ng ta từ bỏ những việc l�m c� hại cho người kh�c bằng sự tự nhi�n một t�m thức thuần tịnh c� đầy đủ thiện ch�, từ t�m đối với mọi người.

Tương tự, kh�ng cần bất cứ nổ lực g� để ch�ng ta từ bỏ những h�nh động c� hại đến ch�nh bản th�n. Ch�ng ta sống một cuộc sống l�nh mạnh v� hạnh ph�c. V� vậy mỗi tiến tr�nh của phương ph�p h�nh tr� phải đưa đến một tiến tr�nh kế tiếp. Giới dẫn đến sự ph�t triển thiền định (samaadhi), ch�nh định; định đưa đến sự ph�t triển tr� tuệ (Pan~n~aa), tr� tuệ thanh lọc t�m thức; tr� tuệ đưa đến niết b�n (nibbaana) sự giải tho�t mọi trần cấu, sự gi�c ngộ ho�n t�an.


Trong b�t ch�nh đạo Tr� tuệ bao gồm c� hai:

1- Sammaa-san'kappa: ch�nh tư duy:

thật sự kh�ng cần thiết to�n bộ tiến tr�nh tư duy chấm dứt trước khi ch�ng ta c� thể bắt đầu ph�t triển tr� tuệ. Tư duy tồn tại, nhưng c�ch thức của sự tư duy thay đổi. Những cấu uế ở bề mặt của t�m thức bắt đầu đi qua v� sự h�nh tr� tỉnh gi�c về hơi thở. Thay v� tư duy về tham, s�n v� si m�, ch�ng ta bắt đầu c� những tư duy l�nh mạnh, tư duy về gi�o ph�p, con đường giải tho�t cho ch�ng ta.

2- Sammaa-ditthi: ch�nh kiến:

đ�y l� tr� tuệ ch�nh hiệu, sự hiểu biết thực tại như thật ch�nh n�, kh�ng phải như n� sẽ biểu hiện.

C� ba tiến tr�nh về sự ph�t triển tr� tuệ.

Tiến tr�nh thứ nhất l� tr� tuệ nhận được bằng c�ch nghe hoặc đọc lời n�i của người kh�c (sutta-mayaa pan~n~aa: văn tuệ). Tr� tuệ th�u nhận n�y rất l� hữu �ch để đặt ch�ng ta v�o một phương hướng th�ch hợp. Tuy nhi�n, kh�ng thể giải tho�t bằng tr� tuệ n�y, v� thực tế n� chỉ l� tr� tuệ vay mượn m� th�i. Ch�ng ta chấp nhận n� như ch�n l� c� thể v� l�ng tin m� qu�ng, hoặc c� thể v� s�n hận, trong sợ h�i rằng kh�ng tin ch�ng ta sẽ bị rơi v�o địa ngục, hoặc c� thể v� sự tham lam, trong sự hy vọng rằng sự tin tưởng sẽ đưa ch�ng ta đến thi�n đ�ng. Nhưng trong trường hợp n�y, n� kh�ng phải l� tr� tuệ của ch�nh ch�ng ta.

Vai tr� của văn tuệ sẽ đưa đến một giai đoạn kế tiếp: cintaa-mayaa pan~n~aa, tư duy tr� tuệ (tư tuệ). Một c�ch l� tr�, ch�ng ta kiểm tra những g� ch�ng ta nghe hoặc đọc để xem n� c� mạch lạc, thực tế, lợi �ch hay kh�ng; nếu như vậy th� ch�ng ta chấp nhận. Tr� tuệ tư duy n�y cũng rất quan trọng, nhưng n� cũng rất nguy hiểm nếu n� được xem như l� tối hậu hơn hết. Một số người ph�t triển khả năng tri thức, v� do đ� cho rằng anh ta l� một người tr� tuệ. Tất cả những g� anh ta học chỉ nhằm phục vụ để n�ng cao tự ng� của bản th�n; anh ta c�ng xa l�a sự giải th�at.

Vai tr� th�ch hợp của tư tuệ l� để dẫn đến giai đoạn kế tiếp: bhaavanaa-mayaa pan~n~aa (tu tuệ) tr� tuệ ph�t triển do sự tu tập của ch�nh ch�ng ta, ở cấp độ kinh nghiệm. Đ�y l� tr� tuệ thự sự. Văn tuệ v� tư tuệ rất c� �ch nếu ch�ng n� cho ra một nguồn cảm hứng v� hướng dẫn để sử dụng tiến tr�nh kế tiếp. Tuy nhi�n, chỉ c� tr� tuệ tự chứng mới c� thể giải tho�t, v� đ�y l� tr� tuệ của ch�nh ch�ng ta, được căn cứ v�o ch�nh kinh nghiệm của ch�ng ta.

Một v� dụ cho ba loại tr� tuệ:

một vị B�c sĩ cho một toa thuốc t�y cho một bệnh nh�n. Bệnh nh�n về nh�,v� v� qu� tin v�o vị b�c sĩ của anh ta, anh ta đọc t�n toa thuốc h�ng ng�y, đ�y l� tr� tuệ nhận được (văn tuệ). Kh�ng h�i l�ng với toa thuốc ấy, bệnh nh�n trở lại B�c sĩ, v� y�u cầu v� nhận một sự giải th�ch về toa thuốc, tại sao n� cần thiết v� l�m thế n�o để sử dụng n�; đ�y l� tr� tuệ tư duy. Cuối c�ng anh ta uống thuốc; chỉ c� vậy từ đ� bệnh tật của anh thuy�n giảm. Lợi lạc chỉ c� từ bước thứ ba (tu tuệ, tr� tuệ do thực h�nh m� c�).

C�c bạn tham gia kh�a tu n�y l� c�c bạn tự m�nh uống thuốc, để ph�t triển tu tuệ nơi c�c bạn. L�m như vậy, c�c bạn phải hiểu ch�n l� ở cấp độ kinh nghiệm. Qu� nhiều sự lẫn lộn hiện h�nh v� phương ph�p v� c�c sự vật dẫn đến h�nh th�nh kh�c ho�n to�n với bản chất thật sự của n�. V� b�n ngo�i h�nh thức của th�n thể, ch�n l� kh�ng thể kinh nghiệm được; n� chỉ c� thể tr� thức h�a. V� vậy, c�c bạn phải ph�t triển khả năng để kinh nghiệm ch�n l� trong ch�nh c�c bạn, từ th� nhất đến cấp độ vi tế nhất, để tho�t ra khỏi tất cả những v� minh v� tr�i buộc.

Mỗi ch�ng ta biết rằng to�n bộ vũ trụ l� sự thay đổi li�n tục, nhưng chỉ c� tr� tuệ tư duy về thực tại n�y sẽ kh�ng gi�p �ch g�; ch�ng ta phải kinh nghiệm n� ở trong mỗi ch�ng ta.

C� thể một biến cố đau thương, như c�i chết của người th�n, �p buộc ch�ng ta đương đầu với vấn đề khắc nnghiệt của v� thường, v� ch�ng ta bắt đầu ph�t triển tr� tuệ, để thấy sự v� �ch về sự nỗ lực để c� những vật chất thế gian v� sự tranh c�i với người kh�c. Nhưng ngay l�c những th�i quen cũ của tự ng� khẳng định lại ch�nh n�, v� tr� tuệ kh� h�o, v� n� kh�ng được căn cứ trực tiếp, kinh nghiệm c� nh�n. Ch�ng ta kh�ng c� kinh nghiệm thực tại v� thường trong mỗi ch�ng ta.

Mọi vật đều v� thường (ph� du) sinh khởi rồi t�n phai ở mỗi s�t na - anicca (v� thường); nhưng sự nhanh ch�ng v� li�n tục của tiến tr�nh tạo ra sự ảo tưởng về thường c�n. Ngọn đ�n cầy v� �nh s�ng của ngọn đ�n điện cả hai đều thay đổi li�n tục. Nếu bằng nhận thức c�c gi�c quan của ch�ng ta, ch�ng ta c� thể kh�m ph� tiến tr�nh của sự thay đổi, như trường hợp �nh s�ng ngọn đ�n cầy, từ đ� ch�ng ta c� thể tho�t khỏi sự ảo tuởng. Nhưng khi n�o, như trong trường hợp của �nh s�ng đ�n điện, sự thay đổi qu� nhanh v� sự li�n tục đến đổi c�c căn của ch�ng ta kh�ng thể kh�m ph� ra n�, từ đ� ảo gi�c c�ng kh� ph� vỡ.

Ch�ng ta c� thể kh�m ph� sự li�n tục của nước trong một d�ng s�ng, nhưng l�m thế n�o để ch�ng ta hiểu rằng một người đang tắm trong d�ng s�ng đ� cũng thay đổi trong từng s�t na?.

Chỉ c� c�ch duy nhất ph� vỡ ảo gi�c l� để học để kh�m ph� trong ch�nh ch�ng ta, v� để kinh nghiệm thực tại ở mỗi cơ cấu th�n v� t�m của ch�ng ta.

Đ�y l� những g� Bồ t�t Siddattha Gotama đ� l�m để trở th�nh một Vị Phật. Để sang một b�n mọi th�nh kiến trước đ�y, Ng�i đ� kiểm nghiệm ch�nh m�nh để kh�m ph� bản chất ch�n l� của cơ cấu th�n v� t�m. Bắt đầu từ cấp độ vi tế nhất, v� ng�i đ� kh�m ph� ra rằng to�n bộ cấu tr�c thuộc về vật l�, to�n bộ thế giới vật chất, được kết hợp bằng những tiểu nguy�n tử, trong Paali gọi l� at.t.ha kalaapaa. V� ng�i đ� kh�m ph� rằng mỗi tố chất n�y gồm bốn yếu tố: đất, nước, lửa v� kh�ng kh� v� những đặc t�nh hổ trợ của ch�ng. Những th�nh phần n�y, ng�i đ� t�m ra, l� những nền m�ng x�y dựng căn bản của vật chất, v� ch�nh ch�ng n� lu�n lu�n sinh diệt li�n tục mong ch�ng-h�ng tỉ lần trong một gi�y. Trong thực tế kh�ng c� sự l�u bền trong thế giới vật chất; n� kh�ng c� g� chỉ l� sự biến đổi v� dao động.

C�c nh� khoa học hiện đại đ� x�c định những kh�m ph� của Đức Phật, v� đ� chứng minh bằng thực nghiệm rằng to�n bộ thế giới vật chất được kết hợp bởi những th�nh phần tiểu nguy�n tử lu�n sinh diệt li�n tục.

Tuy nhi�n, những nh� khoa học n�y kh�ng giải tho�t khỏi những khổ đau, v� tr� tuệ của họ chỉ l� tri thức. Kh�ng như Đức Phật, họ kh�ng c� kinh nghiệm trực tiếp ở nơi họ. Khi ch�ng ta tự kinh nghiệm thực tại của v� thường nơi mỗi ch�ng ta, chỉ khi n�o ch�ng ta bắt đầu thực nghiệm về khổ.

Khi sự tuệ tri về v� thường ph�t triển trong mỗi ch�ng ta, một yết tố kh�c của tr� tuệ sinh khởi: kh�ng c� "c�i ta" v� "c�i của ta" (anattaa).

To�n bộ cơ cấu th�n v� t�m, kh�ng c� g� (trong th�n v� t�m của mỗi ch�ng ta) c� thể k�o d�i hơn một s�t na, kh�ng c� g� ch�ng ta c� thể xem như tự ng� bất biến hoặc linh hồn bấn biến.

Nếu c� c�i g� đ� thật sự l� "của ta", th� ch�ng ta phải c� thể c� n�, để l�m chủ n�, nhưng thực tế ch�ng ta kh�ng điều khiển được n� ngay cả th�n thể của ch�ng ta. N� lu�n thay đổi, suy t�n, bất kể đến sự mong ước của ch�ng ta.

Từ đ� phần thứ ba n�y của tr� tuệ ph�t triển: khổ (dukkha). Nếu ch�ng ta nổ lực để thu đạt hoặc nắm giữ đối với những g� m� ch�ng thay đổi vượt qua sự kiểm so�t của ch�ng ta, từ đ� ch�ng ta bị tr�i buộc v� tạo ra khổ sở cho ch�nh m�nh. Th�ng thường, ch�ng ta nhận ra khổ với những kinh nghiệm cảm x�c bất lạc, nhưng những cảm thọ lạc c� thể xem như đồng đẳng với với c�c nguy�n nh�n của khổ, nếu ch�ng ta tăng trưởng sự tham đắm về n�, v� ch�ng n� đồng nghĩa với v� minh. Tham đắm những g� mang t�nh tạm bợ th� chắc chắn mang lại kết quả đau khổ m� th�i.

Khi hiểu biết về v� thường (anicca), khổ (dukkha) v� v� ng� (anattaa) l� một điều chắc chắn, tr� tuệ n�y sẽ biểu hiện trong đời sống h�ng ng�y của ch�ng ta. Chẳng hạn ch�ng ta đ� học để thể nhập vượt qua thực tại hiển nhi�n ở đ�, cũng vậy trong những t�nh huống ngoại tại, ch�ng ta sẽ c� thể thấy sự thật một c�ch r� r�ng v� cũng đồng thời nhận ra ch�n l� thực tối hậu. Ch�ng ta l�m muội lượt v� minh v� sống một cuộc đời l�nh mạnh v� hạnh ph�c.

Nhiều ảo tưởng được tạo ra bằng thực tại hiển nhi�n, cũng cố v� kết hợp- chẳng hạn như ảo tưởng về c�i đẹp th�n thể. Th�n thể dường như đẹp chỉ khi n� được phối hợp. Những phần ri�ng biệt của n� nh�n một c�ch ri�ng rẻ, th� chẳng c� g� hấp dẫn v� đẹp cả (asubha). C�i đẹp th�n thể l� bề ngo�i, thực tại ở b�n ngo�i, kh�ng phải l� ch�n l� rốt r�o.

Tuy nhi�n, sự hiểu biết về bản chất kh�ng thật của c�i đẹp th�n thể sẽ kh�ng đưa đến giận gh�t người kh�c. Khi tr� tuệ sinh khởi, tự nhi�n, t�m trở n�n thăng bằng, kh�ng cấu nhiểm, thuần tịnh , đầy thiện ch� hướng đến moị vật. Sau khi kinh nghiệm thực tại trong mỗi ch�ng ta, ch�ng ta c� thể l�m muội lượt ảo tưởng (v� minh) , tham lam v� s�n hận, v� c� thể sống an b�nh v� hạnh ph�c.

S�ng mai, c�c bạn sẽ tiến h�nh những bước tiến đầu ti�n của c�c bạn v�o l�nh vực tr� tuệ khi c�c bạn bắt đầu thực h�nh Vipassana. Đừng hy vọng rằng ngay khi c�c bạn bắt đầu th� c�c bạn sẽ thấy tất cả những phần tử vi tế sinh diệt trong th�n thể c�c bạn. Kh�ng, c�c bạn bắt đầu với sự thật th� v� b�n ngo�i, v� bằng c�ch duy tr� niệm xả, từ từ ch�ng ta thể nhập v�o ch�n l� vi tế hơn, ch�n l� tối hậu của t�m thức, của th�n thể, của những yếu tố thuộc về t�m v� cuối c�ng ch�n l� tối hậu vượt qua yếu tố th�n v� t�m.

Để th�nh tựu mục đ�ch n�y, c�c bạn phải nổ lực ch�nh m�nh. V� vậy, giữ giới thật nghi�m t�c, v� đ�y l� nền m�ng của sự thiền định, v� giữ thực tập hơi thở đến 3 giờ chiều ng�y mai; duy tr� sự theo d�i thực tại xung quanh khu vực hai lỗ mũi. Giữ t�m c�c bạn thật nhạy b�n để khi c�c bạn bắt đầu thực h�nh Vipassana v�o ng�y mai, c�c bạn c� thể đi s�u v�o cấp độ s�u hơn v� đoạn trừ những phiền n�o t�m ẩn ở đ�. H�y h�nh tr� tinh tấn, li�n tục, ki�n cố, v� sự tốt đẹp v� sự giải tho�t cho c�c bạn.
Cầu mong tất cả chư vị th�nh c�ng trong sự h�nh tr� những bước đầu ti�n về gi�o l� giải tho�t.

(c�n tiếp)


Thiền Sư S.N. Goenka; Việt dịch: Th�ch Minh Diệu

[Coc Tia]

C�c T�a c�n nhớ ng�y 3 buổi ngồi y�n kh�ng nh�c nh�ch suốt 1 tiếng đồng hồ, đau muốn rụng cẳng . L�c đ�, 1 ph�t bằng 3 thu .

[hienchanh]

NHỮNG B�I GIẢNG T�M TẮT CỦA KH�A THIỀN MINH S�T MƯỜI NG�Y

Nguy�n T�c: "The Discourse Summaries" S.N Goenka 1994

Thiền Sư S.N. Goenka; Việt dịch: Th�ch Minh Diệu

(tiếp theo)


NG�Y THỨ TƯ


Những c�u hỏi li�n quan đến vấn đề l�m sao để thực h�nh thiền Vipassana

Qui luật về gi�o l� nghiệp quả

Sự quan trọng của h�nh động thuộc về t�m

Bốn sự tập hợp của t�m:sự hiểu biết (� thức), sự nhận thức, sự cảm thọ , sự phản ứng


Ng�y thứ tư l� ng�y rất quan trọng. C�c bạn đ� bắt đầu thể nhập v�o d�ng s�ng của ch�nh ph�p (Ganges of Dhamma), kh�m ph� ch�n l� nơi c�c bạn ở cấp độ những cảm thọ về th�n.

