Gió Đông: Gió Tây - Pearl S. Buck

[giavui]

Gió Đông -Gió Tây

Pearl S. Buck- Người dịch: Nguyễn Sỹ Nguyên

Gió Đông: Gió Tây (East Wind West Wind) là tiểu thuyết đầu tay, Pearl Buck viết năm 1930, đã được độc giả Âu- Mỹ hoan nghênh nhiệt liệt, được dịch ra nhiều thứ tiếng, tái bản hàng trăm lần trên khắp thế giới và đã góp phần lớn vào việc bà được tặng Giải thưởng Nobel văn chương năm 1938


Phần thứ nhất
1

Tôi khó mà kể chuyện này cho một người nào trong thân tộc của tôi nghe, vì họ chẳng có mảy may ý niệm nào về miền đất xa xăm chồng tôi đã lưu học suốt mười hai năm trời . Tôi cũng chẳng thoải mái thảnh thơi khi ngồi đàm đạo với phụ nữ ngoại quốc chẳng hiểu tí gì về dân tộc tôi cũng như về nếp sống của chúng tôi từ thời xa xưa. Nhưng với chị, tôi có thể kể tất cả chuyện này cho chị nghe, vì tôi liệt chị vào hàng chị em thân thích. Suốt đời chị, chị đã sống giữa long đất nước chúng tôi. Cho dù chị là một người nước Tây phương nơi chồng tôi từng du học, chị vẫn thấu hiểu được câu chuyện. Cho nên tôi cũng chẳng dấu giếm gì chị hết. Vì đã coi chị vào hàng chị em thân thiết, tôi xin kể hết cho chị nghe.

Như chị đã biết, từ năm trăm năm nay, tổ tiên kính mến của chúng tôi đã sống tại đất nước Trung Quốc cổ kính này. Không một ai trong các vị ấy tỏ ra thích điều mới lạ, thích sự thay đổi. Họ đã sống suốt cuộc đời mình, thanh thản và trang nghiêm, tin tưởng vào cái nết trung hậu của họ. Cha mẹ tôi nuôi dưỡng tôi theo chiều hướng như thế, đúng theo tập tục cổ truyền khả kính. Tôi không hề có mảy may ước muốn nào sống ngoài nếp gia phong ấy. Không cần bận tâm suy nghĩ gì cả, tôi cứ mường tượng rằng tất cả những ai đúng thật là người, đều giống tôi. Thảng hoặc, qua lớp tường thâm nghiêm của gia đình tôi, tôi có thoáng nghe ai xì xầm rằng có những người đàn bà không giống tôi, họ đi lại tự do, cung cách chẳng khác gì đàn ông con trai, tôi thản nhiên bỏ qua, chẳng nghĩ gì việc ấy cả. Tôi đả được dạy dỗ uốn nắn theo tập tục ông bà để lại như thế nào thì tôi cứ theo nếp sống như thế ấy. Trong cảnh thâm nghiêm kín cổng cao tường, tôi không hề tiếp xúc với bên ngoài, và tôi cũng chẳng mong ước ham muốn gì hơm. Nhưng bây giờ đây đã đến lúc tôi phải tiếp xúc, tôi phải chú tâm quan sát những con người kỳ lạ kia, những người đàn bà tân thời nọ, tôi phải tìm xem có cách nào tôi bắt chước cho giống họ được chăng. Chị ơi, không phải vì cá nhân tôi mà tôi làm như vậy đâu. Tôi muốn thay đổi, tôi muốn lột xác để vừa lòng chồng tôi.

Tôi không vừa mắt chồng tôi! Không biết như thế có phải là vì chồng tôi đã ngao du bốn bể, đến những chân trời xa xăm nên ưa thích những sự việc, tập tục nới chăng ?

Mẹ tôi là người hiền đức. Khi tôi lên mười, nghĩa là hết tuổi ấu thơ, bắt đầu thành cô gái nhỏ, một hôm mẹ bảo tôi: "Đàn bà con gái phải im lặng như hoa trước đàn ông con trai và phải đúng lúc và kịp thời lui vào nhà trong để che giấu những xúc động vui buồn của mình."

