.
Thư ngỏ gửi nhà văn Ngô Thế Vinh
nhân bài Võ Phiến-Tháng 8. 2015
Nguyễn Tà Cúc
Thưa quý bạn đọc và văn hữu,
Mới đây, nhà văn Ngô Thế Vinh cho phổ biến bài "Bốn mươi năm Võ Phiến, nhà văn lưu đầy" nhắm bênh vực nhà văn Võ Phiến bằng cách chỉ trích giới phê bình hải ngoại nói riêng và văn giới cũng như độc giả hải ngoại nói chung vì họ đã có những nhận xét hết sức thiệt hại cho loạt 7 cuốn viết về Văn học Miền Nam của Võ Phiến. Dĩ nhiên Ngô Thế Vinh hoàn toàn có quyền phát biểu.
Điều đáng nói ở đây, khiến tôi phải viết bức thư ngỏ này, là thái độ không ngay thẳng khi Ngô Thế Vinh cố tình đẩy vấn đề sai lầm của Võ Phiến-- đã được chứng minh không thể chối cãi được bằng văn bản và bằng nhiều người trong giới từ nhiều năm nay-- bằng cách không những không chỉ đích danh những người đó; mà mặt khác, còn cố ý đưa ra nhiều tin tức thiếu sót và sai lầm hầu bênh vực cho luận cứ của ông.
Thế nên, tôi lên tiếng bằng cách chính thức phản bác Ngô Thế Vinh với lá thư ngỏ này hầu góp thêm tài liệu cho văn sử Miền Nam được chính xác hơn, nhưng trên hết thẩy, để Văn học Miền Nam không bị tổn hại vì loạt sách bất khả tín của nhà văn Võ Phiến qua bài viết thiếu dẫn chứng của nhà văn Ngô Thế Vinh. Lá thư ngỏ này đã được đăng trên tạp chí Khởi Hành, California, nhưng nay tôi hoàn chỉnh để có thể phổ biến rộng rãi hơn.
Bất cứ độc giả hay thân hữu nào nhận được lá thư ngỏ này, qua tôi hay qua một người khác, bằng bất cứ phương tiện truyền thông nào, đều có quyền đăng tải/phổ biến để rộng đường dư luận cũng bằng bất cứ phương tiện nào kể cả những phương tiện truyền thông. Tôi xin được trân trọng cảm ơn quý bạn trước nếu quý bạn cho phổ biến Lá thư ngỏ này, nhất là với những diễn đàn đã đăng tải bài thượng dẫn của nhà văn Ngô Thế Vinh.
Nguyễn Tà Cúc
Thưa tiên sinh Ngô Thế Vinh,
Tôi vừa được một số bạn đọc hỏi cảm tưởng về bài viết thượng dẫn của tiên sinh. Sở dĩ họ hỏi vì tiên sinh có lạm bàn đến các-nhà-phê-bình-chúng-tôi về cái tội chê "gay gắt" nhà- văn- lưu- đầy-Võ-Phiến-của-tiên sinh. Thú thật mấy hôm nay tôi bận quá nhưng bắt buộc phải trình bày cảm tưởng một cách công khai, không những với độc giả đã hỏi mà cả với tiên sinh, vì tôi cho rằng tiên sinh đã rời cái sở trường của mình là viết văn, nghĩa là có quyền tưởng tượng; mà tiến ngay vào lĩnh vực phê bình, là một nơi không dung thứ sự thiếu chính xác một khi có ác ý, khi tiên sinh cung cấp một cái nhìn lệch lạc và thiếu sót tài liệu dẫn chứng về sinh hoạt văn nghệ và văn sử của ngành phê bình tại hải ngoại- một ngành liên quan trực tiếp đến bộ sách Văn học Miền Nam của nhà văn Võ Phiến.