Trong qu� khứ, v� v� minh, những cảm thọ n�y l� những nguy�n nh�n cho sự tăng trưởng những khổ đau trong c�c bạn, nhưng ch�ng n� cũng c� thể d�ng để đoạn trừ khổ đau. C�c bạn đ� tiến h�nh bước đầu ti�n v�o con đường giải tho�t bằng sự luyện tập quan s�t những cảm thọ về th�n v� duy tr� b�nh

Tại sao di chuyển sự ch� � tr�n th�n thể theo một trật tự v� tại sao phải theo trật tự n�y? bất cứ trật tự n�o đều c� thể thực h�nh, nhưng một trật tự l� đủ. Ngược lại nguy hiểm về sự kh�ng ch� � ở một v�i bộ phận của th�n thể, v� những phần n�y sẽ duy tr� kh�ng cảm x�c v� trống kh�ng. Cảm thọ c� mặt khắp th�n thể, v� trong phương ph�p n�y, tầm quan trọng l� ph�t triển khả năng kinh nghiệm cảm thọ ở mọi nơi.

V� mục đ�ch n�y, di chuyển sự ch� � c�c cảm thọ theo trật tự rất l� c� lợi.

Nếu trong một phần của th�n thể kh�ng c� cảm thọ, c�c bạn c� thể duy tr� sự ch� t�m của c�c bạn ở đ� khoảng một ph�t. Trong thực tế, d� cảm thọ lu�n c� mặt ở đ�, như ở mọi bộ phận kh�c của th�n thể, nhưng n� c� một t�nh chất vi tế như vầy đến nổi t�m của c�c bạn kh�ng nhận ra n� một c�ch � thức, v� v� vậy nơi n�y dường như v� gi�c ( kh�ng cảm nhận được ). Duy tr� khoảng một ph�t, theo d�i một c�ch tĩnh lặng v� xả ly.

�ừng tạo ra sự tham đắm v� một cảm thọ, hoặc s�n hận hướng đến sự m� qu�ng. Nếu c�c bạn l�m như vậy, c�c bạn đ� l�m mất sự thăng bằng ở c�c bạn, v� t�m mất thăng bằng th� rất l� ngu ngốc; n� chắc chắn kh�ng thể kinh nghiệm những cảm thọ vi tế hơn. Nhưng nếu t�m duy tr� sự thăng bằng, n� trở n�n nhạy b�n hơn v� mạnh hơn, khả năng kh�m ph� c�c cảm thọ vi tế nhiều hơn. Theo d�i những phần của th�n thể một c�ch xả ly khoảng một ph�t, kh�ng qu� một ph�t. Nếu trong v�ng một ph�t kh�ng c� cảm thọ khởi l�n, l�c đ� mỉm cười v� dời đi nơi kh�c.

V�ng quan s�t kế tiếp, lại duy tr� một ph�t nữa; sớm muộn g� c�c bạn sẽ bắt đầu kinh nghiệm cảm thọ ở đ� v� khắp th�n thể. Nếu c�c bạn duy tr� đ� một ph�t nhưng vẫn kh�ng cảm nhận một cảm thọ, th� tập trung cảm nhận sự x�c chạm quần �o của bạn nếu n� l� nơi được bao phủ, hoặc sự tiếp x�c với m�i trường nếu n� kh�ng bị bao phủ. Bắt đầu với những cảm thọ bề ngo�i như vầy,v� tuần tự c�c bạn cũng sẽ bắt đầu để cảm nhận những cảm thọ kh�c.

Nếu sự ch� � được đặt v�o một phần của th�n thể v� một cảm thọ khởi l�n ở một nơi kh�c, ch�ng ta c� n�n nhảy lui trở lại hoặc hướng đến để theo d�i cảm thọ n�y hay kh�ng? kh�ng n�n l�m như vậy m� tiếp tục di chuyển sự quan s�t theo trật tự. �ừng t�m c�ch l�m kh�ng cho sinh khởi những cảm thọ ở những phần kh�c của th�n thể.-c�c bạn kh�ng thể l�m như thế- nhưng cũng đừng ch� trọng đến ch�ng n�. Theo d�i mỗi cảm thọ chỉ khi n�o c�c bạn đến với ch�ng n�, di chuyển theo trật tự. Ngược lại c�c bạn sẽ nhảy từ nơi n�y đến nơi kh�c, bỏ s�t nhiều phần của cơ thể kh�ng quan s�t, th� sự theo d�i quan s�t của c�c bạn chỉ l� những cảm thọ th� m� th�i.

C�c bạn phải tự huấn luyện ch�nh m�nh để quan s�t tất cả những cảm thọ kh�c nhau trong mỗi phần của th�n thể, th� hoặc tế, lạc hoặc bất lạc, dễ nhận hoặc kh� nhận. V� vậy đừng bao giờ cho ph�p sự quan s�t ch� � nhảy từ chỗ n�y đến chỗ kh�c.
Bao l�u ch�ng ta n�n giữ sự quan s�t trải qua từ đầu đến ch�n? �iều n�y sẽ kh�c nhau t�y theo t�nh huống m� ch�ng ta đang đối diện. Sự hướng dẫn l� để đặt sự ch� t�m của c�c bạn v�o một khu vực x�c định, v� ngay l�c c�c bạn nhận ra cảm thọ, th� h�y di chuyển tiếp tục. Nếu t�m thức đủ sự nhảy cảm n� sẽ nhận r� cảm thọ ngay l�c n� đến khu vực đ�, v� c�c bạn c� thể duy chuyển tiếp tục liền. Nếu t�nh huống n�y xảy ra khắp th�n thể, c� thể di chuyển sự tập trung từ đầu đến ch�n trong v�ng 10 ph�t; nhưng kh�ng n�n di chuyển nhanh hơn khoảng thời gian vừa n�i. Tuy nhi�n, Nếu t�m thức kh�ng b�n nhạy, c� thể c� nhiều khu vực ở đ� cần thiết chờ khoảng một ph�t để cảm thọ sinh khởi. Trong trường hợp n�y, c� thể mất khoảng 30 ph�t hoặc một giờ để di chuyển sự quan s�t từ đầu đến ch�n. Thời gian cần để quan s�t một v�ng th�n thể kh�ng quan trọng. Chỉ duy tr� h�nh tr� nhẫn nại, ki�n tr�; c�c bạn chắc chắn sẽ th�nh tựu.

Khoảng giới hạn về khu vực quan s�t phải như thế n�o để c� thể đặt sự ch� t�m v�o đ� được? H�y lấy một phần của th�n thể khoảng hai hoặc ba inch (1 inch =2.54cm) chiều rộng; từ đ� di chuyển sự quan s�t đến khu vực kh�c c� độ rộng tương đương như vậy. Nếu t�m thức chưa nhạy b�n, sử dụng khu vực rộng hơn, chẳng hạn như to�n bộ khu�n mặt, hoặc to�n bộ c�nh tay phần tr�n; rồi từ từ cố gắng thu nhỏ lại khu vực tập trung. Cuối c�ng c�c bạn c� thể cảm nhận những cảm thọ ở mỗi phần của th�n thể, nhưng giai đoạn n�y, mỗi khu vực c� độ rộng khoảng hai hoặc ba inch l� đủ.

Ch�ng ta c� n�n cảm nhận những cảm thọ chỉ tr�n bề mặt của th�n thể hay l� cũng ở b�n trong nữa? ��i khi một vị thiền giả cảm nhận những cảm thọ b�n trong ngay l�c anh ta bắt đầu h�nh tr� Vipassana; đ�i khi ở giai đoạn đầu anh ta cảm nhận những cảm thọ chỉ ở bề mặt. Một trong hai c�ch đều tốt cả. Nếu những cảm thọ chỉ xuất hiện tr�n bề mặt, theo d�i ch�ng n� qua nhiều lần cho đến khi c�c bạn cảm nhận cảm thọ ở mọi nơi tr�n bề mặt, sau đ� c�c bạn sẽ bắt đầu thể nhập v�o cảm thọ b�n trong. Tuần tự t�m thức sẽ ph�t triển khả năng cảm nhận những cảm thọ ở mọi nơi, cả hai b�n trong v� b�n ngo�i, trong mỗi phần cấu tr�c của th�n thể. Nhưng h�y bắt đầu, những cảm thọ thuộc b�n ngo�i l� đủ rồi.

Con đường dẫn xuy�n qua to�n bộ l�nh vực cảm nhận bằng gi�c quan, đối với thực tại tối hậu n� vượt qua kinh nghiệm bằng gi�c quan. Nếu c�c bạn tiếp tục thanh lọc t�m c�c bạn với sự hổ trợ của cảm thọ, chắc chắn c�c bạn sẽ đạt giai đoạn tối hậu.
Khi n�o ch�ng ta kh�ng � thức, c�c cảm thọ l� một phương tiện để tăng trưởng phiền n�o của ch�ng ta, v� ch�ng ta phản ứng lại ch�ng n� với tham hoặc s�n. Vấn đề sinh khởi ngay hiện tại, những căn thẳng ph�t nguồn, ở cấp độ của những cảm thọ bằng th�n.; v� vậy, đ�y l� cấp độ ở đ� ch�ng ta phải thi h�nh để giải quyết vấn đề, để thay đổi th�i quen của t�m thức. Ch�ng ta phải học c�ch tỉnh gi�c đối với tất cả những cảm thọ sinh khởi m� kh�ng phản ứng lại ch�ng, chấp nhận sự thay đổi của ch�ng, v� đ� l� bản chất kh�ch quan. Bằng c�ch thực h�nh như vậy, ch�ng ta loại trừ th�i quen về sự phản ứng thiếu � thức, ch�ng ta giải tho�t ch�nh m�nh ra khỏi khổ n�o.

Cảm thọ l� g�? Bất cứ điều g� ch�ng ta c� thể cảm nhận ở cấp độ bằng th�n thể th� l� một cảm thọ- bất cứ cảm thọ tự nhi�n, th�ng thường, b�nh thường bằng th�n thể, hoặc l� lạc hay khổ, th� hay tế, mạnh hoặc yếu. �ừng bao giờ phớt lờ một cảm thọ tr�n yếu tố rằng n� được tạo ra do những điều kiện m�i trường, hoặc do ngồi qu� l�u, hoặc do một chứng bệnh từ trước. Bất cứ l� do g�, vấn đề l� c�c bạn cảm nhận một cảm thọ. Trước đ�y c�c bạn c� th�i quen đẩy ra những cảm thọ bất lạc v� k�o lại những cảm thọ lạc. B�y giờ c�c bạn chỉ quan s�t như l� một đối tượng, đừng đồng nhất ch�ng n� với những cảm thọ.

Một sự quan s�t kh�ng lựa chọn, đừng bao giờ cố chọn những cảm thọ; thay v� chấp nhận bất cứ những g� sinh khởi một c�ch tự nhi�n. Nếu c�c bạn khởi l�n t�m c�i g� đ� ri�ng biệt, đặc biệt, c�c bạn sẽ tạo ra những kh� khăn cho ch�nh m�nh, v� sẽ kh�ng thể tiếp tục duy tr� phương ph�p. Phương ph�p h�nh tr� kh�ng phải để kinh nghiệm điều g� đ� mang t�nh đặc biệt, m� th�ch hợp hơn chỉ duy tr� trạng th�i xả trong vấn đề của bất cứ cảm thọ n�o. Trong qu� khứ c�c bạn đ� c� những cảm thọ tương tự trong th�n thể c�c bạn, nhưng c�c bạn kh�ng tỉnh thức về n� một c�ch c� � thức, v� c�c bạn đ� phản ứng lại n�. B�y giờ c�c bạn đang học để duy tr� cấp độ b�nh thản (trạng th�i xả).

Nếu c�c bạn thực h�nh theo c�ch n�y, tuần tự to�n bộ qui luật tự nhi�n sẽ trở n�n r� r�ng đối với c�c bạn. ��y l� những g� Gi�o ph�p định nghĩa: bản chất tự nhi�n, qui luật, ch�n l�. �ể hiểu ch�n l� ở cấp độ kinh nghiệm, ch�ng phải khảo s�t ch�ng n� trong cấu tr�c to�n bộ th�n thể của ch�ng ta. ��y l� những g� m� Th�i tử Sidddhattha Gotama đ� thực h�nh để trở th�nh một vị Phật, v� n� trở th�nh qu� r� r�ng đối với Ng�i, v� sẽ trở th�nh r� r�ng cho bất cứ ai thực h�nh như Ng�i đ� thực h�nh, c�i m� to�n bộ vũ trụ, trong th�n thể cũng như b�n ngo�i n�, mọi thứ lu�n lu�n thay đổi. Kh�ng c� g� l� kết quả cuối c�ng; mọi vật được li�n hệ trong tiến tr�nh của h�nh th�nh (bhava). V� một thực tại kh�c sẽ trở n�n r� r�ng: mọi vật xảy ra đều c� nguy�n nh�n. Mỗi sự thay đổi c� một nguy�n nh�n, nguy�n nh�n tạo ra kết quả, v� rồi kết quả lần lược trở th�nh nguy�n nh�n cho sự thay đổi kh�c, tạo ra một v�ng mắc x�ch v� tận nh�n v� quả. V� một qui luật nữa trở n�n r� r�ng: khi nguy�n nh�n như thế n�o th� kết quả sẽ như thế ấy; khi hột giống như thế n�o th� sẽ dẫn đến qủa tr�i như thế ấy.

Tr�n c�ng một mảnh đất ch�ng ta gieo hai loại hạt giống, một loại m�a v� một loại"neem" một loại c�y nhiệt đới rất đắng. Từ giống m�a ph�t triển th�nh c�y m�a c� vị ngọt trong mỗi sớ m�a, từ giống neem th�nh c�y v� c� vị đắng trong mỗi sớ của n�. Ch�ng ta c� thể hỏi tại sao Tự nhi�n lại từ tốn (t�nh thương) đối với c�y n�y v� th� lỗ đối với c�y kh�c. Thực tế, Tự nhi�n kh�ng phải từ tốn cũng kh�ng phải th� lỗ; n� tiến h�nh theo qui luật đ� đặt định. Ch�ng ta chỉ gi�p cho t�nh chất của mỗi hạt giống biểu hiện. Nếu ch�ng ta gieo trồng những hạt giống ngọt, thu họach sẽ l� vị ngọt. Như hạt giống hiện c�, cũng vậy quả tr�i sẽ như vậy; khi những h�nh động như thế n�y th� kết quả sẽ thương xứng như vậy.

Vấn đề l� ch�ng ta rất tỉnh t�o ở thời gian gặt h�i, muốn nhận quả ngọt, nhưng trong suốt thời thời vụ gieo ch�ng ta kh�ng tỉnh t�o, v� trồng giống tr�i đắng. Nếu ch�ng ta muốn quả ngọt ch�ng ta n�n trồng những loại giống tuơng xứng. Cầu nguyện hoặc mong ước v� một ph�p m�u chỉ l� tự lừa dối m�nh; ch�ng ta phải hiểu v� sống theo qui luật tự nhi�n. Ch�ng ta phải cẩn trọng về những việc l�m của ch�ng ta, v� những việc l�m n�y l� hạt giống li�n quan đến phẩm chất của những g� m� ch�ng ta sẽ nhận l� vị đắng hoặc ngọt.

C� ba loại h�nh động: bằng th�n , bằng lời n�i v� bằng � nghĩ suy tư. Ch�ng ta học để quan s�t ch�nh ch�ng ta v� tuệ tri ngay lập tức rằng h�nh động thuộc về t�m thức l� quan trọng nhất, v� đ�y l� hạt giống, h�nh động sẽ dẫn đến kết quả. Những thước đo để đo lường cường độ của n�. Ch�ng n� ph�t nguồn như h�nh động bằng � nghĩ, v� h�nh động n�y biểu hiện bằng kết quả ở cấp độ th�n hoặc l� lời n�i (miệng). V� vậy �ức Phật đ� tuy�n bố:

T�m thức dẫn đầu tất cả mọi vấn đề, T�m l�m chủ, t�m tạo ra mọi vật. Nếu với t�m kh�ng thuần tịnh N�i l�n hoặc h�nh động, Th� khổ n�o sẽ theo sau c�c bạn Như b�nh xe theo sau dấu ch�n của con vật k�o xe.(PC. I,1)

Nếu với t�m thanh tịnh C�c bạn n�i l�n hhoặc h�nh động Th� hạnh ph�c sẽ theo sau c�c bạn Như chiếc b�ng kh�ng t�ch rời h�nh. (PC. I,2)

Nếu đ�y l� vấn đề, từ đ� ch�ng ta phải biết c�i g� l� t�m thức v� n� l�m việc như thế n�o. Ch�ng ta đ� bắt đầu quan s�t hiện tuợng n�y bằng sự tu tập của c�c bạn. Khi c�c bạn h�nh tr�, n� sẽ trở n�n r� r�ng rằng c� bốn phần ch�nh hoặc những th�nh phần tập hợp của t�m thức.