Nhớ lời răn dạy ấy, tôi đã cúi đầu nhìn xuống đất khi tôi gần chồng tôi và tôi đã e thẹn giơ cả hai tay che giấu mặt không trả lời gì cả khi chồng tôi hỏi han tôi.

Nhưng tôi sợ rằng chồng tôi không bằng lòng thái đô giữ im lặng trang nghiêm như thế của tôi.

Có khi tôi cố vắt óc tìm cách làm cho chồng tôi được vui, thì lập tức trí óc tôi trống rỗng như thưả ruộng sau mùa gặt hái vậy.

Ngồi một mình với món đồ thêu trong tay, tôi nghĩ đến những chuyện vui đẹp và tế nhị để tỏ tình với chồng tôi. Tất nhiên không phải bằng những lời lẽ sống sượng hăm hở của Tây phương, mà bằng những lời lẽ úp mở, chẳng hạn như vầy: "Mình à, mình có ngắm cảnh mặt trời mọc sáng nay không? Chẳng khác nào như mặt đất bay bổng lên mặt trời vậy. Đang tối mù bỗng nhiên ánh sáng chan hòa lời ca tiếng nhạc! Mình ơi, em là mặt đất âu sầu, chờ ánh dương vui."

Hoặc tối tối, khi chồng tôi dạo chơi trên hồ sen, tôi nhắn nhẹ bóng gió: "Nước biếc lững lờ không còn được cuốn hút theo mặt trăng thì còn gì là nước? Sóng biếc không được ánh trăng vờn thì còn gì là sóng? Mình ơi, xin mình hãy bảo trọng lấy thân trong lúc dạo thuyền để về với em yên lành, vì nếu không có mình thì thân em nào có khác gì thân sóng thiếu ánh trăng vờn kia!"

Nhưng khi chồng tôi về đến nhà với bộ âu phục xa lạ kia, tôi không nói lên được một tiếng nào như vậy cả. Lẽ nào tôi phải lấy một người chồng ngoại quốc sao? Chồng tôi ít nói lắm, chỉ nhếch mép vài câu rồi thôi, chỉ liếc mắt thoáng nhìn tôi thôi, dù tôi có mặc áo lụa đào và giắt trâm ngọc lên mái tóc mới chải chăng nữa.

Nỗi buồn của tôi là vậy đó. Mới thành hôn chưa đầy một tháng, ấy vậy mà tôi không vừa mắt chồng tôi.

° ° °

Từ ba ngày nay tôi suy nghĩ nhiều lắm, chị ơi. Tôi phải dùng mưu chước, tìm cách làm cho chồng tôi sủng ái mới được.

Tôi thuộc lớp phụ nữ có nhan sắc, từ đời này sang đời khác đều được chồng sủng ái. Từ bao đời nay chỉ có một người thiếu nhan sắc mà thôi: đó là nàng Quí Mi đời Tống, mặt rỗ vì bị bệnh đậu mùa vào năm lên bốn tuổi. Tuy nhiên, sách chép lại rằng nàng có đôi mắt đen lay láy như hạt huyền và một giọng nói ru êm làm ngẩn ngơ xao xuyến lòng người, chẳng khác nào như tiếng gió xuân rì rào trong bụi trúc vậy. Phu quân của nàng sủng ái nàng đến nỗi trong số sáu người thiếp của ông ta, ông ta nuông chiều nàng hơn hết! Lại còn nàng Bàng Quí Phi là người luôn luôn có con chim bạch yến đậu trên tay, nàng nắm gọn tất cả Trung Quốc chỉ vì Thiên tử say mê nhan sắc của nàng. Tôi tuy là người hèn mọn hơn hết trong hàng những bậc phu nhân danh giá ấy, tôi vẫn phải có ít nhiều nhan sắc cốt cách của họ chứ.

