Israel và Iran: sự xung khắc chực chờ bùng nổ thành chiến tranh






Một phụ nữ Iran đi ngang qua tấm pa nô lớn có hình ảnh chống Israel tại Tehran vào thứ Sáu 19/4

Các màn phóng tên lửa qua lại giữa Israel và Iran là biểu hiện của một mối xung đột lâu năm.

Thứ Sáu 19/4, một số quan chức Mỹ xác nhận với CBS News, đối tác của BBC tại Mỹ, rằng Israel đã bắn một quả tên lửa vào lãnh thổ Iran – động thái được cho là nhằm đáp trả cuộc tấn công bằng tên lửa và drone của Iran nhằm vào Israel thứ Bảy tuần trước (13/4).

Israel vẫn chưa chính thức nhận trách nhiệm cho vụ tấn công hôm thứ Sáu.
Giữa lúc đó, các nhà lãnh đạo quân sự và chính trị của Iran đã làm nhẹ mức độ, bác bỏ và thậm chí chế giễu việc cho rằng đã có hậu quả nghiêm trọng xảy ra.

Trở lại với

cuộc tấn công ngày 13/4 - đây là lần đầu tiên Iran trực tiếp tấn công Israel.

Iran cho biết đây là đòn trả đũa vụ đánh bom vào lãnh sứ quán Iran ở thủ đô Damascus của Syria khiến nhiều chỉ huy quân sự cấp cao của Iran thiệt mạng hôm 1/4.

Iran cáo buộc Israel là thủ phạm vụ tấn công cơ quan ngoại giao này.

Vì sao Israel và Iran đối đầu?

Israel và Iran vốn đối đầu nhau đã nhiều năm theo kiểu “chiến tranh trong bóng tối”, tức tấn công vào lợi ích của nhau nhưng không thừa nhận trách nhiệm.

Các vụ tấn công đã gia tăng đáng kể trong suốt cuộc chiến tranh hiện tại ở Gaza - cuộc chiến bắt nguồn từ việc nhóm Hamas tấn công các cộng đồng Israel lân cận hồi tháng 10/2023.

Israel và Iran từng là đồng minh trước khi Cách mạng Hồi giáo 1979 nổ ra ở Iran, sự kiện giúp chế độ mới lên nắm quyền với lý tưởng cốt lõi là chống lại Israel.

Iran không công nhận quyền tồn tại của Israel và muốn xóa bỏ quốc gia này.
Lãnh đạo tối cao của Iran Ayatollah Ali Khamenei đã gọi Israel là một "khối u ung thư" và "chắc chắn sẽ bị loại bỏ và trừ diệt".

Israel tin rằng Iran đe dọa sự tồn tại của họ.

Israel viện dẫn bằng chứng gồm các luận điệu của Tehran, việc Iran tập hợp các lực lượng ủy nhiệm ở khu vực như nhóm chiến binh Hezbollah (nhóm của người Hồi giáo dòng Shia tại Lebanon vốn đã thề sẽ hủy diệt Israel), việc Iran tài trợ và trang bị cho các lực lượng người Palestine như Hamas.

Israel cũng cáo buộc Iran đang bí mật phát triển vũ khí hạt nhân. Iran phủ nhận việc họ đang tìm cách chế tạo bom hạt nhân.

Vì sao Israel tấn công lãnh sự quán Iran ở Syria?



Lãnh sự quán Iran ở Syria bị đánh bom


Ngày 1/4 một cuộc không kích nhằm vào lãnh sứ quán Iran tại thủ đô Damascus của Syria đã khiến 13 người chết.
Iran tuyên bố đây là hành vi xâm phạm chủ quyền.

Trong số những người thiệt mạng có Chuẩn tướng Mohammad Reza Zahedi, chỉ huy cấp cao trong lực lượng Quds, chi nhánh hoạt động nước ngoài của Lực lượng Cận vệ Cộng hòa Iran (IRGC).

Ông này từng là nhân vật chủ chốt của Iran trong nỗ lực nâng cao năng lực chiến đấu cho nhóm chiến binh Hezbollah.

Cuộc tấn công này được thực hiện theo sau hàng loạt cuộc không kích nhằm vào các mục tiêu Iran, mà nhiều người cho là do Israel thực hiện.

Một vài chỉ huy cấp cao của IRGC đã thiệt mạng trong các cuộc không kích tại Syria vào những tháng vừa qua
.
IRGC tuồn vũ khí và trang thiết bị, bao gồm tên lửa có độ chính xác cao, qua lãnh thổ Syria để cung cấp cho Hezbollah.