Phần thứ nhất được gọi l� Vin~n~aan.a, n� c� thể được dịch l� sự nhận thức. C�c cơ quan gi�c quan kh�ng hoạt động trừ phi t�m thức tiếp x�c với ch�ng n�. V� dụ, nếu ch�ng ta bị thu h�t trong một sắc đẹp, một �m thanh c� thể đến nhưng ch�ng ta sẽ kh�ng nghe n�, v� tất cả t�m thức của ch�ng ta đang tập trung v�o ở mắt. Vai tr� của phần n�y của t�m l� để nhận thức, đơn giản để biết, kh�ng c� sự ph�n biệt. Một �m thanh đến tiếp x�c với tai, v� t�m thức chỉ lưu � vấn đề rằng c� một �m thanh đ� đến.

Rồi phần kế tiếp của t�m thức bắt đầu l�m việc: san~n~aa (sự nhận thức). Một �m thanh đ� đến, v� từ kinh nghiệm qu� khứ của ch�ng ta v� k� ức (bộ nhớ), ch�ng ta nhận ra n�: một �m thanh, qua lời n�i, những tiếng khen, tiếng tốt ; hoặc một �m thanh , lời n�i , những tiếng ch�, tiếng xấu. Ch�ng ta đưa ra một sự đ�nh gi� về tốt hoặc xấu, theo kinh nghiệm qu� khứ của ch�ng ta.

Ngay l�c đ� phần thứ ba của t�m thức bắt đầu l�m việc: cảm thọ (vedanaa). Ngay l�c �m thanh vừa đến, một cảm thọ xuất hiện tr�n th�n thể, nhưng khi sự nhận thức nhận ra n� v� cho ra một sự đ�nh g�a, cảm thọ trở n�n th�ch th� hay kh�ng th�ch th� t�y theo sự đ�nh g�a đ�. V� dụ: một �m thanh đến bằng những lời n�i, những lời ca ngợi , tốt đẹp- v� ch�ng ta cảm nhận một cảmthọ lạc xuy�n khắp th�n thể. Hoặc ngược lại một �m thanh đến mang theo những lời n�i, những lời ch� bai, xấu - v� ch�ng ta cảm nhận một cảm thọ bất lạc xuy�n qua th�n thể. Những cảm thọ khởi l�n ở th�n, v� được cảm nhận bằng t�m; đ�y l� vai tr� được gọi l� Vedanaa (cảm thọ).

Sau đ� phần thứ tư của t�m thức bắt đầu l�m việc: san'khara (t�m sở h�nh, sư phản ứng của t�m thức). Một �m thanh đến với những lời n�i, những lời khen ngợi, tốt... cảm thọ lạc khởi l�n- v� ch�ng ta bắt đầu th�ch n�: "Tiếng khen n�y l� tuyệt vời! T�i muốn khen nhiều hơn nữa!" hoặc một �m thanh đến với những lời n�i, những lời ch� bai, xấu... cảm thọ bất lạc khởi l�n- v� ch�ng ta bắt đầu kh�ng th�ch n�: "T�i kh�ng th�ch lời ch� bai n�y, h�y chấm dứt ngay!". Ở mỗi cơ quan của c�c căn, c�ng một tiến tr�nh như vậy xảy ra; mắt , tai, mũi, lưỡi, th�n. Tương tự, khi một � nghĩ hoặc một sự tưởng tượng tiếp x�c với t�m, c�ng một c�ch một cảm thọ sinh khởi trong th�n, lạc hoặc bất lạc, v� ch�ng ta bắt đầu phản ứng với th�ch � hoặc kh�ng th�ch n�. �iều ham th�ch tạm thời n�y ph�t triển th�nh tham muốn nhiều; điều kh�ng th�ch n�y ph�t triển th�nh s�n giận lớn. Ch�ng ta bắt đầu cột những thắt nốt b�n trong.

��y l� hột giống chắc thật đưa đến kết quả, sự phản ứng lại sẽ dẫn đến kết quả: san'khara (sự phản ứng thuộc về t�m). Mỗi s�t na ch�ng ta gieo hột giống n�y, phản ứng lại với th�ch hoặc kh�ng th�ch, tham lam hoặc s�n giận, v� bằng c�ch l�m như vậy ch�nh ch�ng ta tạo ra đau khổ.

C� những phản ứng chỉ tạo ra một ấn tượng rất nhẹ, v� bị ti�u diệt ngay tức thời, c�n những phản ứng tạo ra một ấn tượng s�u hơn một t� th� n� bị ti�u diệt sau một chập thời gian, v� những phản ứng n�o c� ấn tượng rất s�u, v� mất một khoảng thời gian d�i mới loại bỏ được n�. V�o mỗi cuối của một ng�y, nếu ch�ng ta cố gắng ghi nhớ lại tất cả những phản ứng của t�m m� ch�ng ta đ� tạo ra, ch�ng ta sẽ chỉ c� thể nhớ lại một hoặc hai phản ứng m� đ� tạo ấn tượng s�u nhất trong suốt ng�y.

C�ng một c�ch như vậy, ở cuối mỗi th�ng hoặc mỗi năm, ch�ng ta sẽ c� thể nhớ lại chỉ một hoặc hai phản ứng m� đ� tạo ra ấn tượng s�u nhất trong suốt thời gian ấy. V� th�ch n� hoặc kh�ng th�ch, ở cuối cuộc đời, những g� phản ứng đ� tạo ra mạnh nhất chắc chắn khởi l�n trong t�m; v� cuộc sống kế tiếp sẽ bắt đầu với t�m thức của c�ng một t�nh chất, sau khi sở hữu những phẩm chất như nhau của vị ngọt hoặc đắng. Ch�ng ta taọ ra tương lai ch�ng ta, bằng những phản ứng của m�nh.

Vipassana dạy nghệ thuật chết: l�m thế n�o để chết an lạc v� nhẹ nh�ng. V� ch�ng ta học nghệ thuật chết bằng c�ch học nghệ thuật sống: l�m thế n�o để l�m chủ trong gi�y ph�t hiện tại, l�m thế n�o để kh�ng tạo ra một phản ứng ở m?i s�t na n�y, v� l�m thế n�o để sống một cuộc đời hạnh ph�c tại đ�y v� ngay b�y giờ. Nếu hiện tại l� tốt, ch�ng ta kh�ng cần lo lắng cho tương lai, chỉ l� sản phẩm của hiện tại, v� v� vậy chắc chắc l� tốt.


C� hai vấn đề trong phương ph�p tu tập:

Thứ nhất l� ph� vỡ những chướng ngại giữa những cấp độ nhận thức v� v� thức của t�m thức. Th�ng thường th� t�m nhận thức kh�ng biết g� về những g� đang được kinh nghiệm bởi t�m v� thức. Bị che đậy bởi sự kh�ng nhận thức n�y, sự phản ứng lu�n xảy ra ở cấp độ kh�ng nhận thức; v�o l�c ch�ng n� hướng đến cấp độ nhận thức, ch�ng n� trở th�nh qu� mạnh về cường độ đến nổi ch�ng n� dễ d�ng vượt qua năng lực của t�m thức. Bằng phương ph�p tu tập n�y, to�n bộ khối tập hợp của t�m thức trở n�n nhận thức, tỉnh gi�c; t�m v� thức (v� minh) được loại trừ.

Vấn đề thứ hai của phương ph�p l� sự b�nh thản (t�m xả). Ch�ng ta tỉnh thức tất cả những g� ch�ng ta kinh nghiệm, v� mỗi cảm thọ, nhưng đừng phản ứng lại, đừng tạo ra sự thắt g�t mới của tham hoặc s�n giận, đừng l�m khổ cho ch�nh m�nh.

�ể bắt đầu, trong l�c c�c bạn ngồi thiền, hầu như c�c bạn sẽ phản ứng lại những cảm thọ, nhưng một v�i khoảnh khắc sẽ đến khi c�c bạn duy tr� b�nh thản (t�m xả), mặc dầu cảm thọ rất l� đau. Những khoảnh khắc như vầy c� năng lực rất mạnh trong việc chuyển những th�i quen trong t�m thức. Dần dần c�c bạn sẽ đến một trạng th�i ở đ� c�c bạn c� thể mỉm cười với bất cứ những cảm thọ, biết n� l� v� thường (anicca), chắc chắn vượt qua.

�ể th�nh tựu trạng th�i n�y, c�c bạn phải thực tập ch�nh c�c bạn; kh�ng ai c� thể thay thế l�m cho c�c bạn. Một điều rất tốt l� c�c bạn đ� tiến h�nh bước thứ nhất của phương ph�p tu tập; b�y giờ tiếp tục bước từng bước một hướng đến sự giải tho�t cho c�c bạn.

Cầu mong tất cả c�c bạn vui với ch�n hạnh ph�c.
Cầu mong tất cả ch�ng sanh được an vui.

(c�n tiếp)


Thiền Sư S.N. Goenka; Việt dịch: Th�ch Minh Diệu

[hienchanh]

(tiếp theo)


B�I GIẢNG CỦA NG�Y THỨ NĂM


Tứ th�nh đế: khổ đế, nguy�n nh�n của khổ, sự đoạn diệt khổ v� con đường đoạn diệt khổ

Chuổi mắc x�ch của sự sinh khởi c� điều kiện.


Ng�y thứ năm đ� qua; c�c bạn c�n năm ng�y nữa để tu tập. H�y sử dụng tốt nhất trong năm ng�y c�n lại bằng nỗ lực h�nh tr�, với sự hiểu biết đ�ng đắn về phương thức h�nh tr�.

Từ sự quan s�t theo d�i hơi thở với một khu vực giới hạn, c�c bạn đ� tiến h�nh quan s�t những cảm thọ xuy�n suốt th�n thể. Khi ch�ng ta bắt đầu sự h�nh tr� n�y, rất c� thể rằng ch�ng ta sẽ bắt đầu đương đầu với những cảm thọ th�, cứng ngắt, khốc liệt, bất lạc chẳng hạn như cảm thọ đau, căng thẳng v�n v�n.

C�c bạn đ� đương đầu với những cảm thọ như vầy ở qu� khứ, nhưng th�i quen t�m thức của c�c bạn đ� phản ứng lại những cảm thọ n�y, để xoay cuộn v�o tham đắm v� tr�i cuộn trong đau khổ, lu�n bị dao động quấy nhiễu. B�y giờ c�c bạn đang h�nh tr� c�ch quan s�t kh�ng phản ứng lại, c�ch kiểm tra c�c cảm thọ một c�ch kh�ch quan, kh�ng đồng nhất với ch�ng n�.

Sự đau c�n hiện h�nh, sự khổ c�n hiện h�nh. Sự kh�c than sẽ kh�ng xoa tan đau khổ cho bất cứ ai. L�m thế n�o để ch�ng ta loại trừ khổ đau? L�m thế n�o ch�ng ta sống với sự khổ đau?

Một vị B�c sĩ điều trị một bệnh nh�n phải biết căn bịnh của bệnh nh�n, v� điều g� l� căn nguy�n của căn bệnh. Nếu c� một nguy�n nh�n, th� phải c� c�ch loại trừ n� bằng sự dời đi nguy�n nh�n đ�. Một khi nguy�n nh�n đ� dời rồi, căn bệnh tự động sẽ l�nh. V� vậy, những tiến tr�nh phải được thực h�nh l� để loại trừ căn nguy�n.

Trước ti�n ch�ng ta phải chấp nhận vấn đề khổ. Mọi nơi khổ hiện h�nh, đ�y l� sự thật hiển b�y ở khắp mọi nơi. Nhưng n� trở th�nh một ch�n l� cao thượng khi ch�ng ta bắt đầu sự quan s�t n� m� kh�ng phản ứng lại, v� bất cứ ai thực h�nh như vậy chắc chắn vị ấy sẽ trở th�nh một người Cao thượng, một Vị th�nh.

Khi ch�ng ta bắt đầu sự quan s�t ch�n l� thứ nhất, ch�n l� của khổ, từ đ� ngay tức khắc nguy�n nh�n của khổ trở n�n r� r�ng, v� ch�ng ta cũng bắt đầu sự quan s�t n�; đ�y l� ch�n l� thứ hai. Nếu nguy�n nh�n được loại trừ, th� khổ sẽ được loại trừ; đ�y l� ch�n l� thứ ba- sự đoạn trừ khổ đau. Để th�nh tựu sự đoạn trừ khổ ch�ng ta phải tiến h�nh những phương thức; đ�y l� ch�n l� thứ tư- con đường dẫn đến chấm dứt khổ bằng sự đoạn trừ c�c nguy�n nh�n của n�.

Ch�ng ta bắt đầu bằng sự thực h�nh để qu�n s�t kh�ng phản ứng lại. Kiểm tra nỗi đau m� c�c bạn kinh qua một c�ch kh�c quan, như thể n� l� c�i đau của ai đ�. Tự suy x�t n� như một nh� khoa học quan s�t một thực nghiệm trong ph�ng th� nghiệm của anh ta. Khi c�c bạn thất bại, h�y cố gắng trở lại. Lu�n c� gắng, v� c�c bạn sẽ thấy rằng dần dần c�c bạn đang l�m muội lược những khổ đau.

Mỗi ch�ng sanh đau khổ. Cuộc đời bắt đầu bằng tiếng kh�c; sanh l� một nỗi khổ lớn. V� bất cứ ai đ� được sinh th� ắt hẳn phải chịu những khổ đau của bệnh v� tuổi gi�. Nhưng kh�ng c� g� kh�c nhau � về nỗi khổ đau trong đời sống của ch�ng ta c� thể c�, kh�ng c� ai muốn chết, v� chết l� một nỗi khổ đau lớn.

Mặc d� đời sống, ch�ng ta đương đầu với những vấn đề m� ch�ng ta kh�ng th�ch, v� t�ch xa những g� m� ch�ng ta th�ch. Kh�ng muốn những điều xảy ra, muốn những điều đừng xảy ra, v� ch�ng ta cảm nhận nỗi đau khổ.

Sự hiểu biết đơn giản thực tại n�y ở cấp độ nhận thức sẽ kh�ng giải tho�t cho bất cứ ai. N� chỉ c� thể cho một sự cảm hứng để nh�n trong mỗi ch�ng ta, để kinh nghiệm ch�n l� v� t�m con đường tho�t khổ. Đ�y l� những g� m� Th�i Tử Siddhatha Gotama đ� l�m để trở th�nh một Vị Phật: Ng�i đ� bắt đầu qu�n s�t thực tại trong cấu tr�c th�n thể của M�nh như một nh� khoa học nghi�n cứu, di chuyển từ sự thật th�, b�n ngo�i đến sự thật vi tế hơn v� vi tế nhất. Ng�i đ� thấy rằng bất cứ khi n�o ch�ng ta ph�t triển tham đắm, hoặc l� chấp giữ một cảm thọ lạc hoặc l� loại bỏ một cảm thọ bất lạc, v� sự tham đắm đ� kh�ng được thỏa m�n, th� ch�ng ta bắt đầu khổ đau. V� đi xa hơn nữa, ở cấp độ vi tế nhất, Ng�i đ� thấy rằng khi nh�n với t�m tập trung (định), một điều r� rằng sự tham đắm đối với năm thủ uẩn (năm sự tập hợp tạo th�nh một c� thể) l� khổ.

Một c�ch � thức, ch�ng ta c� thể hiểu rằng sắc uẩn, th�n thể, kh�ng phải l� "T�i", kh�ng phải "của T�i", nhưng chỉ l� một kh�ch quan, sự thay đổi c�c hiện tượng vượt ra ngo�i tầm kiểm so�t của ch�ng ta; tuy nhi�n, thực ra, ch�ng ta đồng nhất ch�nh m�nh với th�n thể, v� ph�t triển tham đắm tột c�ng đối với n�. Tương tự ch�ng ta ph�t triển sự tham đắm đối với bốn thủ uẩn c�n lại: thức uẩn, tưởng uẩn, thọ uẩn, h�nh uẩn (phản ứng),v� d�nh mắc v�o ch�ng n� như " T�i, của T�i" mặc d� bản chất của ch�ng lu�n li�n tục thay đổi. V� những mục đ�ch th�ch đ�ng ch�ng ta phải sử dụng từ "T�i" v� "của T�i", nhưng khi ch�ng ta ph�t triển sự tham đắm về năm thủ uẩn, ch�ng ta tạo ra đau khổ cho ch�nh ch�ng ta. Khi n�o c� tham đắm, khi đ� tất nhi�n c� khổ, v� tham đắm nhiều hơn, khổ n�o sẽ nhiều l�n một c�ch tương xứng.

C� bốn loại tham đắm m� ch�ng ta lu�n ph�t triển trong đời sống.

Thứ nhất l� tham đắm về những ham muốn của ch�ng ta, đối với th�i quen của tham đắm n�y. Bất cứ khi n�o tham đắm khởi l�n trong t�m thức, n� được kết hợp với một th�n cảm thọ. Mặc d� ở một cấp độ s�u, một cơn b�o của dao động đ� bắt đầu, ở một cấp độ b�n ngo�i ch�ng ta th�ch cảm thọ v� mong muốn n� tiếp tục duy tr�. Vấn đề n�y c� thể được so s�nh với một cảm gi�c kh� chịu của một cơn đau nhức: l�m như vậy chỉ tăng th�m tức tối với n�, v� chỉ khi ch�ng ta hoan hỷ với cảm thọ của cảm gi�c kh� chịu.