Quả thật tôi hơi ngạc nhiên khi đọc xong bài "Bốn mươi năm" này. Tôi ngạc nhiên không phải vì tiên sinh ra sức bênh nhà văn Võ Phiến mà vì hoàn toàn không ngờ một ..."trượng phu" như tiên sinh lại có lối viết ám chỉ hết sức không-Văn học Miền Nam [khiến các độc giả khác phải báo cho tôi biết], như sau:
Cho dù bộ sách Văn Học Miền Nam của Võ Phiến có những hạn chế đưa tới nhiều tranh cãi khá gay gắt. Người ta đã nặng lời trách ông về những phần thiếu sót trong bộ sách ấy ...Ai cũng hiểu bộ sách Văn Học Miền Nam "không chuyên nghiệp" của Võ Phiến sẽ không bao giờ là bộ sách phê bình văn học duy nhất hay cuối cùng, nhưng đó là một bước tạo thuận/ facilitation khởi đầu, một roadmap dẫn tới cả một khối tài liệu đồ sộ để tham khảo, nó như một giàn phóng cho những công trình hoàn chỉnh kế tiếp. Đây chính là phần trách nhiệm và nghiệp vụ của giới phê bình chuyên nghiệp, họ cần có hùng tâm để"bắt đầu nghiêm chỉnh" việc đánh giá nền văn học 1954-75 bằng những tác phẩm xứng đáng thay vì cứ mãi xoáy nhìn vào "nửa phần vơi" của bộ sách Võ Phiến."
Vâng, thưa "trượng phu" Ngô Thế Vinh, ai là "người ta" để "người ta" còn lên tiếng cho kịp và công bằng với luật bất thành văn của chúng ta là phản bác?! Và "ai" mà bất lịch sự rồi không biết điều đến nỗi "cứ mãi xoáy nhìn vào 'nửa phần vơi" của bộ sách Võ Phiến"?! Tôi e rằng nếu tiên sinh chỉ đích danh thì cái danh sách "bất bình" [chữ của tiên sinh] sẽ dài lắm đấy, từ Mặc Đỗ tới Mai Thảo rồi Viên Linh, từ Thụy Khuê sang tới Hoàng Nguyên Nhuận vv... Dĩ nhiên là chưa nói tới tôi. Ấy là chưa kể đến những người "ngoài văn học" mà tiên sinh phải buộc lòng nhắc đến. Từng đó người, từng đó kinh nghiệm trong làng văn, từ trong nước ra tới hải ngoại...cả một tập thể như thế chẳng lẽ nói oan cho Võ Phiến đến nỗi tiên sinh phải nộ khí xung thiên oán thán lắm điều nhiều lời nhưng nhất định chỉ phô phang bao nhiêu đức tính cao quý nết ăn đức ở của Võ tiên sinh mà tuyệt nhiên không dẫn chứng những sai lầm của ông một cách công minh, thâm ý hẳn muốn cho muôn-đời-sau tưởng nhầm là chúng tôi, à quên, người ta "gay gắt"?
Hơn thế nữa, tôi càng ngạc nhiên cũng chính vì hai chữ "gay gắt" mà tiên sinh đã dùng để oán thán cũng đúng là hai chữ mà Võ Phiến đã mượn cuộc phỏng vấn của tạp chí Văn Học thời nó còn sinh tiền để ám chỉ "dư luận" đã phê bình ông. Tôi e, như thế, tiên sinh cần gọt dũa lại nghề làm văn của Tiên sinh, đọc thêm và học thêm trước khi ghé thăm ngành phê bình-chúng-tôi. Nhưng trên hết thẩy, tiên sinh cần phải trở về Văn học Miền Nam, một nền văn học luôn luôn có sự đối thoại hay bàn thảo công khai và minh bạch: Phạm Công Thiện, Nguyễn Nhật Duật và Trần Phong Giao đã chỉ đích danh Nguyên Sa khi cảnh cáo ông về những bài viết hữu danh hay nặc danh tấn công họ. Mặc Đỗ, khi được hỏi đến --đã không chỉ "bất bình" như kiểu nói lửng lơ con cá vàng của tiên sinh --mà giáng cho Võ Phiến mấy chùy công khai, đại khái rằng một anh nhà văn quèn, đêm buồn tỉnh lẻ, kiến thức bao nhiêu mà bày đặt...? Sau nữa, dù muốn dù không, tác phẩm của Võ Phiến [dưới bút hiệu Tràng Thiên] cũng đã xuất hiện ở Việt Nam nên gán cái nhãn hiệu "nhà văn lưu đầy" cho ông quả là nghịch nhĩ, nhất là khi chính tiên sinh mới là người ca ngợi sự cẩn trọng của Võ Phiến.
