Hà Nội có còn là Hà Nội ? - Phan Huy Vũ - Hà Nội

[khieman]

.

Xin thưa trước đôi lời:
Chuyện này xảy ra từ năm 2006 và vì sôi động quá nên BBC đã closed thread.
Tuy nhiên, vì thấy đề tài cũng vui, nên QH tui mang về mời bà con coi chơi,
nhất là coi phần Ý Kiến Độc Giả... rất thú vị ... ai không thích thì nhắm mắt lại,
đừng .... ném đá tui ... please !

Hà Nội có còn là Hà Nội?
Phan Huy Vũ
Hà Nội

Tôi có đọc cuộc tranh luận trên blog, xoay quanh chuyện cô bé với nickname Bé Crys chê Hà Nội và thế là mở màn cho một cuộc tranh cãi nảy lửa trên mạng.

Nhiều người hỏi Hà Nội bây giờ có còn là Hà Nội không?

Đây là một câu hỏi thú vị. Với tôi, một người Hà Nội thế hệ thứ năm (đời cụ đã sinh sống ở Hà Nội) và chuẩn bị không còn là thanh niên nữa, tôi có biết bao điều trăn trở với Hà Nội ngày hôm nay.

Giọng Hà Nội

Giọng Hà Nội không chuẩn, và chưa bao giờ chuẩn cả. Nói “con châu” thay vì nói “con trâu” (hồi bé khi đi học, các cháu được học phát âm “chờ nặng” khác “chờ nhẹ”, nhưng về nhà trong cuộc sống thì lại nói sai cũng không sao – có lẽ vì thế cũng sinh tính giả dối của người Hà Nội chăng?).

Người HN nói “cây che” chứ uốn lưỡi “cây t’re” là không phải người Hà Nội rồi (Vụ này nhiều lắm: “xung xướng” chứ không “sung sướng” chẳng hạn).

Nhưng rõ ràng, giọng Hà Nội dễ nghe với tất cả các vùng miền trong cả nước, đó là điều khó phản đối.

Món ăn

Thôi thì tự tạm coi mình là người Hà Nội “gốc”, mà tôi vẫn thấy khó khi lục lọi tìm xem có món ăn nào thực là của Hà Nội.
Phở - là của người Hà Nam mang lên từ cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20. À, hình như có món bánh cuốn Thanh Trì, bún thang nữa thì phải… nói chung là cũng khó.

Có thể nói, việc di dân hay “tăng dân số cơ học” thì thời nào cũng có. Người Hà Nội gốc Hàng Bạc vài trăm năm có nguồn gốc từ Hưng Yên lên chốn kinh kỳ làm nghề bạc.

Các nghề nhuộm lụa đào (phố Hàng Đào), nhuộm vải thâm (Hàng Bông) cũng thế, đâu có phải là người Hà Nội sinh ra và lớn lên ở đó bao thế hệ hàng nghìn năm được.
Tất cả những cái đó tổng hợp lại với nhau thành nét văn hoá Hà Nội mà nếu nghiên cứu hẳn có nhiều thú vị.

Hà Nội bị xâm lược bởi nhiều làn sóng “nhập cư”, mà cơn sóng thần mạnh nhất là năm 1954.

Ông tôi, một người Hà Nội không kịp “đi Nam” năm đó đã nhiều lần “than” lên vì thái độ - không biết có nên gọi là “vô văn hoá” hay không - của những người “Hà Nội mới” tứ xứ về “tiếp quản” Thủ Đô năm đó.

Một ông cán bộ công an Tiểu khu (thời đó người ta gọi Phường như thế) đã bị ông cụ cho một cái tát vì tội vào nhà, dám mở lồng bàn ra kiểm tra xem gia đình ăn gì, có ăn món sơn hào hải vị của bọn tư sản không. Chính vì cái tát đó mà ông tôi đến khổ trong gần chục năm bị hành hạ.

Những năm bao cấp, ở Hà Nội còn khổ hơn ở nông thôn. Ở nông thôn còn có gạo mà ăn, ở Hà Nội thì trông chờ vào kỹ năng xếp hàng ở cửa hàng gạo.

Nhà nào có người làm trong ngành lương thực thực phẩm thì trở thành “đẳng cấp” cao trong xã hội.

Nhập cư

Hầu hết những người Hà Nội gốc từ thời trước không được tham gia vào những ngành nghề quan trọng như thế, và những người “Hà Nội mới” nói còn chưa phân biệt được “l” và “n” làm mưa làm gió. Nhưng đây cũng là thời kỳ làn sóng “nhập cư” vào Hà Nội không mạnh, vì về Hà Nội cũng không sung sướng gì.