C�ng một c�ch như vậy, ngay khi tham muốn được tr�n đầy, cảm thọ được phối hợp với ham muốn cũng đi qua, v� v� vậy ch�ng ta tạo ra một tham muốn mới theo c�ch đ� cảm thọ c� thể tiếp tục. Ch�ng ta trở n�n say đắm v�o tham đắm v� tăng trưởng đau khổ cho ch�nh m�nh.

Một tham đắm kh�c l� sự chấp giữ "T�i, của T�i", kh�ng biết g� thật sự "c�i T�i" n�y. Ch�ng ta kh�ng thể chịu đựng bất cứ sự ph� b�nh g� về "c�i t�i" của ch�ng ta hoặc bất cứ sự phương hại n�o đến n�. V� sự tham đắm lang rộng bao gồm bất cứ điều g� thuộc về "t�i" , bất cứ những g� l� "của t�i". Tham đắm n�y sẽ kh�ng mang lại khổ đau nếu bất cứ những g� l� "của t�i" c� thể tiếp tục thường hằng, v� c�i "t�i" cũng c� thể duy tr� để vui th� với n� m�i m�i, nhưng qui luật tự nhi�n th� sớm muộn g� ch�ng ta hoặc bất cứ ai phải qua đời. Tham đắm đối với điều g� mang t�nh chất v� thường th� chắc chắn mang lại khổ đau m� th�i.

Tương tự, ch�ng ta ph�t triển chấp đắm đối với những quan điểm v� niềm tin của ch�ng ta, v� kh�ng thể chịu đựng bất cứ sự ph� b�nh n�o về ch�ng n�, hoặc ngay cả chấp nhận rằng những người kh�c c� thể c� những quan điểm kh�c. Ch�ng ta kh�ng hiểu rằng mỗi người mang một cặp k�nh m�u, mỗi m�u kh�c nhau ở mỗi người. Bằng sự th�o cặp k�nh m�u ra, ch�ng ta c� thể thấy sự thật như đang hiển b�y, kh�ng ngừng nghỉ, nhưng thay v� ch�ng ta duy tr� chấp đắm m�u sắc cặp k�nh m�u của ch�ng ta, với những định kiến từ l�u v� niềm tin của ch�ng ta.

C�n một sự tham đắm kh�c nữa l� sự b�m chặt v�o những nghi lễ, tế tự của ch�ng ta, v� những phương ph�p h�nh tr� thuộc t�n g��o. Ch�ng ta sai đề hiểu rằng những thứ n�y chỉ l� những sự trưng b�y b�n ngo�i, m� ch�ng n� kh�ng h�m chứa cốt l�i của ch�n l�. Nếu c� ai đ� được chỉ phương c�ch để kinh nghiệm ch�n l� trực tiếp trong ch�nh anh ta nhưng anh ta vẫn tiếp tục d�nh mắc những h�nh thức trống rỗng bề ngo�i, tham đắm n�y tạo ra một sự tranh đấu trong người n�y, m� kết quả gặt h�i trong khổ đau.

Tất cả những nổi khổ trong cuộc đời, nếu được kiểm tra x�t sao, sẽ thấy được ph�t sinh từ một trong bốn tham chấp n�y. Đ�y l� những g� Th�i tư Siddhatha Gotama đ� t�m ra trong việc t�m kiếm ch�n l� cuả Ng�i. Nhưng ng�i vẫn tiếp tục khảo s�t ở nơi ch�nh bản th�n m�nh để kh�m ph� nguy�n nh�n s�u thẳm nhất của nỗi khổ, để hiểu to�n bộ hiện tượng vận h�nh như thế n�o, để truy t�m đến căn nguy�n của n�.

Hiển nhi�n, những nỗi khổ trong cuộc đời- sanh, gi�, chết, thống khổ thuộc về th�n v� t�m- l� kết quả tất yếu của của một kiếp người đ� sinh ra trong cuộc đời. Điều g� l� nguy�n nh�n của sinh? Tất nhi�n, nguy�n nh�n thực tại l� sự phối hợp của cha mẹ, nhưng trong một quan điểm rộng hơn, sanh xảy ra v� tiến tr�nh bất tận của sự h�nh th�nh trong đ� to�n bộ vũ trụ được li�n hệ với nhau.

Ngay l�c chết tiến tr�nh vẫn kh�ng chấm dứt: th�n thể tiếp tục suy m�n, tiếp tục ph�n r�, trong khi t�m thức tiến h�nh li�n kết với một vật thể sống kh�c, v� tiếp tục vận h�nh, h�nh th�nh. V� tại sao lại c� tiến tr�nh h�nh th�nh n�y? Vấn đề trở n�n r� r�ng với Ng�i rằng (Th�i tử Gotama) nguy�n nh�n l� sự tham đắm m� ch�ng ta ph�t triển. V� sự tham đắm ch�ng ta tạo ra những phản ứng mạnh (samkhara), ch�ng n� tạo ra một ấn tượng s�u trong t�m thức của ch�ng ta. V�o l�c chấm dứt cuộc đời, một trong những ấn tượng n�y sinh khởi trong t�m ta v� sẽ đưa ra một lực đẩy cho d�ng hoạt động t�m thức để tiếp tục.

Ở đ�y, điều g� l� nguy�n nh�n của tham đắm n�y? Ng�i đ� thấy rằng n� sinh khởi v� những phản ứng li�n tục xảy ra của sự th�ch v� kh�ng th�ch. Ham th�ch ph�t ttriển th�nh sự tham đắm nhiều; kh�ng ham th�ch ph�t triển th�nh s�n giận lớn, h�nh ảnh phản chiếu của tham đắm, v� cả hai chuyển v�o sự chấp đắm. V� tại sao c� những phản ứng hiện h�nh của sự th�ch v� kh�ng th�ch? Bất cứ ai theo d�i ch�nh m�nh sẽ thấy rằng ch�ng n� xảy ra l� v� những cảm thọ thuộc về th�n thể. Khi n�o một cảm thọ lạc sinh khởi, ch�ng ta th�ch n� v� muốn n� tồn tại v� tăng trưởng n� th�m l�n. Khi n�o một cảm thọ bất lạc sinh khởi, ch�ng ta kh�ng th�ch v� muốn loại trừ n� đi. Từ đ�y c� c�u hỏi tại sao lại c� những cảm thọ n�y? R� r�ng ch�ng n� sinh khởi v� sự tiếp x�c giữa một trong c�c căn với một đối tượng đặc biệt của căn đ�: sự tiếp x�c của mắt với h�nh sắc, tai với �m thanh, mũi với hương, lưỡi với vị, th�n thể với x�c chạm, t�m với tư tưởng hoăc sự tưởng tượng. Ngay khi c� một sự tiếp x�c, một cảm thọ bắt buộc sinh khởi, lạc thọ, khổ thọ,hoặc bất khổ bất lạc thọ.

V� điều g� l� nguy�n nh�n của x�c? tất nhi�n, to�n bộ vũ trụ chứa đựng tất cả những đối tượng thuộc về c�c căn. Bao l�u s�u căn- năm căn thuộc về th�n c�ng với một căn thuộc về t�m-đang thi h�nh chức năng (của ch�ng n�), ch�ng n� chắc chắn đương đầu với những đối tượng của ch�ng n� một c�ch tương xứng. V� tại sao những cơ quan cảm nhận n�y tồn tại? R� r�ng rằng ch�ng n� l� những phần kh�ng thể t�ch khỏi d�ng hoạt động của t�m v� th�n; ch�ng n� sinh ra ngay l�c đời sống bắt đầu. V� tạisao d�ng vận h�nh đời s�ng. Sự vận h�nh của th�n v� t�m, xảy ra? V� sự vận h�nh của t�m thức, từ s�t na n�y đến s�t na kh�c, từ đời sống n�y đến đời sống kh�c. V� tại sao c� d�ng vận chuyển của t�m thức n�y? ng�i đ� thấy rằng n� sinh khởi l� v� san'khaaraa, những sự phản ứng thuộc về t�m. Mỗi phản ứng đưa ra một lực đẩy cho d�ng vận chuyển của của t�m thức; d�ng vận h�nh tiếp tục v� sự th�c đẩy đến với n� bằng những phản ứng. V� tại sao những phản ứng n�y xảy ra? Ng�i đ� thấy rằng ch�ng n� sinh khởi v� v� minh. Ch�ng ta kh�ng biết những g� ch�ng ta đang l�m, kh�ng biết c�ch để ch�ng ta phản ứng lại, v� v� vậy ch�ng ta li�n tục tạo ra san'khaaraa. Bao l�u v� minh c�n hiện hữu th� khổ đau sẽ c�n tồn tại.
Nguồn gốc của chu tr�nh khổ, nguy�n nh�n s�u thẳm nhất, l� v� minh. Từ v� minh ph�t sinh v�ng lu�n chuyển c�c biến cố bởi v� minh ch�ng ta tạo ra chập chồng n�i khổ cho ch�nh ch�ng ta. Nếu v� minh c� thể được đoạn trừ, khổ hải cũng sẽ được đoạn trừ.

L�m thế n�o ch�ng ta c� thể ph� vỡ v� minh n�y? l�m thế n�o ch�ng ta c� thể ph� vỡ v�ng mắc x�ch (lu�n hồi)? D�ng vận h�nh của cuộc đời, của th�n v� t�m, đ� bắt đầu. Vi phạm tự tử sẽ kh�ng giải quyết vấn đề; n� sẽ chỉ tạo ra khổ đau mới m� th�i. Ch�ng ta cũng kh�ng thể hoại diệt c�c căn m� kh�ng hoại diệt ch�nh ch�ng ta. Bao l�u c�c căn c�n hiện h�nh, cảm x�c tất nhi�n xảy ra với c�c đối tượng của ch�ng n� một c�ch tương xứng, v� khi n�o c� một cảm x�c th� một cảm thọ chắc chắn sinh khởi trong th�n .

Ngay b�y giờ v� tại đ�y, ở sự li�n kết của cảm thọ, ch�ng ta c� thể ph� vỡ v�ng lu�n hồi. Trước đ�y, mỗi cảm thọ đ� đưa ra một phản ứng th�ch hoặc kh�ng th�ch, n� ph�t triển th�nh tham lam hoặc s�n giận, khổ n�o nhiều. Nhưng b�y giờ, thay v� phản ứng lại với cảm thọ, c�c bạn đang h�nh tr� chỉ quan s�t một c�ch b�nh thản, tuệ tri rằng: "vấn đề n�y rồi n� cũng phải thay đổi." Trong c�ch n�y cảm thọ n�y chỉ đưa đến tr� tuệ, đến sự nhận thức về v� thường (anicca). Ch�ng ta dừng lại sự vận h�nh b�nh xe đau khổ v� bắt đầu quay n� sang một hướng ngược lại, hướng đến sự giải th�at.

Bất cứ s�t na n�o ở đ� ch�ng ta kh�ng tạo ra một phản ứng mới (san'khaaraa), một trong những phản ứng cũ sẽ sinh khởi l�n bề mặt của t�m thức, v� c�ng với n� một cảm thọ sẽ sinh ra trong th�n thể. Nếu ch�ng ta duy tr� b�nh thản (xả), n� tr�i qua v� phản ứng cũ kh�c sinh ra v�o vị tr� của n�. Ch�ng ta tiếp tục duy tr� b�nh thản đối với c�c cảm thọ thuộc về th�n v� những phản ứng cũ sinh khởi v� tr�i qua, một c�ch li�n tục tuần tự. Nếu v� v� minh ch�ng ta phản ứng lại với những cảm thọ, th� ch�ng ta tăng trưởng san'khaaraa, tăng trưởng khổ đau cho ch�nh ch�ng ta. Nhưng nếu ch�ng ta ph�t triển tr� tuệ v� kh�ng phản ứng lại với những cảm thọ, th� tuần tự v� lần lượt san'khaaraa được đoạn trừ, khổ đau được đoạn trừ.

To�n bộ phương ph�p l� phương c�ch để loại trừ khổ. Bằng c�ch h�nh tr�, c�c bạn sẽ thấy rằng c�c bạn chấm dứt sự tr�i buộc những thắt g�t mới, v� những thắt g�t cũ tự động mở ra. Tuần tự, c�c bạn sẽ ph�t triển hướng đến một trạng th�i ở đ� tất cả san'khaaraa (sự phản ứng) đang dẫn đến sự sống mới, v� v� vậy một nỗi khổ mới, đ� được đoạn trừ: trạng th�i ho�n to�n giải th�at, h�an t�an gi�c ngộ.

Để bắt đầu c�ng việc , kh�ng cần thiết rằng ch�ng ta phải trước ti�n tin v�o những kiếp sống qu� khứ v� tương lai. Trong sự h�nh tr� Vipassana, hiện tại l� điều quan trọng nhất. Ơ� đ�y trong cuộc sống hiện tại, ch�ng ta duy tr� tạo ra san'khaaraa (sự phản ứng), duy tr� tạo ra khổ đau cho ch�nh ch�ng ta. Nếu c�c bạn h�nh tr�, chắc chắn một ng�y n�o đ� khi đ� c�c bạn sẽ c� thể n�i rằng c�c bạn đ� đoạn trừ hết tất cả san'khaaraa, đ� chấm dứt tạo ra bất cứ san'khaaraa mới n�o, v� v� thế ch�nh c�c bạn đ� tho�t khỏi mọi khổ đau.

Để th�nh tựu mục đ�ch n�y, c�c bạn phải h�nh tr� ch�nh m�nh. V� vậy nổ lực h�nh tr� trong suốt năm ng�y c�n lại, để loại trừ khổ đau trong c�c bạn, v� an vui với hạnh ph�c của sự giải th�at.

Cầu mong tất cả c�c bạn an vui với hạnh ph�c ch�n thật.
Cầu mong tất cả ch�ng sanh được hạnh ph�c.

(c�n tiếp)


Thiền Sư S.N. Goenka; Việt dịch: Th�ch Minh Diệu

[hienchanh]

(tiếp theo)


B�I GIẢNG CỦA NG�Y THỨ S�U


Tầm quan trọng của sự ph�t triển tỉnh thức v� niệm xả đối với c�c cảm thọ

Bốn yếu tố v� mối quan hệ của ch�ng với cảm thọ

Bốn nguy�n nh�n của sự sinh khởi một sự việc

Năm hạ phần kiết sử: tham, s�n, v� h�n trầm th�n v� t�m, trạo cử, nghi ngờ


Ng�y thứ s�u đ� qua, c�c bạn c�n bốn ng�y c�n lại để thực h�nh. Trong bốn ng�y c�c bạn c� thể loại trừ một số t�m phiền n�o, v� nắm bắt phương ph�p để h�nh tr� n� trong suốt cuộc đời của c�c bạn. Nếu c�c bạn tu tập với sự hiểu biết th�ch hợp v� biết l�m sao để �p dụng phương ph�p trong đời sống hằng ng�y, từ đ� chắc chắn n� rất c� lợi cho c�c bạn. V� vậy, h�y nắm bắt phương ph�p một c�ch th�h hợp.

Đ�y kh�ng phải l� phướng ph�p ti�u cực. Gi�o ph�p dạy ch�ng ta chấp nhận sự thật cay đắng của khổ, nhưng n� cũng chỉ cho ch�ng ta con đường tho�t khổ. V� l� do n�y n� l� một phương ph�p t�ch cực, được kết hợp với chủ nghĩa thực tế v� cũng như " chủ nghĩa thực h�nh "- mỗi người phải thực h�nh để tự giải tho�t ch�nh m�nh.

Trong một v�i lời, to�n bộ gi�o ph�p được giải th�ch:

"Tất cả c�c h�nh (san'khaaraa) l� v� thường,

Khi ch�ng ta hiểu điều n�y với tr� tuệ ch�n thật.

Th� ch�ng ta tho�t khỏi mọi khổ đau.

Đ�y l� con đường thanh tịnh."


Ở đ�y từ san'khaaraa c� nghi� kh�ng chỉ những phản ứng thuộc về t�m m� c�n những kết quả của những phản ứng n�y. Mỗi phản ứng thuộc về t�m l� một hột giống dẫn đến một kết quả, v� mọi thứ ch�ng ta kinh nghiệm trong cuộc đời l� một kết quả, một kết quả của những h�nh động của ch�ng ta, đ� l�, san'khaaraa của ch�ng ta, qu� khứ hoặc hiện tại. V� vậy, � nghĩa l�, "mọi thứ sinh khởi, dẫn đến h�nh th�nh, �sẽ mất đi, sẽ ph�n t�n." Chỉ chấp nhận sự thực tại n�y bằng t�nh cảm, hoặc v� sự mộ đạo, hoặc một c�ch tri thức, sẽ kh�ng thanh lọc t�m. N� phải được chấp nhận ở mức độ thực tế, qua sự kinh nghiệm tiến tr�nh sinh v� diệt trong ch�nh ch�ng ta. Nếu ch�ng ta kinh nghiệm v� thường một c�ch trực tiếp bằng sự quan s�t những cảm thọ trong th�n của ch�ng ta, th� sự hiểu biết (tr� tuệ) ph�t triển l� tr� tuệ ch�n thật, tr� tuệ của ch�nh ch�ng ta. V� với tr� tuệ n�y ch�ng ta sẽ giải tho�t khổ đau. Mặc d� nỗi đau vẫn c�n tồn tại, ch�ng ta kh�ng c�n khổ sở v� n� nữa. Thay v� ch�ng ta c� thể mỉm cười với n�, v� ch�ng ta c� thể quan s�t n�.