Nay tôi xin được lạm bàn dăm chữ đôi điều về bài thượng dẫn. Nói chung, bài tiên sinh có bốn khuyết điểm rất lớn, khiến gẫy toàn bài:
I- Một thứ lý luận phi văn học
Thứ nhất, tiên sinh không thể che chở cho Võ tiên sinh bằng thứ lý luận phi văn học như sau:
[...]Suốt hơn 15 năm từng bước hoàn thành công trình Văn Học Miền Nam với hơn ba ngàn trang sách ấy, Võ Phiến vẫn đang là một công chức sở Hưu bổng làm việc full time cho quận hạt Los Angeles, như vậy là ông đã phải làm việc ngoài giờ và những ngày cuối tuần. Võ Phiến về hưu tháng 7 năm 1994, ông tiếp tục viết thêm 5 năm nữa để hoàn tất toàn bộ Văn Học Miền Nam 1999. Nếu không có hùng tâm, với công sức của một cá nhân khó có thể làm được như vậy...."[Ngô Thế Vinh, sđd]
Tôi xin thành thực được lục vấn tiên sinh rằng có ai trong chúng ta đây được khi trông hoa nở khi chờ trăng lên mà tức cảnh sinh tình để nhả ngọc phun châu? Phần tôi, vừa có lúc đã làm nghề thợ sơn, vừa có lúc làm cho một công ty tính toán sổ sách, vừa có lúc thức đêm thức hôm luông áo dài làm thuê để lo cho gia đình. Không riêng gì tôi, tôi tin hầu hết anh chị em trong giới đều phải phấn đấu tương tự. Nhưng nếu tôi viết sai với ác ý thì liệu Chủ bút Viên Linh, độc giả Khởi Hành, độc giả gần xa và cả tiên sinh nữa, có tha thứ cho không? Hay vì kiêm thêm nghề viết mà tôi sao nhãng nghề luông khiến chiếc áo dài bị xộc xệch thì bà chủ tiệm may và khách hàng có tha thứ cho tôi không? Chắc chắn là không rồi mà cũng không nên. Một người tự trọng, chứ chưa nói là trọng cái nghề và đồng nghiệp của mình bất kể nghề gì, cũng không nên đưa các lý do ấy ra để bào chữa hay tự tôn vinh.
II- Một "công trình" đầy sai sót với ác ý
Thứ hai, "công trình" ấy, "ba ngàn trang" ấy thấm tháp gì với "công trình" của nhiều anh chị em khác, nhất là những anh chị em đã bỏ công bỏ của xây dựng Văn học Hải ngoại hay lưu giữ Văn học Miền Nam từ Talawas tới Đàn Chim Việt [Lã Mạnh Hùng], Da Màu, Gió O, Viet Messengers rồi Tiền vệ cùng rất nhiều blog cá nhân khác mà tôi chỉ được hân hạnh biết một số rất ít như Người tình Hư vô, Học Xá, hay Bạn Văn nghệ vv... Thêm vào đó, còn có một nguồn tài liệu rất đặc biệt, rất dồi dào như Diễn đàn Sách xưa nơi quy tụ những tay chơi sách vốn xuất thân là những chàng [hay nàng] thông hiểu văn chương kim cổ với tấm lòng hào hiệp sẵn sàng giúp đỡ người nghiên cứu. Nếu tôi không nhầm, chẳng phải tiên sinh đã mấy lần lấy tài liệu của các thành viên Diễn đàn Sách xưa để lồng vào các bài viết nhưng chỉ chú thích rất mơ hồ là "Nguồn Internet" hay không chú thích gì cả đó sao?! Kể ra cũng lạ: học tới tấn sĩ tại Hoa Kỳ như tiên sinh mà không biết chú thích một nguồn tài liệu cho đúng nguyên tắc liêm khiết trí thức hay phải phép thì phải nói là hy hữu.