Nhiều người nhập cư vào Hà Nội trong nhiều năm qua

Thời mở cửa là thời kỳ làn sóng “nhập cư” từ các tỉnh về Hà Nội mạnh nhất. Nhà ở hệ thống phố Chợ Đồng Xuân, Hàng Đường, Hàng Ngang, Hàng Đào đắt xắt ra miếng - ấy thế mà dân Lạng Sơn về mua gần hết rồi đấy.

Nếu như bạn nhìn thấy một nhóm các cô, mặc bộ đồ thể thao Trung Quốc, đi đôi giày “hàm ếch” thể thao (từ dân dã gọi là “xục thể thao”) cũng của Trung Quốc ngồi túm năm tụm ba, lê la đôi mách ở hè phố gần chợ Đồng Xuân thì đích thị là người Hà Nội mới gốc Lạng Sơn rồi.

Vậy thì những người “Hà Nội gốc” như tôi nghĩ gì đây? Buồn chăng? Buồn thì buồn lâu rồi.

Tôi chán thành phố của tôi. Đi ra đường, tôi mệt mỏi vì nam phụ lão ấu đi xe máy sai luật giao thông, nhất là thanh niên. Đèn đỏ, bạn đỗ đúng làn đường thì có những “người Hà Nội” chen bằng được lên phía trước, cố gắng đứng hàng đầu để rồi, rẽ phải khi mình đứng bên trái và cố ép bằng được cả hàng xe cộ về phía kia.

Thật kỳ lạ, người Hà Nội đâu có bon chen như thế? Nhưng cũng chính vấn đề giao thông này, mà tôi bị “chửi” khi đỗ xe chờ đèn đỏ chuyển xanh ở Sài Gòn, khi mà người Sài Gòn vượt đèn đỏ “vô tư” (gây cản trở giao thông bình thường của họ).

Những sự lộn xộn, bất tuân luật lệ thì đâu phải chỉ có ở Hà Nội

Thành phố Sài Gòn ngột ngạt, bụi bặm, món ăn không hợp khẩu vị, đắt đỏ… không làm tôi khó chịu hay ghét nó. Thậm chí tôi nghe “Sài Gòn đẹp lắm, Sài Gòn ơi, Sài Gòn ơi…” tôi thấy yêu thành phố trẻ trung và sôi động đó. Không phải là người Sài Gòn rất dễ gần sao? Không phải là thành phố đang đi đầu trong làm ăn kinh tế sao?
Nếu bạn đến Hải Phòng – xin lỗi các bạn Hải Phòng, hẳn sẽ thấy rất khó chịu khi đi ô tô nhấn còi mỏi tay mà người Hải Phòng chẳng chịu nhường đường – đi chậm không ra chậm, nhanh chẳng ra nhanh ở giữa đường, như một câu hát vui nhại bài “Thành phố hoa phượng đỏ”: “Hải Phòng đó, hiên ngang chẳng biết nhường đường…”.

Nhưng mặt khác, dân Hải Phòng ăn to nói nhớn, đi sóng về gió, hiên ngang lắm, tôi biết thế. Chính vì lẽ đó, nếu như bạn có được một cái “tâm”, ắt không thấy khó chịu mà thấy cần có một tư tưởng “gạn đục khơi trong” để tự sửa mình, làm cho mình thanh lịch lên.

Do đó, tôi vẫn yêu thành phố của tôi, từ những ký ức thời bao cấp khốn khó nhưng thanh bình, đi ra đường không có gì phải sợ.

Đâu cứ gì Hà Nội

Nay nếu bạn có con đi học thì có biết bao cạm bẫy đang rình nó, nghiện ngập, bạo lực, dâm ô truỵ lạc… đủ cả ngoài xã hội; mà đâu cứ gì Hà Nội, toàn đất nước ta hiện nay đâu chả nhan nhản những cạm bẫy đó.

Nếu bạn sang Trung Quốc bạn không thể tìm thấy “bọn nghiện”, vì Nhà nước họ nghiêm túc hơn chúng ta nhiều.

Tôi chưa bao giờ cảm thấy cần phải hô hào mình là “người Hà Nội” đây. Người Hà Nội không bon chen. Nếu như có “nịnh trên đạp dưới”, có bè phái, địa phương cục bộ thì hẳn có nguồn gốc từ những người “Hà Nội mới” từ sau năm 1954. Nếu nói như vậy, thì những người “Sài Gòn mới” sau năm 1975 cũng thế.

Nếu phân biệt, thì với những “người Hà Nội”, những người đó không còn là người Bắc nữa rồi.

Câu trả lời cho vấn đề của chúng ta hiện nay là gì? Đó là cái chưa đẹp – “người Việt Nam xấu xí” đang là phổ biến, dù ở bất cứ đâu trên đất nước này.