Từ trước, th�i quen thuộc về t�m t�m c�ch để đẩy ra những cảm thọ khổ đau v� k�o lại những cảm thọ an lạc. Bao l�u ch�ng ta bị li�n lụy v�o tr� chơi của khổ v� lạc, đẩy v� k�o, t�m thức bị dao động, v� nổi khổ của ch�ng ta tăng trưởng. Nhưng một khi ch�ng ta thực h�nh để qu�n s�t một c�ch kh�ch quan kh�ng c� đồng nhất với những cảm thọ, từ đ� tiến tr�nh của sự thanh lọc bắt đầu, v� những th�i quen cũ của những phản ứng m� qu�n v� của sự tăng trưởng những khổ đau của ch�ng ta lần lược bị suy yếu v� tan vỡ. Ch�ng ta phải học c�ch để quan s�t.

Điều n�y kh�ng c� nghi� rằng bằng sự thực h�nh thiền Vipassana ch�ng ta trở th�nh một "lo�i thực vật", đồng � một c�ch thụ động để những người kh�c l�m hại ch�ng ta. Hơn nữa, ch�ng ta học l�m thế n�o để h�nh động thay v� để phản ứng lại. Trước đ�y, ch�ng ta đ� sống một cuộc sống bằng những phản ứng, v� phản ứng lu�n lu�n l� ti�u cực. B�y giờ ch�ng ta đang học c�ch để sống một c�ch th�ch hợp, để sống một đời sống l�nh mạnh qua h�nh động đ�ng đắn. Khi n�o một t�nh huống kh� khăn xuất hiện trong cuộc sống, ch�ng ta đ� học để quan s�t những cảm thọ sẽ kh�ng để rơi v�o sự phản ứng m� qu�ng. Thay v� h�nh giả sẽ chờ v�i gi�y, duy tr� tỉnh gi�c về những cảm thọ v� cũng như b�nh thản, v� từ đ� sẽ tiến h�nh một quyết định v� chọn một phương thức của h�nh động. H�nh động như vầy chắc chắn c� lợi, v� n� bắt đầu từ một t�m thức b�nh tỉnh; n� sẽ c� một h�nh động s�ng tạo, c� lợi cho ch�ng ta v� người kh�c.

Dần dần khi ch�ng ta thực h�nh để quan s�t hiện tượng của t�m thức v� th�n thể, ch�ng ta loại trừ những phản ứng, v� ch�ng ta đoạn trừ v� minh. Loại ra th�i quen của phản ứng được dựa v�o v� minh. Một số người kh�ng bao giờ quan s�t thực tại kh�ng biết điều g� đang xảy ra ở s�u thẳm b�n trong, kh�ng biết c�ch để anh ta phản ứng lại với tham �i hoặc s�n giận, sự tạo ra những căng thẳng l�m cho anh ta khổ đau.

Sự kh� khăn l� t�m thức giả tạm, v� thường hơn l� th�n thể. Tiến tr�nh t�m thức xảy ra qu� nhanh đến nổi ch�ng ta kh�ng thể theo kịp ch�ng n� trừ phi ch�ng ta đ� được huấn luyện để thực h�nh điều đ�. Kh�ng biết về thực tại, ch�ng ta tr� dưới ảo gi�c m� ch�ng ta phản ứng lại với những đối tượng b�n ngo�i như sắc , thanh , hương , vị , x�c.

R� r�ng vấn đề n�y l� như vậy, nhưng ai đ� h�nh tr� để quan s�t ch�nh m�nh sẽ thấy rằng ở mức độ vi tế hơn thực tại lại kh�c đi. To�n bộ vũ trụ b�n ngo�i tồn tại đối với một người chỉ khi anh ta hoặc c� ta kinh nghiệm n�, đ� l�, khi một đối tượng thuộc gi�c quan đến tiếp x�c với một trong c�c cơ quan cảm gi�c. Ngay khi c� một sự tiếp x�c, sẽ c� một sự dao động sinh ra, một sự cảm thọ. Nhận thức đưa ra một sự đ�nh gi� đối với cảm thọ như tốt hoặc xấu, dựa v�o những kinh nghiệm v� điều kiện qu� khứ, san'khaaraa qu� khứ.

Tương ứng với điều n�y được t� điểm qua sự đ�nh gi� những cảm thọ trở n�n lạc hoặc bất lạc, v� t�y theo loại cảm thọ, ch�ng ta bắt đầu phản ứng với th�ch hoặc kh�ng th�ch, tham đắm hoặc s�n giận. Cảm thọ l� sự nối tiếp đ� qu�n đi giữa đối tượng b�n ngo�i v� sự phản ứng. To�n bộ tiến tr�nh xảy ra một c�ch nhanh ch�ng đến nỗi ch�ng ta kh�ng thể nhận ra n�: v�o l�c một cảm thọ đến ở một cấp độ nhận thức, n� được lập lại v� tăng cường l�n nhiều lần, v� trở n�n qu� mạnh đến nỗi n� c� thể dễ d�ng chế ngự t�m thức.

Siddhatha Gotama (Đức Phật) đ� chứng đạt sự gi�c ngộ bằng sự kh�m ph� ra nguy�n nh�n căn cội của tham v� s�n, v� bằng sự đoạn trừ ch�ng nơi ch�ng n� sinh khởi, ở cấp độ của sự cảm thọ. Những g� ch�nh ng�i đ� thực h�nh, ng�i dạy lại cho người kh�c. Ng�i kh�ng phải độc quyền trong sự truyền dạy điều m� ch�ng ta n�n đoạn trừ tham �i v� s�n hận; ngay cả trước thời ng�i, điều n�y đ� được dạy ở Ấn độ.

Gi�o ph�p của Đức Phật kh�ng phải độc nhất về đạo đức, cũng kh�ng độc nhất về sự ph�t triển khả năng điều khiển t�m của ch�ng ta. Tương tự, tr� tuệ ở những cấp độ tri thức, t�nh cảm, hoặc s�ng t�n cũng đ� c� mặt trước thời Đức Phật.

Yếu tố độc nhất trong lời dạy của Đức Phật ngo�i những vấn đề n�y, trong sự nhận ra th�n cảm thọ của Ng�i như l� điểm then chốt tại đ� tham �i v� s�n hận ph�t nguồn, v� ở đ� ch�ng n� phải được đoạn trừ. Trừ phi ch�ng ta giải quyết những cảm thọ, ch�ng ta sẽ h�nh tr� chỉ ở cấp độ b�n ngo�i của t�m thức, trong khi ở những cấp độ s�u những th�i quen phản ứng cũ sẽ tiếp tục. Bằng sự h�nh tr� tỉnh gi�c về tất cả những cảm thọ trong ch�nh ch�ng ta v� để duy tr� sự b�nh thản đối với ch�ng n�, ch�ng ta dừng lại những phản ứng nơi đ� ch�ng n� khởi h�nh: ch�ng ta loại trừ khổ đau.

Đ�y kh�ng phải l� một gi�o điều được chấp nhận bằng niềm tin, cũng kh�ng phải l� một triết l� được chấp nhận bằng l� tr�. Ch�ng ta phải khảo s�t ch�nh ch�ng ta để kh�m ph� ra ch�n l�. Chấp nhận n� như sự thật chỉ khi n�o ch�ng ta kinh nghiệm n�. Nghe về ch�n l� l� một sự quan trọng, nhưng n� phải được dẫn đến sự h�nh tr� thực tế. Tất cả những lời dạy của Đức Phật phải được h�nh tr� v� kinh nghiệm bằng ch�nh ch�ng ta để ch�ng ta c� thể loại trừ khổ đau.

To�n bộ cấu tr�c của th�n thể, Đức Phật đ� giải th�ch, được tập hợp của những th�nh phần tiểu nguy�n tử-kalaapaa- bao gồm bốn yếu tố v� những t�nh chất phụ của n�, được kết hợp với nhau.

Ở thế giới b�n ngo�i cũng như b�n trong, điều dễ d�ng để thấy l� một số vật chất l� cứng- yếu tố đất; một số l� chất lỏng- yếu tố nước; một số l� hơi-yếu tố kh�ng kh�; v� trong mỗi trường hợp, nhiệt độ ở hiện tại- yếu tố lửa.

Tuy nhi�n, c� ai đ� kiểm tra thực tại trong ch�nh anh ta sẽ hiểu bốn yếu tố ở cấp độ vi tế hơn. To�n bộ sự sắp sếp theo trọng lượng từ nặng đến nhẹ, l� l�nh vực của yếu tố đất. Yếu tố lửa l� l�nh vực của nhiệt độ, từ cực lạnh đến cực n�ng. Yếu tố kh�ng kh� phải hoạt động với sự chuyển vận, từ một trạng th�i dường như đứng y�n đến sự vận chuyển lớn nhất.

Những th�nh phần sinh khởi với một sự ưu thế của một hoặc nhiều yếu tố; những phần kh�c tồn tại ở dạng tiềm ẩn. Tuần tự, một cảm thọ biểu hiện li�n kết với t�nh chất của yếu tố mang t�nh vượt trội trong những th�nh phần n�y. nếu kalaapaa (tiểu nguy�n tử) sinh khởi với một ưu thế của yếu tố lửa, một cảm thọ xảy ra sẽ n�ng hoặc lạnh, v� tương tự cho những yếu tố kh�c.

Đ�y l� c�ch thức tất cả những cảm thọ sinh khởi trong th�n thể. Nếu ch�ng ta v� minh, ch�ng ta hướng đến những đ�nh gi� v� phản ứng lại những cảm thọ, ch�ng ta tạo ra đau khổ mới cho ch�nh m�nh. Nhưng nếu tr� tuệ sinh khởi, ch�ng ta chỉ đơn giản hiểu rằng những th�nh phần tiểu nguy�n tử đang sinh khởi với một ưu thế của yếu tố n�y hoặc yếu tố kh�c, v� tất cả những điều n�y l� hiện tượng kh�ch quan, hiện tượng thay đổi, sinh để rồi diệt. Với sự hiểu biết n�y ch�ng ta kh��ng mất đi sự b�nh thản của t�m thức ch�ng ta khi đối diện với bất cứ cảm thọ n�o.

Khi ch�ng ta tiếp tục quan s�t ch�nh m�nh, vấn đề trở n�n r� r�ng tại sao kalaapaa sinh khởi: ch�ng n� được tạo ra bằng sự nạp v�o những g� m� ch�ng ta hướng đến d�ng vận h�nh đời sống, d�ng vận h�nh của th�n v� t�m.

D�ng vận h�nh của th�n đ�i hỏi sự nạp v�o bằng vật chất, c� hai loại vật chất: thức ăn ch�ng ta ăn v� m�i trường trong đ� ch�ng ta sống.

D�ng vận h�nh của t�m đ�i hỏi sự nạp v�o bằng chất tố t�m, v� n� cũng c� hai loại: san'khaaraa s�n giận ở gi�y ph�t hiện tại, ngay lập tức t�m thức t�c động đến th�n thể, v� kalaapaa sẽ bắt đầu sinh khởi với một ưu thế vượt trội của yếu tố lửa, g�y cho ch�ng ta cảm nhận một cảm thọ n�ng. Nếu sự nhập v�o l� sợ h�i, kalaapaa tạo ra l�c đ� sẽ c� một ưu thế vượt trội của yếu tố kh�ng kh�, v� ch�ng ta cảm nhận một cảm thọ của sự hoảng sợ; v� v�n v�n. Loại thứ hai của t�m thức nhập v�o l� một san'khaaraa qu� khứ. Mỗi san'khaaraa l� một hột giống sẽ cho ra một kết quả, một kết quả c� thể sau đ� một thời gian. Bất cứ những cảm thọ g� ch�ng ta kinh nghiệm khi ch�ng ta gieo giống, c�ng cảm thọ ấy sẽ sinh khởi khi kết quả của san'khaaraa đ� đến ở bề mặt của t�m thức.

Về bốn trường hợp n�y, ch�ng ta kh�ng n�n cố gắng để x�c định c�i n�o c� tr�ch nhiệm cho sự sinh khởi của một cảm thọ đặc biệt. Ch�ng ta chỉ n�n chấp nhận những g� cảm thọ xảy ra. Sự nỗ lực duy nhất n�n quan s�t m� kh�ng tạo ra san'khaaraa mới. Nếu ch�ng ta kh�ng nhập v�o một phản ứng mới nơi t�m thức, tự động một phản ứng cũ sẽ đưa ra kết quả của n�, biểu hiện như cảm thọ. Ch�ng ta quan s�t v� n� sẽ qua đi.

Lại nữa ch�ng ta kh�ng phản ứng lại; v� vậy san'khaaraa cũ kh�c phải đưa ra kết quả của n�. Trong c�ch n�y, bằng sự duy tr� tỉnh gi�c v� b�nh thản, ch�ng ta cho ph�p san'khaaraa cũ sinh ra để rồi diệt đi, một c�ch tuần tự: ch�ng ta loại trừ khổ đau.
Th�i quen cũ tạo ra những phản ứng mới phải được loại trừ, v� n� chỉ c� thể được loại trừ một c�ch tuần tự, bằng sự h�nh tr� lập lại, bằng sự tiến h�nh li�n tục.

Tất nhi�n c� những che lấp v� chướng ngại tr�n con đường tu tập: năm kẻ th� c� sức mạnh cố gắng để �p đảo c�c bạn v� chận đứng tiến tr�nh tu tập của c�c bạn. Hai kẻ th� đầu ti�n l� tham �i v� s�n hận. Mục đ�nh của sự tu tập Vipassana l� để loại trừ hai phiền n�o căn bản thuộc về t�m n�y, nhưng ch�ng n� c� thể xuất hiện trong l�c c�c bạn đang thiền định, v� nếu ch�ng n� th�m nhập v�o t�m thức, tiến tr�nh của sự thanh lọc phiền n�o dừng lại.

C�c bạn c� thể tham �i v� những cảm thọ vi tế, hoặc ngay cả v� cảnh giới niết b�n; n� tạo ra kh�ng c� g� kh�c cả. Sự tham �i l� ngọn lửa thi�u đốt, kh�ng kh�c g� nguồn nhi�n liệu; n� dẫn c�c bạn đến phương hướng tr�i ngược với sự giải th�at. Tương tự, c�c bạn c� thể bắt đầu tạo ra sự s�n giận hướng đến cơn đau m� c�c bạn kinh qua, v� lại nữa c�c bạn đi lạc con đường.

Một kẻ th� kh�c l� sự lười biếng v� dả dượi. Suốt đ�m c�c bạn ngủ đầy đủ, v� chỉ khi c�c bạn ngồi để h�nh thiền, c�c bạn cảm thấy rất buồn ngủ. Sự buồn ngủ n�y bị g�y ra do t�m bất tịnh của c�c bạn, n� sẽ bị l�i ra ngo�i sự h�nh tr� Vipassana, v� v� vậy n� cố gắng l�m ngưng sự thiền định của c�c bạn. C�c bạn phải tranh đấu ngăn cản kẻ th� n�y để kh�ng �p đảo c�c bạn. Thở mạnh chậm r�i, hoặc đứng dậy, rửa nước lạnh v�o mắt c�c bạn hoặc đi bộ v�i ph�t rồi ngồi lại.

Một trong hai điều xảy ra, c�c bạn c� thể cảm nhận sự dao động lớn lao, c�ch kh�c ở đ� sự cấu uế cố gắng l�m ngưng sự tu tập Vipassana của c�c bạn. Suốt ng�y c�c bạn chạy nơi n�y đến nơi kh�c, l�m bất cứ điều g� ngoại trừ thiền định. Về sau, c�c bạn hiểu ra rằng c�c bạn đ� l�ng ph� thời giờ, v� bắt đầu kh�c v� ăn năn.

Nhưng tr�n con đường của Gi�o ph�p kh�ng c� chỗ để cho c�c bạn kh�c. Nếu c�c bạn tạo ra một sai lầm, th� c�c bạn n�n chấp nhận n� trưước một vị trưởng thượng ở người n�y bạn c� l�ng tự tin, v� ki�n quyết cẩn trọng kh�ng để lập lại sai lầm trong tương lai.

Cuối c�ng , một kẻ th� nguy hại nhất l� nghi ngờ, hoặc về vị Thầy, hoặc về phương ph�p, hoặc về khả năng của ch�ng ta để thực h�nh n�. Sự chấp nhận m� qu�ng kh�ng c� �ch g�, nhưng cũng kh�ng n�n nghi ngờ một c�ch phi l� kh�ng bao giờ chấm dứt. Bao l�u c�c bạn c�n duy tr� tr�n đầy bằng những nghi ngờ, c�c bạn kh�ng thể tiến h�nh ngay cả một tiến tr�nh tr�n con đường tu tập. Nếu c� bất cứ điều g� kh�ng r� đối với c�c bạn, dừng ngần ngại h�y đến với người hướng dẫn của c�c bạn. Tr�nh b�y vấn đề với vị ấy, v� hiểu n� một c�ch th�ch hợp. Nếu c�c bạn thực h�nh như c�c bạn đ� được y�u cầu, những kết quả chắc chắn sẽ đến với c�c bạn.