Việc tôn vinh quá đáng một cá nhân như Võ Phiến—nhất là sau khi ông đã bị chứng minh rõ ràng không thể chối cãi được là sử dụng tài liệu hay ngụy chứng với ác ý triệt hạ các tác gia và các nhóm văn nghệ khác thuộc Văn học Miền Nam, một nền văn học đã và đang bị người Cộng sản tiêu huỷ-- là một điều thậm vô lý; là một thứ "love is blind" mà cỡ “Văn Vĩ” nay cũng hẳn sáng mắt. Chẳng phải là từ Võ tiên sinh rồi nay tới tiên sinh cứ phải trú ẩn mãi vào cái "công trình" tý tẹo ấy mà hết nỉ non bào chữa lại đến khúm núm vinh danh, là có phải đã tự nhận nó sai lầm lắm ru? Mà hễ nhận là có sai lầm thì nên lương thiện mà thôi đi, mà thành thực vái bốn phương tấm lòng nhầm lẫn từ sau xin chừa, cớ sao cứ nguây nguẩy đổ vạ cho bao nhiều thành phần khác trong cả một cộng đồng văn chương? Cho nên, chính tiên sinh mới là người "xoáy vào cái nửa vơi" này của Võ tiên sinh để lấy cớ chỉ trích những người bất đồng ý kiến. Nói theo kiểu nhà Phật thì, Nam mô A di đà phật, chính tiên sinh mới là chú tiểu vẫn còn vấn vương sân si cô gái mà bạn tiểu mình đã cõng qua một rãnh nước rồi bỏ cô ấy xuống để còn lên đường tu tập.
Thế nên, muốn bênh vực Võ Phiến một cách hiệu quả, tiên sinh không nên kể lể công ơn, ca bài "con cá nó sống vì nước đá" cũ rích ấy, mà phải làm thế nào tìm tới "nguyên nhân", nghĩa là chứng minh ngược lại những điều mà chỉ riêng phần tôi đã trưng ra được bằng tài liệu. Xin kể sơ lược vài vấn đề: Võ Phiến đã vu khống Vũ Hoàng Chương và Đinh Hùng bằng cách cắt xén tài liệu; phỉ báng nhóm Quan Điểm bằng một câu gần như nguyên văn từ công thần Cộng sản Phan Cự Đệ phỉ báng nhóm Tự Lực Văn đoàn; vu cáo Nguyễn Đình Toàn vô tích sự; sang đoạt công lao Nguiễn Ngu Í trong vụ tạp chí Bách Khoa rồi phải im lặng khi bị chủ nhiệm sáng lập Huỳnh Văn Lang chất vấn; phỉ báng Nhật Tiến về vụ nhân tính; vu khống Hà Thúc Sinh "tỉ tê thân thiết với bộ đội cộng sản, lời lời ngọt xớt, cứ ta ta chú chú" và "bất nhất vì ông đổi thay thoăn thoắt theo giai đoạn theo hoàn cảnh"; dèm xiểm Bình-nguyên Lộc một cách nham hiểm; vu cáo Cao Huy Khanh khi ngụy chứng tài liệu để gán cho tội chê Vũ Khắc Khoan, vu cáo Đỗ Tiến Đức một cách gián tiếp là nói dối khi tiếp tục tự nhận Võ Phiến là Phó hay Giám đốc Nha Điện ảnh (!!!), vu khống Phạm Thiên Thư là định theo Cộng sản và phỉ báng PTT là "văn nô" trong câu "PTT làm văn nô không thành văn nô, làm sư cũng không hẳn ra sư"... vv và vv. Các sự vu khống, vu oán hay vu cáo này được chuyên chở bằng một thứ chữ nghĩa thập phần đê hạ thí dụ như "tay luồn vào chỗ trên tay thọc chỗ dưới bóp chỗ này úp lên chỗ kia nhiệt liệt khẩn trương" [VP, trang 1475], "Thôi! 'Anh lên em nhé', này này sự đã quả tang. Xưa nay nữ phái bị đè bẹp, bây giờ bà muốn lật ngược thế cờ. Tranh đấu khỏe dữ đa! Vẻ vang đa!" [VP, trang 1552] vv và vv.