Phải chăng đó là kết quả của mấy chục năm xây dựng “con người mới xã hội chủ nghĩa”?

Không phải là Hà Nội đẹp hay không đẹp, Sài Gòn dễ chịu hay khó chịu, mà chúng ta hãy gạn đục khơi trong, cùng nhau xây dựng một hình ảnh “người Việt Nam lịch lãm” thì hơn.

Phan Huy Vũ

***

Mời mở link xem nhiều "Ý Kiến Độc Giả" rất đặc sắc:

_http://www.bbc.com/vietnamese/forum/story/2006/11/061129_hanoi_reflections.shtml

[khieman]

.

Trận chiến blog Sài Gòn - Hà Nội




Bình luận về Hà Nội trên trang blog đã khơi mào cho cuộc tranh cãi

Một 'cuộc chiến' trên thế giới blog của người Việt đã diễn ra từ mấy ngày qua, sau khi một cô gái Sài Gòn 19 tuổi viết bài chê thủ đô Hà Nội trên blog của cô.

Chủ nhân của trang blog này, lấy nickname là 'Bé Crys', viết một bài ngắn kể lại những bức xúc về chuyện bất đồng khẩu vị và ngôn ngữ khi ra Hà Nội.

Bài viết lên mạng hôm 20-11, và chỉ sau vài ngày, số lời bình luận (comment) đạt hơn 4700.

Có những lời khen "rất thích bài này của em, rất hóm hỉnh", nhưng cũng nhiều lời chê "viết chả ra làm sao, nó cho thấy rõ sự thiển cận", và cũng có rất nhiều sự phẫn nộ.

Bắt đầu từ một bài viết mang cảm tính cá nhân chứ không phải là một nhận định có chiều sâu, nhưng cuộc tranh cãi trên trang blog đã cho thấy những khác biệt vùng miền - một vấn đề tiếp tục là cấm kị trong thảo luận ở Việt Nam.

Nó cũng đặt ra câu hỏi về khả năng chấp nhận sự khác biệt, cũng như khả năng tranh luận của một bộ phận thanh thiếu niên Việt Nam hiện nay.

Nghe phỏng vấn

Đài BBC đã có cuộc tiếp xúc với chủ nhân trang blog, Bé Crys, và cô giải thích về bài viết đầu tiên của mình:

- Blog đầu tiên em viết rất vội, khi đang ở Hà Nội. Em ra Hà Nội không phải để du lịch, mà có công chuyện, nên miễn cưỡng em mới ra đó. Ở rất dài ngày, mà em không thích ứng được với cuộc sống ngoài đó, nên em bất mãn, vì có một số điều không phù hợp cho một người từ TP. HCM ra, khác nhau quá. Em cảm thấy bức xúc nên em viết lên blog của em.

BBC: Bạn có thể kể cụ thể hơn, không thích ứng là vì điều gì?

Cái chính em không thích ứng được là vì vấn đề ăn uống. Ở Sài Gòn, khi anh bước vào một nhà hàng, gọi món ăn, anh ăn không vừa lòng thì có thể yêu cầu bồi bàn đem thêm gia vị cho phù hợp. Đằng này khi mà em ra Hà Nội, ăn mấy món không quen mùi vị của nó, em gọi thêm gia vị thì người ta từ chối đưa ra, nên em rất bực mình.

BBC: Họ từ chối là vì họ không có, hay vì lý do nào khác?

- Tại vì họ không có. Mà nếu họ có, họ cũng nói tại sao ăn cái món này mà lại cho như vậy, hỏng món ăn của họ đi. Thí dụ như món phở, lần đầu tiên em ra, em ăn ở nhà hàng Thủy Tạ, theo thói quen của người Sài Gòn ăn phở thì phải có tương, em hỏi thì họ nói không có tương. Cái này thì em chấp nhận. Nhưng mấy lần sau, khi em đi ăn phở, em bảo thôi, để bớt bột ngọt lại, họ la rằng phở mà không có bột ngọt thì không ngon.

BBC: Khi bạn đi hỏi cơm tấm, thì nhà hàng họ cũng không biết đó là gì?

- Em hỏi khách sạn chỗ em ở, hỏi bác xe ôm, chẳng những họ không hiểu cơm tấm là gì, mà sau khi em diễn tả, họ lại bảo thêm là ở đây không ai ăn cái thứ cơm làm từ hạt gạo kém chất lượng như vậy. Em thấy vậy rất bực mình vì người Sài Gòn ăn cơm tấm mỗi ngày. Mà thực chất ở Hà Nội có quán cơm tấm, chỉ là họ không biết.