Israel đang cố gắng ngăn chặn Iran gia tăng hiện diện quân sự tại Syria cũng như các hoạt động vận chuyển nói trên.

Iran tấn công Israel bằng drone và tên lửa như thế nào?



Một khu vực bị hư hại ở căn cứ không quân Nevatim của Israel


Quân đội Israel cho biết Iran đã phóng hơn 300 drone và tên lửa vào Israel.

Cụ thể có 170 drone, 30 tên lửa hành trình và ít nhất 110 tên lửa đạn đạo.

Israel cho biết khoảng 99% số lượng tên lửa và drone đã bị đánh chặn từ ngoài không phận hoặc ở trên bầu trời Israel.

Israel cùng với các quốc gia như Mỹ, Anh, Pháp và Jordan đã phối hợp đánh chặn thành công drone và tên lửa hành trình.

Tên lửa đạn đạo đã bị hệ thống phòng thủ tên lửa ba lớp của Israel chặn đứng.

Mặc dù vậy, hai quan chức Mỹ nói với CBS News rằng năm tên lửa đạn đạo đã vượt qua hệ thống phòng thủ và rơi vào lãnh thổ Israel.
Bốn trong số đó rơi trúng căn cứ không quân Nevatim ở sa mạc Negev thuộc miền nam Israel – nơi đặt căn cứ máy bay chiến đấu F-35 của Israel và được cho là mục tiêu chính của Iran.
Quân đội Israel cho biết căn cứ này bị “hư hại nhẹ”.
Tom Fletcher, cố vấn chính sách đối ngoại cho một vài thủ tướng Anh và là cựu đại sứ Anh tại Lebanon, nói:
"Iran thực chất đã cảnh báo trước về những đòn tấn công này và khiến cho việc ngăn chặn trở nên dễ dàng hơn."
Sanam Vakil từ tổ chức nghiên cứu và phân tích Chatham House nói:
“Các đòn tấn công rõ ràng đã được kiểm soát và điều hướng nhắm vào các cơ sở quân sự mà không gây quá nhiều hư hại và làm ai đó bị thương.”

Cuộc tấn công của Israel vào Isfahan, Iran là gì?

Các quan chức Mỹ đã xác nhận CBS News, đối tác ở Mỹ của BBC, rằng một cuộc không kích của Israel đã nhắm vào Iran vào sáng sớm hôm thứ Sáu (19/4).

Tuy nhiên, thông tin về loại vũ khí và địa điểm phóng chưa rõ ràng.

Trong khi các nguồn tin từ Mỹ nói rằng một tên lửa đã tham gia tấn công, Iran cho biết chỉ có các drone nhỏ.

Hãng thông tấn Fars của Iran cho biết có một tiếng nổ gần một căn cứ quân đội và hệ thống phòng không của Iran đã được kích hoạt.

Phát ngôn viên Trung tâm Không gian mạng Quốc gia của Iran, ông Hossein Dalirian, cho biết “không có cuộc không kích nào từ bên ngoài”.

Theo ông này, Israel đã thực hiện “một kế hoạch thất bại và đáng xấu hổ” khi cho drone bay tới và bị Iran bắn hạ.
Tỉnh Isfahan là một khu vực rộng lớn ở trung tâm Iran, lấy tên từ thành phố lớn nhất của tỉnh này.
Ở đây có các cơ sở quân sự quan trọng của Iran, bao gồm một căn cứ không quân lớn, một tổ hợp sản xuất tên lửa cùng vài cơ sở hạt nhân.

Khả năng quân sự của Israel và Iran ra sao?