Khi nào tiên sinh vui thú điền viên để có thể bỏ ra khoảng chừng mươi năm [Vâng, tôi mất chừng đó năm để hoàn chỉnh bài phê bình về đời văn Võ Phiến] thu thập tương đối đủ tài liệu và nhân chứng để bàn về Bộ Văn học Miền Nam của Võ Phiến --một bộ sách xứng đáng được đại diện một phần bằng một chữ "VU" ngay ngoài bìa--, chúng ta sẽ bàn tiếp nếu Tiên sinh bỏ được cái giọng hậm hực và lối viết dựa trên vài mẩu tư liệu ít ỏi rồi ra sẽ hết sức bất lợi cho đời văn của tiên sinh. Chỉ trong trường hợp này, tư liệu mà tiên sinh đã dùng không thể phản bác CHỈ MỘT tư liệu mà tôi đã công bố trên Khởi Hành gần mười năm nay: đó là lá thư viết tay [và cả phong bì có dấu bưu điện] của nhà văn Bình-nguyên Lộc viết cho một văn hữu. Lá thư đó cực tả tư cách văn chương của Võ Phiến:
"Năm đó Phạm Thái làm giám đốc Báo chí. Tôi có 1 quyển sách do nhà Nam Cường xin xuất bản mà Phạm Tháí không chịu ký tên cho phép. Nam Cường yêu cầu tôi vận động. Trước khi vận động, tôi hỏi 1 người bạn cũng làm ở sở Kiểm Duyệt dưới quyền Phạm Thái, để biết do đâu mà Phạm Thái không chịu ký tên. Anh bạn đó cười ngất và nói: “Tại thằng Võ Phiến, chính nó kiểm duyệt sách của anh rồi phúc trình như sau: “Sách này dở quá, không nên cho ra.” Anh bạn tôi lại cho biết anh ta đã hăm dọa đưa Phạm Thái ra tòa, vì Kiểm Duyệt chỉ có quyền cấm sách khiêu dâm và sách thân cộng mà không có quyền cấm sách quá dở. Phạm Thái biết rằng y hớ, nên hoảng hốt, năn nỉ với bạn tôi rồi ký ngay “khi sáng nầy” Vậy là tôi khỏi phải vận động. Chắc anh đã thấy ngay cái bỉ ổi và cái độc tài của người làm phúc trình.
Và điều này, xin anh giữ kín, tôi chết rồi, mới nên công bố, vì hễ tôi xì ra thì tôi sẽ là “Kẻ biết quá nhiều” trước mắt Võ Phiến, và số mạng của kẻ biết quá nhiều sẽ ra sao, chắc anh dư rõ.[…]nên tôi mới xì ra cho anh biết chuyện động trời do Võ Phiến làm. Tôi cho rằng caí bản phúc trình đó là một chuyện động trời, vừa động trời, vừa bỉ ổi. Người bạn nói trên là thi sĩ …làm chung một phòng kiểm duyệt với Phiến mà Phiến không biết là bạn của tôi.”
[Thư của nhà văn Bình-Nguyên Lộc viết và gửi đi từ California, Hoa Kỳ]
Tôi vẫn thắc mắc tại sao Bình-nguyên Lộc căn dặn văn hữu nhận thư "Và điều này, xin anh giữ kín, tôi chết rồi, mới nên công bố, vì hễ tôi xì ra thì tôi sẽ là “Kẻ biết quá nhiều” trước mắt Võ Phiến, và số mạng của kẻ biết quá nhiều sẽ ra sao, chắc anh dư rõ.[…] " Đến nay, được đọc bài thượng dẫn của tiên sinh, có lẽ tôi đã hiểu ra phần nào sự lo ngại của Bình-nguyên Lộc: một nhà văn như ông -vừa biết quá rõ về Võ Phiến vừa có vai vế trong Văn học Miền Nam--thì chắc chắn không thể nào chịu nổi lối xúc phạm kiểu- hậu -sinh-Ngô- Thế- Vinh- bây- giờ. Ngoài lá thư của Bình-nguyên Lộc, tôi còn có bản thảo của một cuốn sách liên quan trực tiếp đến Võ Phiến và Võ Đình do bà quả phụ Võ Đình cho phép sử dụng nếu cần.