Phương ph�p h�nh tr�, kh�ng phải bằng bất cứ ph� ph�p hoặc ph�p m�u n�o cả, nhưng bằng qui luật tự nhi�n. Bất cứ ai bắt đầu thực h�nh tương xứng với qui luật tự nhi�n chắc chắn khổ đau sẽ được đọan trừ; đ�y l� ph�p m�u thực tế vĩ đại nhất.

Nhiều người đ� kinh qua sự lợi �ch của phương ph�p n�y, kh�ng phải chỉ những người đến với Đức Phật v�o thời của ng�i, m� c�n nhiều người ở những thời đại sau n�y, v� ở thời đại hiện nay. Nếu ch�ng ta h�nh tr� th�ch hợp, tạo ra những cố gắng duy tr� sự tỉnh gi�c v� b�nh thản, th� những lớp bất tịnh của qu� khứ sinh ra tr�n bề mặt của t�m thức, v� sẽ mất đi. Gi�o ph�p cho ra những kết quả tuyệt vời ngay tại đ�y v� ngay b�y giờ, đ� cung cấp cho ch�ng ta c�ch h�nh tr�. V� vậy, thực h�nh với t�m tự tin v� hiểu biết. H�y sử dụng tốt cơ hội qu� b�u n�y để loại trừ những khổ đau, v� hưởng an lạc thật sự.

Cầu nguyện cho c�c bạn hưởng hạnh ph�c ch�n thật
Cầu nguyện cho tất cả ch�ng sanh đều hạnh ph�c.

(c�n tiếp)


Thiền Sư S.N. Goenka; Việt dịch: Th�ch Minh Diệu

[hienchanh]

(tiếp theo)


B�I GIẢNG CỦA NG�Y THỨ BẢY


Tầm quan trọng của sự xả ly đối với c�c cảm thọ th� v� tế

Sự duy tr� tỉnh thức li�n tục

Năm người bạn (năm lực): niềm tin, nổ lực , ch�nh niệm, thiền định , tr� tuệ


Bảy ng�y đ� qua. C�c bạn c�n lại ba ng�y nữa để tu tập. H�y sử dụng tốt nhất những ng�y c�n lại bằng nổ lực h�nh tr� v� li�n tục, hiểu c�ch thức m� c�c bạn phải thực h�nh.

C� hai vấn đề của phương ph�p h�nh tr�: sự tỉnh gi�c v� b�nh thản (t�m xả).

Ch�ng ta phải ph�t triển sự tỉnh thức ở tất cả những cảm thọ xảy ra trong th�n của ch�ng ta, v� đồng thời ch�ng ta cũng phải duy tr� b�nh thản đối với những cảm thọ ấy. Bằng sự duy tr� b�nh thản, tự nhi�n ch�ng ta sẽ thấy, sớm hay muộn, rằng những cảm thọ bắt đầu xuất hiện trong những khu vực kh�ng nh�n thấy, v� những cảm thọ th�, cứng ngắt, bất lạc bắt đầu ph�n t�n th�nh những dao động vi tế. Ch�ng ta bắt đầu kinh nghiệm mỗi d�ng an lạc vận h�nh của năng lượng xuy�n suốt cơ thể.

Sự nguy hiểm, khi t�nh huống n�y sinh khởi, l� rằng ch�ng ta nắm giữ kinh nghiệm lạc thọ bằng cảm nhận n�y như mục đ�nh hướng đến c�i m� ch�ng ta đ� đang h�nh tr�. Thực tế, mục đ�nh của sự h�nh tr� vipassana kh�ng phải để kinh nghiệm một loại cảm thọ đặc biệt n�o đ�, m� cốt yếu để ph�t triển sự b�nh thản hướng đến tất cả cảm thọ. Những cảm thọ lu�n lu�n chuyển đổi, hoặc th� hoặc vi tế. Tiến tr�nh tu tập của ch�ng ta c� thể được đo đạt duy chỉ bằng sự b�nh thản m� ch�ng ta ph�t triển hướng đến mỗi cảm thọ.

Ngay sau khi ch�ng ta đ� kinh nghiệm một d�ng vận h�nh giải tho�t của những dao động vi tế xuy�n suốt khắp th�n thể, rất c� thể rằng lại nữa một cảm thọ th� c� thể sinh khởi l�n ở một nơi n�o đ�, hoặc một khu vực kh�ng thấy được. Đ�y l� những dấu hiệu kh�ng phải l� sự phản hồi m� tiến tr�nh ph�t triển. Khi ch�ng ta ph�t triển sự tỉnh thức v� b�nh thản, tự nhi�n ch�ng ta th�m nhập s�u hơn v�o t�m v� thức, v� kh�m ph� những phiền n�o ẩn n�p ở đ�. Bao l�u những phức tạp tiềm ẩn n�y c�n tồn tại trong v� thức, ch�ng n� sẽ mang lại đau khổ trong tương lai. Chỉ c� phương c�ch đoạn trừ ch�ng n� l� cho ph�p ch�ng n� sinh khởi l�n bề mặt của t�m rồi ra đi. Khi san'khaaraa c� gốc rễ s�u như vầy sinh khởi l�n bề măt. Nhiều San'khaaraa được kết hợp do những cảm thọ bất lạc, th� hoặc những khu vực kh�ng nhận ra trong th�n thể. Nếu ch�ng ta tiếp tục quan s�t kh�ng phản ứng lại, cảm thọ qua đi, v� với n� san'khaaraa của n� ch�nh l� một sự biểu hiện.

Mỗi cảm thọ, d� th� hay tế, c� c�ng đặc t�nh v� thường giống nhau. Mỗi cảm thọ th� (thuộc bất lạc thọ) sinh khởi, dường như k�o d�i khoảng một thời gian, nhưng sớm muộn g� n� cũng tr�i qua. Một cảm thọ vi tế sinh khởi v� ti�u tan rất l� nhanh ch�ng, nhưng n� vẫn c� chung một đặc t�nh. Kh�ng c� cảm thọ n�o thường tồn cả. V� vậy ch�ng ta kh�ng n�n c� những ưu th�ch hoặc định kiến g� đối với bất cứ cảm thọ n�o. Khi một cảm thọ th�, bất lạc sinh khởi, ch�ng ta quan s�t n� kh�ng khởi l�n ch�n nản. Khi một cảm thọ vi tế, một cảm thọ lạc sinh khởi, ch�ng ta chấp nhận n�, ngay cả hoan hỷ với n�, nhưng đừng khởi l�n ki�u h�nh hoặc tham đắm n�. Trong mỗi trường hợp ch�ng ta hiểu bản chất v� thường của tất cả cảm thọ; do đ� ch�ng ta c� thể mỉm cười khi ch�ng n� sinh khởi v� khi ch�ng n� hoại diệt.

Sự b�nh thản phải được h�nh tr� ở cấp độ cảm thọ bằng th�n để tạo ra một sự thay đổi thật sự trong cuộc sống của ch�ng ta. Ơ� mỗi s�t na(một đơn vị đo thời gian nhỏ nhất theo quan điểm Phật gi�o), những cảm thọ đang sinh khởi trong th�n. Th�ng thường t�m nhận thức kh�ng tỉnh gi�c đối với ch�ng, nhưng t�m v� thức cảm nhận những cảm thọ v� phản ứng lại ch�ng bằng tham �i hoặc s�n giận. Nếu t�m thức được luyện tập để tỉnh gi�c ho�n t�an tất cả những g� xảy ra trong th�n thể v� đồng thời duy tr� sự b�nh thản, th� những th�i quen cũ của những phản ứng m� qu�ng� sẽ bị ph� vỡ. Ch�ng ta học c�ch để duy tr� sự b�nh thản trong mỗi t�nh huống, v� v� vậy ch�ng ta c� thể sống một cuộc đời hạnh ph�c thanh b�nh.

Ở đ�y ch�ng ta đang h�nh tr� để kinh nghiệm ch�n l� trong mỗi ch�ng ta, c�c hiện tượng n�y l�m việc như thế n�o, n� tạo ra khổ đau như thế n�o. C� hai vấn đề về hiện tượng con người: vật chất v� tinh thần, th�n thể v� t�m thức. Ch�ng ta phải quan s�t cả hai. Nhưng ch�ng ta kh�ng thể kinh nghiệm thực tế về th�n thể m� kh�ng tỉnh gi�c về những g� sinh khởi trong th�n thể, đ� l�, cảm thọ. Tương tự ch�ng ta kh�ng thể quan s�t t�m t�ch ra khỏi những g� sinh khởi trong t�m, đ� l�, � niệm. Khi ch�ng ta đi s�u v�o sự kinh nghiệm ch�n l� của th�n v� t�m, vấn đề khởi l�n rất r� r�ng rằng bất cứ những g� sinh khởi trong t�m đều được kết hợp với một cảm thọ. Cảm thọ c� tầm quan trọng trung t�m cho sự kinh nghiệm thực tại của th�n thể v� t�m thức, v� n� l� điểm ở đ� những phản ứng bắt đầu. Để quan s�t sự thật nơi ch�ng ta v� để chấm dứt sự tạo ra những t�m phiền n�o, ch�ng ta phải tỉnh gi�c với những cảm thọ v� duy tr� sự b�nh thản c�ng nhiều c�ng hữu hiệu.

V� l� do n�y, trong những ng�y c�n lại của kh�a tu, c�c bạn phải thực tập li�n tục với cặp mắt đ�ng lại trong suốt những giờ thiền định; nhưng trong suốt thời gian nghỉ ngơi cũng vậy, c�c bạn phải nổ lực duy tr� sự tỉnh gi�c v� sự b�nh thản ở cấp độ của những cảm thọ. H�nh tr� bất cứ h�nh động c�c bạn phải thực h�nh trong phương thức th�ng thường, hoặc đi bộ, ăn cơm, uống nước hoặc tắm giặc; đừng để sự h�nh tr� bị tr� h�an. Tỉnh gi�c những cử động của th�n thể, v� đồng thời của những cảm thọ, nếu c� thể trong một phần của th�n thể trong sự hoạt động của n�, ngo�i ra những phần kh�c của th�n thể cũng vậy. Duy tr� tỉnh gi�c v� b�nh thản.

Tương tự, buổi tối khi c�c bạn l�n giường ngủ, kh�p mắt lại v� cảm nhận cảm thọ bất cứ nơi n�o trong th�n c�c bạn. Nếu c�c bạn ngủ với sự tỉnh gi�c như vầy, tự nhi�n ngay l�c c�c bạn thức dậy v�o buổi s�ng, c�c bạn sẽ tỉnh gi�c về cảm thọ. C� thể c�c bạn kh�ng thể ngủ đầy đủ, hoặc c�c bạn c� thể duy tr� tỉnh gi�c ho�n to�n suốt đ�m. Đ�y l� một điều vi diệu, ggi�p c�c bạn nằm tr�n giường duy tr� tỉnh gi�c v� sự b�nh thản. Th�n thể sẽ nhận sự nghỉ nngơi n� cần thiết, v� kh�ng c� nghỉ ngơi n�o hơn cho t�m thức về sự duy tr� tỉnh gi�c v� b�nh thản. Tuy nhi�n, nếu c�c bạn bắt đầu lo lắng c�c bạn đang bị chứng mất ngủ th� c�c bạn sẽ tạo ra những căng thẳng, v� sẽ cảm thấy mệt mỏi v�o ng�y kế tiếp. C�c bạn cũng kh�ng n�n �p th�c cố thức, duy tr� thế ngồi suốt đ�m; điều đ� sẽ dẫn đến một sự cực đoan. Nếu thời giờ ngủ đến, tốt hơn; h�y ngủ. Nếu giấc ngủ chưa đến, cho ph�p th�n thể nghỉ bằng c�ch nằm ở tư thế nghi�ng một b�n, v� cho ph�p t�m nghỉ ngơi bằng sự duy tr� tỉnh gi�c v� b�nh thản.

Đức Phật n�i:

- "Khi một thiền giả thực h�nh tinh tấn, kh�ng sao l�ng với mỗi s�t na tỉnh gi�c v� b�nh thản đối với những cảm thọ, một h�nh giả như vầy ph�t triển tr� tuệ ch�n thật v� hiểu r� những cảm thọ".

H�nh giả biết thế n�o một người thiếu tr� tuệ phản ứng lại những cảm thọ, v� tăng trưởng khổ đau. H�nh giả cũng hiểu rằng thế n�o một người ghi nhớ trong t�m về bản chất v� thường của tất cả những cảm thọ sẽ kh�ng phản ứng lại ch�ng, v� sẽ loại trừ khổ đau. Đức Phật n�i tiếp:

- "Với sự tuệ tri th�ng suốt n�y, h�nh giả c� thể kinh nghiệm trạng th�i vượt qua th�n v� t�m- niết b�n (Nibbaana)."

Ch�ng ta kh�ng thể kinh nghiệm niết b�n cho đến khi n�o san'khaaraa nặng nhất được đoạn trừ- những san'khaaraa đ� sẽ dẫn đến một đời sống tương lai ở một h�nh thức thấp hơn nơi đ� khổ n�o sẽ ngự trị. May mắn, khi ch�ng ta bắt đầu thực h�nh Vipassana, ch�nh những San'khaaraa sinh khởi trước. Ch�ng ta duy tr� b�nh thản, ch�ng n� sẽ tr�i qua. Khi tất cả những San'khaaraa n�y được đoạn trừ, th� tự nhi�n ch�ng ta kinh nghiệm niết b�n lần đầu ti�n. Sau khi kinh nghiệm niết b�n, tất cả đều thay đổi ở ch�ng ta, v� c� thể kh�ng c�n tạo ra bất cứ h�nh động n�o dẫn đến một đời sống tương lai trong một h�nh thức thấp hơn của sự sống.

Tuần tự ch�ng ta tiến đến những trạng th�i cao hơn, cho đến khi tất cả san'khaaraa đều được đoạn trừ n� sẽ dẫn đến một đời sống tương lai ở bất cứ nơi n�o trong thế giới hữu vi (chịu qui luật sinh diệt) . Một người như vầy được giải tho�t ho�n to�n v� v� vậy, Đức Phật đ� kết luận:

- "Thấu r� to�n bộ ch�n l� của th�n v� t�m, khi vị ấy qua đời vị ấy vượt qua thế giới c� điều kiện (thế giới chịu qui luật sinh diệt), v� vị ấy đ� thấu hiểu h�an to�n c�c cảm thọ".

C�c bạn đ� thi h�nh một sự bắt đầu tr�n con đường n�y bằng sự thực h�nh để ph�t triển sự tỉnh gi�c về những cảm thọ xuy�n khắp cơ thể. Nếu c�c bạn cẩn trọng kh�ng phản ứng lại ch�ng, c�c bạn sẽ thấy rằng từng lớp một, những san'khaaraa cũ được đoạn trừ. Bằng sự duy tr� b�nh thản đối với cảm thọ bất lạc, th�, c�c bạn sẽ bắt đầu kinh nghiệm những cảm thọ vi tế hơn v� an lạc. Nếu c�c bạn tiếp tục duy tr� sự b�nh thản, sớm muộn g� c�c bạn cũng sẽ đạt đến một giai đoạn được Đức Phật m� tả, ở trong đ� to�n bộ cấu tr�c th�n thể, thiền giả kinh nghiệm kh�ng c� g� ngo�i sự sinh khởi v� hoại diệt. Tất cả những cảm thọ th�, cứng ngắt bị tan vỡ; t�an bộ th�n thể kh�ng c� g� kh�c hơn những dao động vi tế. Tự nhi�n giai đoạn n�y rất an lạc, tuy nhi�n n� vẫn kh�ng phải l� mục đ�ch cuối c�ng v� c�c bạn kh�ng được đắm chấp v�o n�. Một số những phiền n�o th� được đoạn trừ, nhưng những phiền n�o vi tế vẫn c�n tồn tại trong những cấp độ chiều s�u của t�m thức.

Nếu ch�ng ta tiếp tục quan s�t một c�ch b�nh thản, một c�c tuần tự tất cả những san'khaaraa s�u hơn sẽ sinh khởi rồi qua đi. Khi tất cả ch�ng n� được đoạn ttrừ ho�n t�an, l�c đ� c�c bạn thể nghiệm"sự bất tử"-một v�i c�i g� đ� vượt qua th�n v� t�m, nơi đ� kh�ng c� g� sinh khởi, v� v� vậy cũng kh�ng c� g� qua đi- trạng th�i kh�ng thể diễn b�y của nibbaana.