Còi báo động vang khắp Jerusalem khi Iran tấn công Israel

Iran có diện tích lớn hơn nhiều so với Israel và có dân số gần 90 triệu – gấp gần mười lần dân số Israel.
Tuy nhiên, những yếu tố này không thể hiện sức mạnh quân sự.
Iran đã đầu tư mạnh mẽ vào tên lửa và drone. Không chỉ sở hữu một kho vũ khí khổng lồ, Iran còn có đủ vũ khí để cung cấp cho các lực lượng ủy nhiệm – lực lượng Houthi ở Yemen và nhóm Hezbollah ở Lebanon.
Tuy nhiên, Iran lại thiếu các hệ thống phòng thủ tên lửa hiện đại và máy bay chiến đấu.
Nga được cho là đang hợp tác với Iran để cải thiện điều này, bao gồm cả việc cung cấp máy bay chiến đấu Su-35.
Đây là cách Moscow đáp lễ sau khi Iran hỗ trợ quân sự cho Nga trong cuộc chiến ở Ukraine.
Trái lại, Israel có một trong những lực lượng không quân hiện đại nhất thế giới.
Israel có ít nhất 14 đội máy bay chiến đấu - bao gồm F-15, F-16 và máy bay tàng hình F-35 đời mới nhất, theo báo cáo của Viện Quốc tế Nghiên cứu Chiến lược (IISS).
Israel cũng có kinh nghiệm thực hiện các cuộc tấn công vào sâu bên trong lãnh thổ địch.
Khoảng cách gần nhất giữa Iran và Israel là khoảng 1.000km.
Iran và Israel có vũ khí hạt nhân không?
Israel được cho là sở hữu vũ khí hạt nhân nhưng vẫn luôn duy trì chính sách mơ hồ có chủ đích về vấn đề này.
Iran không có vũ khí hạt nhân và cũng phủ nhận việc họ đang lợi dụng chương trình hạt nhân dân sự để trang bị vũ khí hạt nhân.
Năm ngoái, cơ quan giám sát hạt nhân toàn cầu đã tìm thấy các hạt uranium được làm giàu đạt 83,7% độ tinh khiết – gần đạt mức độ sử dụng cho vũ khí, tại cơ sở ngầm Fordo của Iran.
Iran giải thích rằng có thể đã xảy ra "sự tăng giảm ngoài ý muốn" trong mức độ làm giàu.
Iran đã luôn công khai làm giàu uranium lên đến 60% độ tinh khiết trong hơn hai năm, vi phạm thỏa thuận hạn chế hạt nhân năm 2015 với các cường quốc thế giới.
Tuy nhiên, thỏa thuận này gần như đã sụp đổ kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đơn phương rút lui và tái áp đặt các lệnh trừng phạt nặng nề đối với Iran vào năm 2018.
Israel ngay từ đầu đã phản đối thỏa thuận hạt nhân.
Đồng minh của Iran là ai?




Lực lượng Houthi là một phần của "trục kháng chiến" chống lại Israel

Iran đã xây dựng một mạng lưới đồng minh và lực lượng ủy nhiệm tại Trung Đông, mà họ cho rằng là một phần của "trục kháng chiến" thách thức lợi ích của Mỹ và Israel trong khu vực.
Iran có mức độ hỗ trợ khác nhau đối với các bên.
Syria là đồng minh quan trọng nhất của Iran.
Cùng với Nga, Iran đã giúp chính quyền ông Bashar al-Assad vượt qua cuộc nội chiến kéo dài hàng thập kỷ ở Syria.
Mối quan hệ của Iran - Nga cũng ngày càng thắt chặt.

Tháng 12/2023, Bộ Ngoại giao Nga cho biết hai nước sẽ đẩy nhanh tiến trình cho một "thỏa thuận lớn liên nhà nước mới".

Iran đã cung cấp drone tấn công Shahed cho Nga.

Tháng 2/2024, Reuters dẫn nguồn tin cho biết Iran còn cung cấp cả tên lửa đạn đạo cho Nga.
Iran phủ nhận thông tin này, đồng thời cho biết Nga có kế hoạch cung cấp cho Iran các máy bay hiện địa hơn.
Trong số các nhóm vũ trang được Iran hậu thuẫn, Hezbollah ở Lebanon là lực lượng hùng mạnh nhất.
Hezbollah giao tranh xuyên biên giới với Israel gần như mỗi ngày kể từ khi chiến tranh nổ ra giữa Israel và Hamas.
Hàng chục ngàn dân thường ở hai phía biên giới đã phải rời bỏ nhà cửa.
Iran hậu thuẫn một số dân quân Shia ở Iraq – những nhóm đã tấn công các căn cứ của Mỹ ở Iraq, Syria và Jordan bằng pháo phản lực.
Mỹ đã trả đũa sau khi ba binh sĩ của họ thiệt mạng tại một tiền đồn quân sự ở Jordan.
Tại Yemen, Iran hỗ trợ Houthi, lực lượng kiểm soát các khu vực đông dân nhất đất nước.
Houthi từng bắn tên lửa và drone vào Israel. Lực lượng này cũng tấn công các tàu thương mại gần bờ biển và đã đánh chìm ít nhất một tàu.
Mỹ và Anh đã tấn công các mục tiêu Houthi để đáp trả.
Iran cũng cung cấp vũ khí và huấn luyện các nhóm vũ trang Palestine như Hamas, nhóm đã tấn công Israel vào ngày 7/10/2023.

----------

https://www.bbc.com/ws/av-embeds/art...4o/p0hqpk3j/vi