Và không chỉ tiên sinh mới có thư của Võ Phiến, chính tôi cũng còn giữ mấy lá thư của ông có chi tiết liên quan đến Văn học Miền Nam. Nói thế để tiên sinh hiểu ngành phê bình là một ngành rất cực nhọc, đòi hỏi truy cứu tài liệu, nhất là các tài liệu hiếm để công bằng cho đối tượng nghiên cứu và các nhân sự liên hệ. Đưa ra một lá thư bằng ba bàn tay trẻ con và nhờ ông...Đặng Tiến-- người đã có mấy cuốn sách xuất bản ở Việt Nam trong khi cuốn phim Chân Trời Tím dựng trên truyện dài của nhà văn cựu Quản đốc Đài Phát thanh Quân đội Văn Quang đã bị lờ đi khi đạo diễn Lê Hoàng Hoa qua đời--cố vấn để dựng một case nhắm chỉ trích và "dậy dỗ" người khác thì quả tiên sinh coi rẻ chính mình chứ không phải đám phê bình-chúng tôi.
Tiên sinh còn dùng nhiều chữ sai quá đáng mà một trong những chữ sai khôi hài nhất là chữ "tranh cãi" [về Võ Phiến]. Chữ "tranh cãi" này không có trong ngữ vựng của Văn học Miền Nam hay bất cứ một nền văn học nào. Hay tiên sinh đồng hóa các diễn đàn đứng đắn, nhất là những diễn đàn mà tiên sinh đang cộng tác như Diễn đàn Thế kỷ, Da Màu vv, với loại báo trên trời dưới đất đầy những bài “tranh” giành và “cãi” cọ khiến người ta liên tưởng đến sự sa đoạ của những kẻ sử dụng mực và giấy chỉ nhắm vu khống và phỉ báng người khác?
Tôi càng không hiểu tiên sinh ám chỉ, hay chứng minh được ai "tranh cãi" với ai, nhưng Võ Phiến đã bị Mặc Đỗ mắng công khai mà không đỡ được. Cuối năm 1999, Võ Phiến cũng không thể phản bác một bài 26 trang của tôi phê bình sự sai lầm và ác ý đầy dẫy trong 7 cuốn sách của ông. Cuối cùng, ông phải gượng mượn tờ Văn Học để trả lời quàng xiên [một thái độ mà đáng tiếc thay, tiên sinh đã lập lại ở đây]. Tôi đã từng tặng bốn chữ "nụy nhân nô nhan" cho mấy kẻ lúc ấy xông ra bênh vực Võ Phiến khi họ lôi con cái đầu xanh vô tội và đời riêng của tôi lên nhựt trình. Vâng, cái võ bỉ ổi lôi con cái hay mini jupe hay các bạn trai của người bị tấn công để vu khống và bôi nhọ xem ra rất thịnh hành với trường phái này. Không thấy tiên sinh ít nhất thì cũng đằng hắng cho chúng sinh biết cái nỗi bất bình? Hay là tôi nhầm: tiên sinh coi đó là sự thường tình? Ít nhất cũng xin giúp một lời cảnh cáo: "mai sau dù có bao giờ" nếu tiên sinh có lỡ viết về Bình-nguyên Lộc thì nhớ đừng quên tư liệu này đấy nhé. Hay trước khi lăm le viết về nhà văn Miền Nam nào thì cũng nên dở bộ sách của Võ Phiến ra nghiên cứu cho trôi những đoạn VU ấy.
III- Nhân danh Văn học Miền Nam để tấn công cá nhân
Thứ ba, tiên sinh hoàn toàn né tránh khi không đề cập trực tiếp đến những vấn đề mà Võ tiên sinh đã bị chỉ trích. Một trong những vấn đề đó là đưa đời riêng của một tác gia ra dèm xiểm qua thí dụ điển hình của nhà văn Nguyễn Thị Hoàng
[...] Tình cờ mà Nguyễn thị Hoàng với Kim Lefèvre cùng sinh vào năm 1939, cùng học ở Nha Trang, về sau cùng là văn sĩ tiếng tăm. Vào thập niên 50, ở Nha Trang có xẩy ra hai mối tình thày trò. Hai nữ sinh yêu thày mỗi người phản ứng một cách. Người “tây” hơn cả, người có hẳn một nửa lượng máu Tây phương trong huyết quản, lại khuất phục theo truyền thống Á Đông, cúi đầu chịu trận đòn dữ dằn trong gia đình, bỏ Nha Trang đi nơi khác trốn lánh sự đay nghiến của dư luận. Còn người kia…Vậy thái độ cương cường, dõng dạc trước dư luận, đâu phải lúc nào cũng là một thái độ …tây! (trang 1095, sđd)
Theo tôi, một người cầm bút mà không có lòng nhân từ, mà bới móc đến thảm kịch của một [ở đây là hai] người cầm bút khác, thì quả là đáng ngờ bởi lẽ bình mực ấy đã được dùng để đổ vấy lên những dòng chữ nhân danh Văn học Miền Nam. Ngoài ra, là một người đàn ông, chứ chưa nói đến là "trượng phu" Miền Nam, tiên sinh không mảy may chạnh lòng khi một đồng nghiệp phụ nữ bị lôi đời riêng ra tấn công sao? Chỉ vì người đó không phải là chị, em gái hay con gái mình? Hay chỉ vì người đó dám công khai phê bình một cây đa cây đề trong văn giới như tôi?