Mọi người đều thực h�nh th�ch hợp để ph�t triển sự tỉnh thức v� sự b�nh thản họ sẽ chắc chắn đến trạng th�i n�y; nhưng mỗi người phải tự tu tập với ch�nh m�nh.
V� như c� năm kẻ th�, năm sự ngăn trở ngăn cản tiến tr�nh tu tập của c�c bạn, cũng c� năm người bạn, năm năng lực tốt của t�m, ch�ng n� sẽ gi�p v� ủng hộ c�c bạn. nếu c�c bạn giữ năm người bạn n�y mạnh v� thanh tịnh, kh�ng c� kẻ th� n�o c� thể chế ngự c�c bạn.

Người bạn thứ nhất l� niềm tin, trung th�nh, x�c t�n.

Kh�ng c� niềm tin ch�ng ta kh�ng thể thực h�nh, lu�n bị dao động bởi nghi ngờ v� ho�i nghi. Tuy nhi�n, nếu niềm tin l� m� qu�ng, n� trở th�nh một kẻ th� nguy hiểm. N� trở n�n m� qu�ng nếu ch�ng ta mất đi tư duy ph�n biệt, hiểu một c�ch đ�ng l� về những g� của l�ng trung th�nh c� được. Ch�ng ta c� thể c� niềm tin ở bất cứ vị trời hoặc vị th�nh n�o, nhưng nếu n� l� niềm tin đ�ng, với sự hiểu biết th�ch hợp, ch�ng ta sẽ nhớ những đặc t�nh tốt của vị ấy, v� sẽ tăng th�m sự cảm hứng để ph�t triển những đặc t�nh n�y trong ch�nh ch�ng ta. Sự th�nh t�m như vầy l� niềm tin c� �ch lợi v� � nghi�. Nhưng nếu ch�ng ta kh�ng nỗ lực ph�t triển những đặc t�nh của con người hướng đến người m� ch�ng ta c� l�ng th�nh k�nh, n� l� niềm tin m� qu�ng, n� rất c� hại.

V� dụ: khi ch�ng ta qui y với Đức Phật, ch�ng ta phải nhớ những phẩm chất của một Vị phật, v� ch�ng ta phải thực h�nh để ph�t triển những phẩm chất n�y trong ch�ng ta.

Phẩm chất cốt l�i của một vị Phật l� sự gi�c ngộ; v� vậy, qui y l� một yếu tố cho sự gi�c ngộ, sự gi�c ngộ m� ch�ng ta ph�t triển nơi mỗi ch�ng ta.

Ch�ng ta t�n k�nh với bất cứ ai đ� đạt trạng th�i của gi�c ngộ ho�n to�n; đ� l�, ch�ng ta đưa ra tầm quan trọng đối với phẩm chất bất cứ nơi n�o n� c� thể biểu hiện, kh�ng bị �p buộc đối với một đảng ph�i đặc biệt hoặc con người.

V� ch�ng ta t�n k�nh Đức Phật kh�ng phải bằng lễ nghi hoặc c�ng kiến, m� bằng sự thực h�nh theo lời dạy của Ng�i, bằng c�ch đi tr�n con đường của gi�o ph�p từ bước đầu ti�n, giới (siila), đến định đến tr� tuệ, đến niết b�n , giải th�at.

Bất cứ vị Phật n�o đều phải c� những đặc t�nh sau đ�y. Vị ấy đ� đoạn tận tham, s�n v� si m�. Vị ấy đ� chiến thắng tất cả những kẻ th� của m�nh, kẻ th� b�n trong, đ� l�, t�m � nhiễm. Vị ấy ho�n hảo kh�ng chỉ bằng l� thuyết của Gi�o ph�p, m� c�n bằng c�ch �p dụng v� thực h�nh. Vị ấy thuyết giảng những g� vị ấy thực h�nh v� những g� vị ấy n�i vị ấy thực h�nh; kh�ng c� sự ch�nh lệch giữa lời n�i v� việc l�m của vị ấy. Mỗi tiến tr�nh m� vị ấy sử dụng l� tiến tr�nh ch�nh đ�ng, dẫn đến phương hướng đ�ng. Vị ấy đ� thấu r� mọi thứ trong vũ trụ, bằng sự kh�m ph� b�n trong vũ trụ. Vị ấy tr�n đầy với t�nh thương, từ bi, hoan hỷ cảm th�ng đối với mọi người, v� lu�n ggi�p những người đang đi lạc lối t�m ra con đường đ�ng đắn. Vị ấy vi�n m�n sự b�nh thản. Nếu ch�ng ta thực tập để ph�t triển những đặc t�nh n�y trong ch�nh ch�ng ta để đến mục đ�ch tối hậu, đ� l� � nghĩa m� ch�ng ta qui y với Đức Phật.

Tương tự ch�ng ta qui y với Gi�o ph�p kh�ng li�n quan g� đến chủ nghĩa đảng ph�i; n� kh�ng phải l� một vấn đề của việc cải đổi từ một tổ chức t�n gi�o n�y sang một tổ chức t�n gi�o kh�c. Qui y ph�p c� nghĩa l� qui y với đạo đức, với sự điều khiển t�m thức của ch�ng ta, với tr� tuệ. Đối với một lời dạy trở th�nh Gi�o ph�p, n� cũng phải c� những t�nh chất x�c định như vậy. Thứ nhất n� phải được giải th�ch r� r�ng để mọi người c� thể hiểu. Ch�ng ta c� thể thấy n� ở trước mắt ch�ng ta, ch�ng ta c� thể kinh nghiệm bằng thực tại kh�ng phải bằng sự tưởng tượng. Ngay cả ch�n l� của niết b�n kh�ng được chấp nhận đến khi n�o ch�ng ta đ� kinh nghiệm về n�. Gi�o ph�p phải mang lại kết quả lợi �ch hiện tại, v� tại đ�y, kh�ng chỉ bằng lời hứa c� �ch để được hưởng thụ trong tương lai. N� c� t�nh chất của "đến v� xem"; ch�nh ch�ng ta quan s�t n�, thực nghiệm� n� ở ch�nh ch�ng ta, kh�ng chấp nhận một c�ch m� qu�ng. V� một khi ch�ng ta đ� nổ lực v� kinh nghiệm n� v� sự lợi �ch của n�, ch�ng ta kh�ng thể kh�ng khuyến kh�ch v� ggi�p người kh�c đến để m� thấy gi�o ph�p cũng như ch�ng ta. Mỗi bước tr�n con đường dẫn đến gần hơn mục đ�ch tối hậu; kh�ng nỗ lực sẽ kh�ng c� kết quả. Gi�o ph�p lợi �ch ở sự bắt đầu, giai đoạn giữa v� giai đọan cuối. Cuối c�ng bất cứ ai với khả năng hiểu biết trung b�nh (những người b�nh thường), với bất cứ tầng lớp n�o đều c� thể thực h�nh v� kinh nghiệm sự lợi �ch của Gi�o ph�p. Với sự hiểu biết n�y về những g� bản chất thật ch�nh n� hiện hữu, nếu ch�ng ta qui y Gi�o ph�p v� bắt đầu thực h�nh theo Gi�o ph�p, sự th�nh t�m của ch�ng ta thật sự l� c� � nghĩa.

C�ng một c�ch, qui y Tăng gi� kh�ng phải l� vấn đề của việc l�n hệ đến một đảng ph�i n�o. Bất cứ ai đ� đi tr�n con đường giới, định v� tuệ v� bất cứ ai đ� đạt �t nhất giải đọan đầu ti�n của giải th�at, vị ấy trở th�nh một Vị th�nh, l� một th�nh vi�n của Tăng gi�. Vị ấy c� thể l� bất cứ ai, bất cứ h�nh thức n�o, bất cứ m�u sắc, chủng tộc; tất cả đều kh�ng c� sự kh�c biệt. Nếu ch�ng ta h�n hoan qua việc thấy một vị như vậy v� để tu tập đi đến c�ng một mục đ�ch cho ch�nh ch�ng ta, th� sự qui y tăng gi� của ch�ng rất c� � nghĩa, sự th�nh t�m ch�n ch�nh.

Một người bạn kh�c l� sự tinh tấn nổ lực.

Như niềm tin, n� kh�ng được m� qu�ng. Ngược lại sẽ c� nguy hiểm cho ch�ng ta l� ch�ng ta sẽ tu tập sai con đường, v� sẽ kh�ng th�nh tựu kết quả như ch�ng ta đ� mong muốn. Tinh tấn phải được kết hợp với sự hiểu biết th�ch hợp c�ch thức để ch�ng ta thực tập; từ đ� n� sẽ rất c� �ch cho tiến tr�nh h�nh tr� của ch�ng ta.

Một người bạn kh�c l� sự tỉnh gi�c ch�nh niệm.

Sự tỉnh gi�c chỉ c� thể c� ở s�t na hiện tại. Ch�ng ta kh�ng thể tỉnh gi�c ở qu� khứ , ch�ng ta chỉ c� thể nhớ đến n�. Ch�ng ta kh�ng thể tỉnh gi�c ở tương lai, ch�ng ta chỉ c� thể c� những cảm hứng hoặc những sợ h�i ở tương lai. Ch�ng ta phải ph�t triển khả năng tỉnh gi�c về thực tại để biểu lộ ở nơi ch�ng ta ngay s�t na hiện tại.

Người bạn kế tiếp l� sự nhất t�m (định)

... duy tr� sự tỉnh gi�c ở hiện tại trong mỗi s�t na, kh�ng để gi�n đọan. N� phải tho�t khỏi mọi sự tưởng tượng, tham đắm, s�n giận; chỉ như thế n� mới gọi l� ch�nh định.

V� người bạn thứ năm l� tr� tuệ

... kh�ng phải tr� tuệ thu nhập bằng sự lắng nghe những b�i ph�p, hoặc đọc một số s�ch, hoặc ph�n t�ch bằng tri thức; ch�ng ta phải ph�t triển tr� tuệ nơi ch�ng ta ở cấp độ kinh nghiệm, v� chỉ c� tr� tuệ kinh nghiệm n�y mới c� thể đưa ch�ng ta giải th�at. V� để c� tr� tuệ thật sự, n� phải được căn cứ v�o những th�n cảm thọ: ch�ng ta duy tr� sự b�nh thản đối với những cảm thọ, hiểu bản chất v� thường của ch�ng n�. Đ�y l� sự b�nh thản ở cấp độ của t�m thức, n� sẽ gi�p ch�ng ta duy tr� sự b�nh an giữa những sự thăng trầm trong cuộc sống ch�ng ta.

Tất cả sự h�nh tr� Vipassana c� v� mục đ�ch của n� để c� thể gi�p ch�ng ta sống một lối sống th�ch hợp, thực h�nh đầy đủ tr�ch nhiệm thế gian của ch�ng ta trong l�c duy tr� t�m b�nh an, duy tr� sự an lạc v� hạnh ph�c trong ch�nh ch�ng ta v� l�m cho người kh�c an vui v� hạnh ph�c. Nếu c�c bạn giữ năm người bạn c� sức mạnh n�y, c�c bạn trở th�nh to�n hảo trong nghệ thuật sống, v� sẽ dẫn đến một cuộc sống l�nh mạnh v� hạnh ph�c.

Tiến h�nh bằng con đường Ch�nh ph�p, v� sự tốt đẹp v� lợi �ch cho c�c bạn v� cho số đ�ng.

Cầu mong tất cả những ch�ng sanh đang bị khổ đau được tiếp x�c với gi�o ph�p, để x�a tan khổ đau v� an hưởng hạnh ph�c thật sự.

Cầu nguyện cho tất cả ch�ng sanh đều được hạnh ph�c.


(c�n tiếp)


Thiền Sư S.N. Goenka; Việt dịch: Th�ch Minh Diệu

[hienchanh]

(tiếp theo)


B�I GIẢNG CỦA NG�Y THỨ T�M


Qui luật của sự tăng trưởng v� sự ngược lại của n�

Qui luật của sự đoạn trừ

Sự xả ly l� sự an lạc tối thượng


Sự xả ly c� thể l�m cho ch�ng ta sống một đời sống với những việc l�m ch�n ch�nh
Bằng sự duy tr� xả ly, ch�ng ta x�c định một tương lai hạnh ph�c cho ch�nh ch�ng ta
Ng�y thứ t�m đ� qua, c�c bạn c�n hai ng�y c�n lại để tu tập. Trong những ng�y c�n lại, thấy rằng c�c bạn hiểu phương ph�p một c�ch th�ch hợp, để c�c bạn c� thể thực h�nh n� th�ch hợp ở đ�y v� cũng để sử dụng n� trong đời sống hằng ng�y. Hiểu những g� Gi�o ph�p l�: bản chất tự nhi�n, ch�n l�, qui luật vũ trụ.

Về phương diện n�y, c� một tiến tr�nh tăng trưởng li�n tục. Về phương diện kh�c, c� một tiến tr�nh hoại diệt. Điều n�y cũng được giải th�ch r� trong những c�u kệ:

Ch�n l� v� thường l� những sự vật tồn tại c� điều kiện,
Bằng bản chất tự nhi�n sinh khởi v� hoại diệt.
Nếu ch�ng n� sinh khởi v� bị tan hoại,
Sự đoạn trừ sự sinh diệt mang lại hạnh ph�c ch�n thật.

(Chư h�nh v� thường,
Thị sinh diệt ph�p.
Sanh diệt diệt dĩ,
Tịch diệt vi lạc.)

Mỗi san'khaaraa, mỗi t�m sinh khởi c� điều kiện l� v� thừơng, c� bản chất tự nhi�n của sự sinh khởi v� hoại diệt. N� hoại diệt nhưng gi�y ph�t kế n� sinh khởi trở lại; v� trở lại nữa; đ�y l� c�ch San'khaaraa tăng trưởng.

Nếu ch�ng ta ph�t triển tr� tuệ v� bắt đầu qu�n s�t một c�ch kh�ch quan, tiến tr�nh của sự tăng truởng sẽ dừng lại v� tiến tr�nh của sự hoại diệt sẽ bắt đầu. Một san'khaaraa sinh khởi, nhưng h�nh giả chỉ duy tr� sự b�nh thản; n� sẽ mất đi sức mạnh của n� v� sẽ bị tan hoại. Từng lớp một, san'khaaraa cũ sẽ sinh khởi v� bị hoại diệt, n� đ� cung cấp cho ch�ng ta duy tr� sự b�nh thản. Bao nhi�u san'khaaraa bị ti�u diệt th� bấy nhi�u hạnh ph�c ch�ng ta sẽ an vui, sự hạnh ph�c tho�t khỏi phiền n�o. Nếu tất cả san'khaaraa cũ đều đoạn diệt th� ch�ng ta an vui hạnh ph�c v� bi�n về sự giải tho�t vi�n m�n.

Những th�i quen cũ của t�m thức l� phản ứng, v� tăng trưởng những phản ứng. Những g� kh�ng muốn lại xảy ra, v� ch�ng ta tạo ra một san'khaaraa của sự s�n giận. Khi san'khaaraa sinh khởi trong t�m, n� được phối hợp với một th�n cảm thọ bất lạc. S�t na kế tiếp, v� th�i quen phản ứng cũ, ch�ng ta lại tạo ra sự n�ng giận, n� được hướng trực tiếp đến th�n cảm thọ bất lạc. Những k�ch th�ch b�n ngo�i về s�n giận l� sự phụ trợ; sự phản ứng l� yếu tố dẫn đến cảm thọ trong ch�ng ta. Cảm thọ bất lạc l�m ch�ng ta phản ứng lại bằng sự s�n giận, n� lại g�y một cảm thọ bất lạc kh�c, n� lại tiếp tục l�m cho ch�ng ta phản ứng. Trong c�ch n�y, tiến tr�nh tăng trưởng bắt đầu. Nếu ch�ng ta kh�ng phản ứng lại cảm thọ nhưng thay v� mỉm cười v� hiểu bản chất v� thường của n�, th� ch�ng ta sẽ kh�ng tạo ra san'khaaraa mới, v� san'khaaraa đ� sinh khởi khi đ� sẽ ti�u diệt kh�ng c� tăng trưởng. Kế đến, một san'khaaraa kh�c của c�ng một loại sẽ sinh khởi từ độ s�u của t�m thức; ch�ng ta duy tr� b�nh thản, v� n� sẽ tr�i qua. Kế đến một c�i kh�c nữa lại sinh khởi; ch�ng ta duy tr� thản nhi�n, v� n� tr�i qua. Tiến tr�nh của sự đoạn trừ đ� bắt đầu.

Những tiến tr�nh m� ch�ng ta quan s�t trong ch�nh ch�ng ta cũng xảy ra khắp cả vũ trụ. V� dụ, c� ai đ� gieo hạt giống của c�y banyan ( c�y bồ đề). Từ hột giống b� t� đ� một c�y lớn ph�t triển, n� mang v� số tr�i hằng năm, suốt thời gian n� sống. V� ngay sau khi n� chết, tiến tr�nh vẫn tiếp tục, v� mỗi tr�i m� c�y đ� mang bao gồm một hột hoặc v� số hột, c� c�ng t�nh chất như hột ban đầu ph�t triển th�nh c�y. Bất cứ khi n�o một trong những hạt giống n�y rơi v�o đất tốt n� sẽ nảy mầm v� ph�t triển th�nh một c�y kh�c, lại nữa c�y n�y lại tạo ra h�ng ng�n tr�i, tất cả tr�i h�m chứa những hột giống. Tr�i v� hột giống, hột v� tr�i; một tiến tr�nh bất tận tăng trưởng.