BBC:Ngoài bất đồng ngôn ngữ, món ăn, thì bạn còn thấy có điểm gì bất đồng không?

- Bất đồng chính thì là vì món ăn, khẩu vị không hợp nhau, và bất đồng ngôn ngữ. Vậy thôi ạ.

BBC: Nhưng ở phần đầu của blog, bạn có nêu ba điểm khiến một số người cảm thấy bất bình. Bạn nói thứ nhất, bạn phân biệt dân thành phố và tỉnh lẻ, thứ hai là bọn sành điệu và bọn ra vẻ sành điệu, và thứ ba là phân biệt giữa người Sài Gòn và các công dân khác.Bạn có thể giải thích thêm vì sao bạn lại có những bất bình đến độ như thế?

- Em xin phép từ chối trả lời, vì cái này là tính cách của mỗi người. Mỗi người đều có những tật xấu, và đây là ba tật xấu của em. Nó có sẵn từ khi em còn nhỏ đến nay, chứ không liên quan gì đến chuyện đi Hà Nội mới đây cả. Ngay từ đầu viết blog, em đã xác định em là người có những tính như vậy rồi.

BBC: Có người nói Sài Gòn là một thành phố mở, người tứ xứ đổ về đây. Còn tại Hà Nội, cái gọi là người Hà Nội 'gốc' cũng không còn nhiều nữa. Bạn có mất lòng không trước việc dân di cư đổ về các thành phố?

- Em thấy không có vấn đề gì hết, người ta có quyền lựa chọn, nắm bắt những cơ hội cho mình.

BBC: Như vậy nó lại mâu thuẫn với điểm mà bạn nói là phân biệt dân thành phố và tỉnh lẻ.

- Em xin nhấn mạnh là em phân biệt người thành phố và người tỉnh lẻ mà đua đòi theo cái thói thành thị. Tức là người tỉnh lẻ mà chạy theo những cái xa hoa phù phiếm chỉ để khẳng định mình cũng là người thành thị. Trên blog của em ghi nguyên văn là em phân biệt người thành phố và những người tỉnh lẻ đua đòi.

BBC: Nhưng bạn cũng nói bạn phân biệt người Sài Gòn với người chỗ khác, thì bạn giải thích cho mọi người thế nào?

- Sống ở đâu thì mình yêu chỗ đó nhiều. Em sống ở Sài Gòn thì em yêu người Sài Gòn. Đã là yêu thì đâu thể yêu giống nhau được.

BBC: Blog của bạn đã thu hút rất nhiều lời bình luận, mà trong đó cũng có những lời quá đà. Sau đó hình như bạn có viết một bài khác để xin lỗi?

- Em không xin lỗi vì những gì em làm. Em chỉ xin lỗi là nếu em có vô tình gây ra hiểu lầm vì những từ ngữ em dùng mà thôi. Em không cố ý gây ra hiểu lầm hoặc đã làm một số người bị tổn thương vì tình cảm mà họ dành cho Hà Nội.

BBC: Trong bài đầu tiên của bạn mà đã gây phản ứng, thì tựa đề của bài ấy là "F... Hà Lội". Cái từ 'F...' ấy trong tiếng Anh là tục, còn từ 'Hà Lội' mang ý chê bai. Bạn có thấy có cái gì không ổn không?

- Dạ, em thấy không có cái gì không ổn. Bản thân em người Sài Gòn, khi em thích, em vẫn gọi vui là 'Sì Gòn'. Người miền Nam nào, lúc gọi vui cũng gọi là 'Sì Gòn'. Đó là cách nói bình thường thôi, em gọi 'Hà Lội' là theo cách đó.

Còn chữ 'F...' thì xin nói thật là hầu hết giới trẻ ở Sài Gòn hiện nay, họ tiếp xúc với phương Tây nhiều rồi. Khi tờ báo Thể thao - Văn hóa lên án em, một người bạn nói với em thế này: "Ở nước ngoài người ta sùng đạo Chúa, vậy mà người ta vẫn nói 'Oh my F... God', chả lẽ mình lại dịch ra là họ muốn sỉ nhục Chúa?"

BBC: Tức là bạn thấy tựa đề của blog không có vấn đề gì?

- Dạ đúng rồi, theo em là không có vấn đề gì.

BBC: Vậy bạn có ý định ra thăm lại Hà Nội hay không?

-Dạ, em không có thời gian rảnh. Đi đâu cũng là vì công chuyện của em, nên em không có nhu cầu đi thăm.

***

Mời mở link xem nhiều "Ý Kiến Độc Giả"... rất sôi động, rất vui ...

_http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam/story/2006/11/061128_blog_saigon_hanoi.shtml