Tiên sinh ôi, không ai dám bảo đảm rằng đã hay sẽ không vấp phạm, cứ thử ngẫm về bản thân sẽ tỏ tường ngay. Quen thói hất mực sang nhà hàng xóm, biết đâu mực chẳng âm thầm biến thành lũ lụt tại sảnh đường rồi? Tiên sinh rất hăng hái trích thư Võ Phiến gửi chị Lê Thị Huệ [Gió-O] để biện minh, khiến tôi càng ngạc nhiên không thấy tiên sinh dẫn chứng bài của nhà văn Túy Hồng viết về Võ Phiến cũng đăng trên Gió-O. Hay là tiên sinh sợ "rút dây động ... cả mấy rừng" khi các-nhà-phê-bình-chúng-tôi cũng noi gương cụ Võ mà đưa đời riêng ...cụ Võ ra nghiên cứu?!
Phần tiên sinh, tiên sinh có muốn giải nghĩa cho độc giả rằng "những chuyện ngoài văn học diễn ra ở toà soạn Bách Khoa trong suốt thời kỳ ấy" là những chuyện gì trong đoạn viết sau đây hay chăng:
"Năm 2006, trong dịp đi thăm Đồng Bằng Sông Cửu Long, tôi gặp lại anh Lê Ngộ Châu nơi toà soạn Bách Khoa, 160 Phan Đình Phùng ngày nào, anh vẫn nhớ và nhắc tới buổi gặp gỡ hôm đó. Khi hỏi anh về cuốn hồi ký 18 năm tờ báo Bách Khoa, anh Lê Ngộ Châu cười dí dỏm trả lời: "Anh Vinh hỏi Võ Phiến có cho tôi viết không?" Anh Châu muốn nói tới những chuyện ngoài văn học diễn ra ở toà soạn Bách Khoa trong suốt thời kỳ ấy. [NTV, sđd]
Nếu không nhầm, phải chăng tiên sinh ám chỉ tới những lá thư [ngoại] tình và những cuộc [ngoại] tình được cất giấu ở tòa soạn Bách Khoa mà Tạ Tỵ có lần bạch hóa bằng cách nêu tắt danh tính những nhân sự liên hệ trong cuốn hồi ký của ông? Tôi không ngạc nhiên về cái "the old boys' club" này chút nào: nó đã bị nhà văn Túy Hồng trừng trị đích đáng bằng bài bạch hóa của bà trên Gió-O [_http://www.gio-o.com/Chung/TuyHongVoPhien.htm]. Nhưng chẳng lẽ cả tiên sinh nay cũng lạc hậu [và khả ố] như họ khi thuật lại với một vẻ hý hửng như thế? Dĩ nhiên, tiên sinh có quyền phản bác về điểm này cũng như về các điểm khác. Thế nên, tiên sinh đã càng sai khi viết rằng:
[...] Rồi cả cách ông phê bình các nhà văn, nhà thơ được ông chọn đưa vào sách cũng bị ông sử dụng cái sở trường văn phong tuỳ bút/ nay thành sở đoản để châm biếm mỉa mai cá nhân với nhiều thiên lệch... Nhưng khách quan mà nói, ngòi bút Võ Phiến cũng không thiếu phần tự trào, và cả châm biếm bản thân mình. Khi trả lời phỏng vấn Lê Quỳnh Mai trong chương trình Văn học Nghệ thuật đài TNVN Montréal 29-10-2000, nhà văn Võ Phiến đã không ngại khi ví mình như một Xuân Tóc Đỏ của Vũ Trọng Phụng: "Nói tới sự may mắn, chắc chị còn nhớ tới Số Đỏ của Vũ Trọng Phụng, nếu tôi có được một số độc giả chú ý, chẳng qua cũng như anh chàng Xuân Tóc Đỏ trong truyện ấy thôi." [Ngô Thế Vinh, sđd]
Thú thật tôi không hiểu nổi cái kiểu lý luận phi văn chương này của tiên sinh: bản thân Võ Phiến có quyền tự nhận là "Xuân Tóc đỏ" nhưng "châm biếm mỉa mai cá nhân với nhiều thiên lệch" các nhà thơ nhà văn khác thì quyết phải là một vấn đề hết sức hệ trọng. Tệ hơn nữa, lại nhân danh Văn học Miền Nam để tiện thực hiện mưu đồ đó. Thêm cái kiểu bào chữa vì-ông-viết-ngay-từ-75-nên-dù -có-sai-ông-cũng-đáng-được-tuyên-dương là một lý luận phản khoa học hết sức.
