Nghệ Thuật Nhiếp Ảnh

[Mặc Vũ]

Một đề t�i tưởng như đơn giản m� rất phức tạp cũng như kh�ng thể định dạng th�nh ti�u chuẩn thế n�o l� một bố cục đẹp. Đơn giản v� nhiếp ảnh l� một bộ m�n nghệ thuật kh�ng ngừng ph�t triển v� những g� ch�ng ta "nghĩ rằng" l� "ti�u chuẩn" của ng�y h�m n�y th� rất c� thể ng�y mai đ� lại l� qu� khứ.

Luật bố cục 1/3 ho�n to�n chỉ l� bước căn bản cho ta kh�i niệm thế n�o l� một bức ảnh c�n đối m� th�i. Vậy th� bố cục của nghệ thuật nhiếp ảnh nằm ở đ�u?

Để c� thể hiểu được điều n�y th� đầu ti�n ta cần phải thống nhất được với nhau thế n�o l� nghệ thuật trong nhiếp ảnh? Nhiếp ảnh kh�ng chỉ đơn thuần để ghi lại một khoảnh khắc n�o đ� trong cuộc sống bởi v� như thế ngay sau gi�y ph�t bạn bấm m�y th� tấm ảnh ấy đ� thuộc về qu� khứ, hay n�i một c�ch kh�c: h�nh ảnh đ� chết. Hơn nữa với c�c kỹ thuật ti�n tiến hiện tại th� việc ghi lại một h�nh ảnh kh�ng c�n l� đặc quyền của c�c nhiếp ảnh gia nữa m� với bất kỳ một thiết bị điện tử n�o bạn cũng c� thể ghi ch�p lại cuộc sống một c�ch đơn giản v� nhanh ch�ng. Ở đ�y t�i d�ng từ "ghi ch�p" để ph�n biệt với "nghệ thuật" trong nhiếp ảnh. Những bố cục ho�n chỉnh, h�nh ảnh sắc n�t, mầu sắc b�o ho�...đ� l� những tấm ảnh đẹp - những post card m� bạn c� thể mua ở bất kỳ đ�u tr�n đường du lịch. Nhưng đ� lại kh�ng phải l� ảnh nghệ thuật.

Giống như hội hoạ, nghệ thuật trong nhiếp ảnh c� thể được hiểu như một c�ch nh�n nhận về thế giới xung quanh một c�ch s�ng tạo v� độc đ�o, l� c�ch tuy�n bố về một hướng s�ng tạo mới của c� nh�n hay của một tập thể, một c�ch hướng con người ta tới c�i đẹp ho�n mỹ của t�m hồn, một c�ch phản �nh lại cuộc sống sinh động nhất. Đ� l� những suy nghĩ của ri�ng c� nh�n t�i. Nghệ thuật trong nhiếp ảnh l� nghệ thuật của những x�c cảm trong khoảnh khắc. Ta kh�ng thể n�o t�m c�ch giữ lại một sự việc đang chuyển động m�nh liệt, điều ấy l� v� �ch, nhưng nhiếp ảnh c� thể gi�p ta giữ lại những cảm x�c tr�n đầy sự sống. Những khoảnh khắc bất tử.

Vậy th� bố cục trong nhiếp ảnh thế n�o l� nghệ thuật?

T�i xin được mạnh rạn trả lời rằng kh�ng c� bố cục ti�u chuẩn trong nhiếp ảnh. Nếu bạn chụp ảnh m� chỉ nhăm nhăm t�m c�ch �p buộc sự vật v�o trong một khu�n h�nh định kiến th� c� nghĩa rằng bạn đang bắt sự vật tồn tại theo c�ch của bạn chứ kh�ng tự nhi�n như n� vốn c�. Để c� thể s�ng tạo bạn h�y nh�n sự vật như tồn tại của n�, h�y tự đặt m�nh v�o trung t�m của sự vật v� nh�n lại ch�nh m�nh. Bạn đang n�i với t�i về những đường n�t chủ đạo, về c�ch dẫn dụ điểm nh�n, về sự chiều động trong tấm ảnh...bạn kh�ng hề sai nhưng nếu ta chỉ "nh�n" thấy những điều ấy m� th�i th� c� nghĩa l� ta mới chỉ nh�n thấy h�nh thức của nghệ thuật. M� nghệ thuật lại l� nội dung b�n trong của h�nh thức.

Le Baiser, Bordighera 1982
� Helmut Newton

Bạn chụp một tấm ảnh khoả th�n. Người mẫu đẹp v� những đường n�t tuyệt vời được khai th�c tối đa, được t�n l�n bởi �nh s�ng...điều ấy chưa phải l� t�t cả nếu như người mẫu chỉ c�n l� những ph�n mảnh của �nh s�ng trong tấm ảnh của bạn. Ta cần cảm thấy được sức sống trong ấy, ta cần cảm thấy sự kh�t khao về c�i đẹp. Điều ấy th� ri�ng bố cục chưa l�m được.

Để c� thể s�ng t�c nghệ thuật thật sự bạn cần học chắc những kỹ thuật căn bản rồi qu�n ch�ng đi trong khoảnh khắc bấm m�y. H�y để cho ch�nh t�m hồn v� tr�i tim của bạn m�ch bảo. Chỉ c� khoảnh khắc l� bất tử người nghệ sĩ l� hư kh�ng. Nếu bạn xem c�c t�c phẩm nhiếp ảnh của c�c nhiếp ảnh gia lừng danh thế giới th� sẽ thấy rằng bố cục trong những tấm ảnh nổi tiếng thường lại rất tự do. Thế nhưng điều m� ch�ng ta c� thể nhận ra l� sự xao xuyến trước một c�i đẹp v� c�ng của nghệ thuật, của ch�nh t�m hồn m�nh.

Bạn muốn cảm nhận được c�i đẹp b�n trong th� h�y tạm qu�n c�i t�i của m�nh đi chốc l�t, tạm qu�n những định kiến của x� hội đi chốc l�t. Kỹ thuật l� cứu c�nh nhưng nghệ thuật mới đ�ch thực l� c� c�nh. Bố cục trong nhiếp ảnh nghệ thuật l� kh�ng c� bố cục. Vậy th�i.

Le Baiser de l'Hotel de Ville, Paris, 1950
Copyright � Robert Doisneau

Ạha.vn