C�ng một c�ch n�y, v� v� minh ch�ng ta gieo hột giống san'khaaraa (sự phản ứng ) , sớm muộn g� hạt giống cho ra tr�i , c�n gọi l� san'khaaraa, v� cũng h�m chứa một hạt giống của c�ng một loại. Nếu ch�ng ta cho hạt giống v�o v�ng đất tốt n� nảy mầm th�nh một san'khaaraa mới, v� sự đau khổ của ch�ng ta tăng bội l�n. Tuy nhi�n, nếu ch�ng ta n�m hạt giống v�o đất đ�, ch�ng kh�ng thể nảy mầm; kh�ng c� g� sinh sản từ ch�ng n�. Tiến tr�nh tăng trưởng dừng lại, v� tự động tiến tr�nh ngược lại bắt đầu, tiến tr�nh của sự đoạn trừ.

Nhận ra thế n�o tiến tr�nh n�y vận h�nh. N� được giải th�ch rằng một số dữ liệu nhập v�o cung cấp cho sự vận h�nh của đời sống, của th�n v� t�m thức, để duy tr�. Sự nhập v�o cho th�n l� thức ăn v� ăn, cũng như m�i trường trong đ� ch�ng ta sống. Nếu ng�y n�o đ� ch�ng ta kh�ng ăn, d�ng vận h�nh của vật chất (th�n thể) kh�ng dừng lại ngay lập tức. N� tiếp tục ti�u thụ những sản phẩm dự trữ của năng lượng chứa trong th�n thể. Khi tất cả những năng lượng dự trữ được ti�u thụ, chỉ đến l�c d�ng vận h�nh dừng lại, th�n thể sẽ chết.

Th�n thể cần thức ăn hai hoặc ba lần một ng�y, nhưng d�ng t�m thức đ�i hỏi phải nạp v�o trong mỗi s�t na. Thức ăn nạp v�o cho t�m thức l� san'khaaraa. Mỗi gi�y san'khaaraa m� ch�ng ta tạo ra c� tr�ch nhiệm duy tr� d�ng vận chuyển của t�m thức. T�m thức sinh khởi ở s�t na kế tiếp l� sản phẩm của san'khaaraa n�y. Mỗi s�t na ch�ng ta nạp v�o san'khaaraa, v� d�ng vận chuyển của t�m thức tiếp tục. Nếu ở bất cứ s�t na n�o ch�ng ta kh�ng tạo một san'khaaraa mới d�ng t�m thức vẫn kh�ng dừng lại l�c đ�; thay v� n� sẽ r�t ra san'khaaraa cũ từ nguồn dự trữ. Một san'khaaraa cũ sẽ bị �p buộc cho ra một kết quả của n�, đ� l�, để đến bề mặt của t�m thức với mục đ�ch tiếp tục duy tr� d�ng vận chuyển; v� n� sẽ biểu hiện như l� một th�n cảm thọ.

Nếu ch�ng ta phản ứng lại cảm thọ, lại nữa ch�ng ta bắt đầu tạo ra một san'khaaraa mới, gieo trồng những hột giống mới của khổ đau. Nhưng nếu ch�ng ta qu�n s�t những cảm thọ với sự b�nh thản, san'khaaraa sẽ mất đi sức mạnh của n� v� bị ti�u diệt. Ở s�t na kế san'khaaraa cũ phải xuất hiện để duy tr� d�ng vận h�nh t�m thức. Lại nữa ch�ng ta kh�ng phản ứng, v� lại nữa n� bị ti�u diệt. Đến chừng mực n�o ch�ng ta duy tr� tỉnh gi�c v� thản nhi�n, tuần tự những san'khaaraa cũ sẽ xuất hiện ở bề mặt của t�m thức v� bị ti�u diệt; đ�y l� qui luật của tự nhi�n.

Ch�ng ta phải kinh nghiệm tiến tr�nh ch�nh ch�ng ta bằng sự thực h�nh phương ph�p. Khi ch�ng ta thấy rằng những th�i quen cũ v� những đau khổ cũ của ch�ng ta đều được đoạn trừ, khi đ� ch�ng ta biết rằng tiến tr�nh của sự đoạn trừ được thực h�nh.

Một phương ph�p kỷ thuật hiện h�nh trong nghề luyện kim hiện đại. Để tinh chế một số kim loại n�o đ�, để l�m cho ch�ng n� ho�n to�n tinh chất, đều cần thiết l� dời ra khỏi ngay cả một ph�n tử pha tạp trong h�ng tỉ ph�n tử. Điều n�y được tiến h�nh bằng c�ch c�n dẹp kim loại trong một h�nh thể của một c�y que, v� rồi tạo ra một v�ng đai của c�ng một kim loại đ� được tinh chế cho sự tinh chế đ� y�u cầu. V�ng đai đ� được chuyển th�nh h�nh c�y que, v� tạo ra một sức h�t để tự động loại ra bất cứ những cấu tạp n�o trong to�n thể c�y que. C�ng một l�c, tất cả những ph�n tử trong c�y que kim loại được sắp ngay thẳng; n� trở th�nh dễ uốn, dễ d�t mỏng, c� thể d�ng để l�m c�ng việc.

Trong c�ng một c�ch như vậy, phương ph�p thiền Vipassana c� thể được xem như sự trải qua của một v�ng đai tỉnh thức qua cấu tr�c cơ thể, loại trừ ra bất cứ những cấu uế, với những lợi lạc tương tự như tr�n.

Sự tỉnh gi�c v� b�nh thản sẽ dẫn đến sự thanh lọc t�m thức. Bất cứ điều g� ch�ng ta kinh qua bằng phương ph�p n�y, hoặc lạc hoặc bất lạc, kh�ng phải l� vấn đề quan trọng. Điều quan trọng l� kh�ng phản ứng lại với tham đắm hoặc s�n giận, cả hai yếu tố n�y chỉ tạo ra khổ đau. Thước đo duy nhất để đo đạt tiến tr�nh h�nh tr� của ch�ng ta l� sự b�nh thản m� ch�ng ta đ� ph�t triển. V� sự b�nh thản phải c� mặt ở cấp độ những cảm thọ bằng th�n thể nếu ch�ng ta đi v�o chiều s�u của t�m thức v� để loại trừ những cấu uế. Nếu ch�ng ta thực h�nh tỉnh gi�c đối với những cảm thọ v� duy tr� sự b�nh thản đối với ch�ng, th� ch�ng ta sẽ dễ d�ng giữ sự thăng bằng đối ph� với những t�nh huống b�n ngo�i.

Đức Phật đ� c� lần được hỏi điều g� l� sự lợi lạc ch�n thật. Ng�i đ�p lại rằng lợi lạc tối thượng l� khả năng duy tr� sự thăng bằng t�m thức của ch�ng ta cho d� tất cả những biến đổi , thăng trầm , của cuộc đời. Ch�ng ta c� thể đối diện với những cảm thọ lạc hoặc khổ, chiến thắng hoặc thất bại, được hoặc mất, danh thơm hoặc tiếng xấu; mọi người đều phải đối diện với những điều n�y. Nhưng ch�ng ta c� thể mỉm cười trong mọi ho�n cảnh, sự mỉm cười xuất c� phải ph�t từ t�m của ch�ng ta kh�ng? Nếu ch�ng ta c� sự b�nh thản n�y ở cấp độ s�u nhất, th� ch�ng ta sẽ c� sự hạnh ph�c thật sự.

Nếu sự b�nh thản chỉ l� b�n ngo�i th� n� sẽ kh�ng gi�p ch�ng ta trong cuộc sống hiện tại. N� như thể mỗi ch�ng ta mang một b�nh xăng, dầu . Nếu một �nh lửa xảy ra, một kết quả của một phản ứng ở qu� khứ, ngay lập tức một kết quả b�ng nổ tạo ra, sản sinh ra h�ng triệu đ�m lửa kh�c nữa, th�m san'khaaraa nữa, n� sẽ mang lửa nhiều th�m nữa, khổ n�o tăng th�m trong tương lai.

Bằng sự h�nh tr� Vipassana, ch�ng ta lần lược r�t rỗng b�nh nhi�n liệu. Những đ�m lửa vẫn đến v� san'khaaraa của qu� khứ của ch�ng ta, nhưng khi ch�ng n� đến, ch�ng n� chỉ đốt bằng nhi�n liệu m� ch�ng n� mang đến; nhi�n liệu mới kh�ng được cung cấp. Ch�ng n� ch�y nhanh cho đến khi ch�ng n� ti�u thụ nhi�n liệu ch�ng n� c�, v� từ đ� ch�ng n� bị ti�u hủy đi. Về sau, khi ch�ng ta tiến xa hơn tr�n con đường tu tập, tự nhi�n ch�ng ta bắt đầu tạo ra d�ng nước m�t của t�nh thương v� l�ng từ bi, v� b�nh chứa nhi�n liệu b�y giờ được chứa đầy với nước m�t n�y. Ở đ�y, ngay l�c một đ�m lửa đến, n� bị ti�u hủy ngay. N� kh�ng thể đốt ch�y ngay cả một �t nhi�n liệu m� n� chứa đựng.

Ch�ng ta c� thể hiểu vấn đề n�y ở mức độ tri thức, v� biết rằng ch�ng ta n�n c� sẳn một m�y bơm nước ph�ng khi c� lửa ph�t sinh. Nhưng khi lửa đến thật sự rồi th� ch�ng ta chuyển sang v�i bơm xăng v� bắt đầu một đ�m ch�y lớn. Sau đ� ch�ng ta nhận ra sự sai lầm, nhưng tiếp tục lập lại lần kế nữa khi lửa đến, v� tr� tuệ của ch�ng ta c�n n�ng cạn. Nếu ai đ� c� tr� tuệ ch�n thật ở chiều s�u của t�m thức, khi đối diện với lửa vị ấy sẽ kh�ng đổ xăng v�o n�, biết rằng điều n�y chỉ g�y t�c hại. Thay v� đổ v�o nước lạnh của t�nh thương v� l�ng từ bi, gi�p đỡ những người kh�c v� ch�nh m�nh.

Tr� tuệ phải ở cấp độ của những cảm thọ. Nếu ch�ng ta tự luyện tập để tỉnh gi�c những cảm thọ ở bất cứ ho�n cảnh n�o v� duy tr� sự b�nh thản đối với n�, kh�ng c� g� c� thể x�m nhập c�c bạn. C� thể khoảng v�i gi�y c�c bạn quan s�t kh�ng hề phản ứng lại. Khi đ�, với t�m b�nh thản n�y, c�c bạn quyết định những h�nh động n�o cần tiến h�nh. Chắn chắn rằng đ� l� một h�nh động đ�ng, tốt , c� lợi cho người kh�c, v� n� được tiến h�nh với một t�m b�nh thản.

Đ�i khi trong cuộc sống rất cần thiết sử dụng h�nh động mạnh. Ch�ng ta đ� cố giải th�ch cho ai đ� một c�ch lịch sự , tử tế, với một nụ cười, nhưng họ chỉ c� thể hiểu bằng những lời nặng nề, h�nh động cứng rắn. V� vậy ch�ng ta d�ng lời n�i mạnh v� hoặc h�nh động bằng th�n. Nhưng trước khi l�m như vậy, ch�ng ta phải kiểm tra lại ch�nh m�nh xem t�m ch�ng ta c� được b�nh tỉnh hay kh�ng, v� xem ch�ng ta chỉ c� l�ng từ bi v� t�nh thương với mọi người. Nếu như thế, h�nh động sẽ c� �ch; bằng kh�ng, n� sẽ kh�ng gi�p g� cho người kh�c. Ch�ng ta h�nh động mạnh để gi�p những người sai lầm. Với nền tảng của t�nh thương v� l�ng từ ch�ng ta kh�ng thể l� sai.

Trong trường hợp của sự c�ng k�ch, một thiền giả Vipassana sẽ thực tập để t�ch xa người xung đột v� tội phạm, ban rải l�ng từ kh�ng chỉ cho tội phạm m� c�n những người g�y xung đột. Ch�ng ta biết rằng những người xung đột kh�ng biết vấn đề anh ta đang l�m hại ch�nh m�nh. Hiểu vấn đề n�y ch�ng ta cố gắng gi�p anh ta bằng c�ch ngăn ngừa anh ta ra khỏi những h�nh vi sẽ g�y khổ n�o cho anh ta trong tương lai.

Tuy nhi�n ch�ng ta phải cẩn thận kh�ng phải để kiểm tra những h�nh động của ch�ng ta chỉ sau khi biến cố đ� xảy ra. C�c bạn phải tự kiểm tra t�m của m�nh trước khi h�nh động. Nếu t�m tr�n đầy những phiền n�o, ch�ng ta kh�ng thể gi�p bất cứ ai. Trước ti�n ch�ng ta phải chỉnh đốn những sai lầm của ch�ng ta trước rồi mới c� thể ch�nh đốn sai lầm của nngười kh�c. Trước ti�n ch�ng ta phải thanh lọc t�m của ch�ng ta bằng tự qu�n s�t m�nh. Sau đ� ch�ng ta mới c� thể gi�p ch�ng sanh.
Đức Phật n�i rằng c� bốn loại người tr�n thế gian n�y:

- Hạng người đi từ b�ng tối v�o b�ng tối

- Hạng người đi từ �nh s�ng v�o b�ng tối.

- Hạng nngười đi từ b�ng tối ra �nh s�ng .

- Hạng người đi từ �nh s�ng v�o �nh s�ng.

Những ai thuộc hạng người đầu ti�n, mọi thứ xung quanh chỉ l� bất hạnh, tối tăm, nhưng điều bất hạnh lớn lao nhất của anh ta l� anh ta kh�ng c� tr� tuệ. Mỗi l�c anh ta gặp khổ đau anh ta tăng trưởng th�m s�n hận, căm gh�t, bực tức v� đổ lỗi cho người kh�c l�m cho anh ta khổ. Tất cả những san'khaaraa của n�ng giận v� c�u gh�t n�y sẽ mang anh ta đến nơi tối tăm hơn v� khổ n�o hơn trong tương lai.

Người thuộc nh�m thứ hai c� những g� được gọi l� �nh s�ng trong cuộc đời n�y: tiền bạc, địa vị, quyền lực, nhưng anh ta cũng chẳng c� tr� tuệ. V� v� minh anh ta ph�t triển chủ nghĩa tự ng�, kh�ng hiểu rằng những căng thẳng của tự ng� sẽ mang lại cho anh ta sự tối tăm trong tương lai.

Người thuộc nh�m thứ ba c� c�ng vị tr� như người ở nh�m đầu, bị đoanh v�y bởi tối tăm; nhưng anh ta c� tr� tuệ, v� hiểu ho�n cảnh. Nhận ra rằng anh ta ho�n to�n chịu tr�ch nhiệm sự khổ sở của ch�nh m�nh, anh ta lặng lẽ v� an l�ng l�m những g� anh ta c� thể thay đổi t�nh huống, nhưng kh�ng khởi bất cứ s�n giận, hoặc c�u gh�t đến với người kh�c; thay v� anh ta chỉ c� t�nh thương v� l�ng từ với những người đang g�y đau khổ cho anh. Tất cả những g� anh ta tạo ra cho tương lai l� sự s�ng lạn.

Cuối c�ng người trong nh�m thứ tư, v� như một người ở nh�m thứ hai, hưởng thụ tiền bạc, địa vị v� quyền lực, nhưng kh�ng như người ở trong nh�m hai, anh ta c� đầy đủ tr� tuệ. Anh ta sử dụng những g� anh ta c� để duy tr� bản th�n v� những người phụ thuộc v�o anh ta, nhưng bất cứ những g� hiện hữa anh ta sử dụng v� sự tốt đẹp cho người kh�c, với t�nh thương v� l�ng từ. Sự s�ng suốt ngay b�y giờ v� trong tương lai.

Ch�ng ta kh�ng thể chọn hoặc l� ch�ng ta ở đ�y, đối diện với b�ng tối hay l� �nh s�ng; điều đ� được x�c định bởi san'khaaraa qu� khứ của ch�ng ta. Qu� khứ kh�ng thể thay đổi được, nhưng ch�ng ta c� thể kiềm chế ở hiện tại bằng sự điều phục ch�nh bản th�n. Tương lai chỉ l� qu� khứ cộng lại những g� được th�m v�o ở hiện tại. Vipassana dạy phương c�ch để c� thể tự chủ ch�nh m�nh bằng sự ph�t triển tỉnh gi�c v� thản nhi�n đối với những cảm thọ. Nếu ch�ng ta ph�t triển sự tự chủ n�y ở gi�y ph�t hiện tại, tương lai tự nhi�n sẽ trở n�n s�ng lạn.

Sử dụng hai ng�y c�n lại để thực h�nh phương c�ch để tự chủ với gi�y ph�t hiện tại, tự chủ với ch�nh ch�ng ta. Duy tr� ph�t triển trong Gi�o ph�p, loại trừ tất cả những khổ đau, v� an vui với hạnh ph�c ch�n thật tại đ�y v� ngay b�y giờ.

Cầu nguyện cho tất cả ch�ng sanh đều được hạnh ph�c!


(c�n tiếp)

Thiền Sư S.N. Goenka; Việt dịch: Th�ch Minh Diệu