IV- Nguyên ủy và chi tiết của vấn đề Võ Phiến bị phản đối
Điều thứ tư dẫn đến tâm điểm của bài viết thượng dẫn: tiên sinh đã thiếu thành thực và không lương thiện với độc giả, nếu không muốn nói là tự dối mình, khi không hề đề cập đến nguyên ủy và chi tiết của vấn đề Võ Phiến bị phản đối hay miệt thị.
Võ Phiến bị phản đối hay miệt thị không phải vì "đầy những lôi thôi thiếu sót" hay vì không-chuyên-nghiệp mà vì ông đã rắp tâm triệt hạ các nhà văn Miền Nam khác, nhất là các nhà văn di cư từ Miền Bắc vào. Thế nên, ngoài thói tấn công cá nhân như chính tiên sinh phải công nhận, thứ nhất, Võ Phiến đã cắt xén hay ngụy chứng tài liệu để vu khống hay vu cáo các tác gia khác. Thứ hai, Võ Phiến đã cố tình "trầm hà" một vài tác gia như Nguiễn Ngu Í, để tôn mình lên một trong những vị trí "trùm" của tạp chí Bách Khoa bằng cách hoàn toàn không đề cập đến tài văn và công lao của Nguiễn Ngu Í ngay tại tạp chí này. Thứ ba, Võ Phiến đã kỳ thị các nhà văn Miền Bắc di cư quá rõ-- ngoài việc loại rất nhiều các nhà thơ này ra-- bằng lối viết mỉa mai một cách đê hạ như trường hợp Nguyễn Đình Toàn, mượn lời Vũ Hạnh để mạt sát Nhật Tiến mất nhân tính, dè bỉu ngầm Nhật Tiến chỉ có tài văn của một anh thầy giáo hoặc khôn lỏi hơn nữa thì dùng những chữ tệ mạt ["hơi hám"] để đá ngầm Thanh Nam vv. Nói theo kiểu các ông Lang Tây thì tiên sinh chỉ mới lo chữa chạy "hậu quả" mà chưa chẩn mạch nổi "nguyên nhân".
Nay tôi sẽ chứng minh sự cố tình che đậy cho Võ Phiến của tiên sinh bằng hai trường hợp điển hình với thêm nhiều chi tiết rất minh bạch, rất tỏ tường để tiên sinh tiện phản bác. Đó là trường hợp của nhà văn Nguyễn Đình Toàn và nhà văn Nhật Tiến. Tôi chọn hai nhà văn cùng cư ngụ ngay tại địa phương với tiên sinh để cho công bằng nếu họ muốn lên tiếng, mà để chính tiên sinh nếu có dịp "bác đến chơi đây, ta với ta" [Nguyễn Khuyến] cũng tỏ âm hao cho thấu họ nghĩ sao về nhân tình thế thái. Ấu cũng là để tiên sinh ngộ ra rằng cái thời viết lách không coi trọng độc giả đã đành mà còn coi thường luôn cả tác giả và văn hữu quả đã đến lúc chấm dứt vì văn giới Miền Nam còn sống sót tại Hoa Kỳ tuy nhỏ nhưng vẫn đủ lớn để có mặt mà quan sát.
(còn tiếp)