Tôi ngắm dung nhan trong chiếc gương đồng và nếu tôi đành phải nhận rằng còn thiếu gì người kém nhan sắc hơn tôi thì đó chỉ là để hãnh diện cho chồng tôi mà thôi. Đôi mắt tôi tròng trắng tròng đen phân biệt rõ ràng. Đôi tai tôi nhỏ, nép sát vào da đầu, chỉ còn để lộ ra đôi bông tai lủng lẳng. Gương mặt trái xoan của tôi điểm cái miệng nhỏ với đôi môi vòng nguyệt. Chỉ thiếu một chút hồng tươi trên má và đuôi chân mày dài thêm chút nữa là tôi đủ vẻ mỹ miều. Tôi điểm hồng lên má bằng cách rải một ít bụi phấn hồng vào lòng bàn tay rồi thoa lên má. Một ngọn bút lông chấm vào mực đen kiện toàn thêm nét cong dài của cặp chân mày.

Như thế là dung nhan của tôi vừa đủ nét khả ái, sẵn sàng dâng hiến cho chồng tôi. Nhưng cứ mỗi lần chàng nhìn tôi là một lần tôi nhận ra rằng chàng chẳng để ý gì đến tôi cả, chẳng thấy nét môi làn mi của tôi ra sao cả. Tâm trí chàng nghĩ đâu đâu ở chân mây cuối trời nào đó, toàn là những nơi không có tôi ở đó để chờ đón chàng .

° ° °

Sau khi ông thầy bói cho biết ngày lành tháng tốt làm lễ thành hôn cho tôi, khi những quả sơn son thiếp vàng đầy ắp phẩm vật hôn lễ, khi chăn gối màu hồng chất đầy bàn và bánh mứt chồng cao ngút ngọn, mẹ tôi cho gia nhân gọi tôi vào buồng riêng của bà. Tôi rửa tay, chải lại tóc rồi bước vào. Mẹ tôi ngồi trên cái ghế bành đen chạm trổ, nhấp từng hớp nước trà nhỏ, cái điếu hút thuốc bằng tre viền bạc đựng một bên vừa tầm tay. Tôi đứng trước mặt người, cúi đầu nhìn xuống đất mà vẫn cảm thấy đôi mắt soi mói của người lướt trên mặt mũi tôi, trên thân hình tôi từ đầu đến chân. Cuối cùng, mẹ tôi truyền cho tôi ngồi xuống. Gương mặt bình thản của người vẫn mang vẻ buồn man mác cố hữu. Mẹ tôi vốn là người hiền đức. Người bảo tôi:

"Quí Lan, con à, con sắp về làm vợ một người mà cha mẹ đã hứa gả cho ngay từ khi con chưa chào đời. Cha con và phụ than của chồng con là đôi bạn chí than, đã thề kết hợp hai gia đình bằng đám cưới của con trai con gái mình. Năm con chào đời, vị hôn phu của con được sáu tuổi. Số phận của con đã được đặt định như vậy và con cũng đã được nuôi dưỡng để chu toàn số mệnh ấy."

"Suốt mười bảy năm nay, mẹ chỉ nhắm vào, chỉ hướng đến giờ khắc hợp hôn ấy của con mà thôi. Trong khi dưỡng dục con, mẹ đã nghĩ đến hai người: thân mẫu của chồng con và chồng con. Nhắm vào thân mẫu của chồng con, mẹ đã dạy cho con cách thức pha trà và dâng trà cho một người lớn tuổi, cách thức đứng ngồi trước mặt bà mẹ chồng sao cho phải phép, cũng như cách thức im lặng nghe lời khen ngợi hoặc quở mắng của bà. Trong mọi trường hợp, mẹ đã uốn nắn cho con cái nết nhẫn nhục, chẳng khác gì như một đóa hoa phải chịu cảnh vùi dập của nắng mưa vậy.

"Nhắm vào chồng của con, mẹ đã tập cho con cách thức trang điểm, cách thức nói năng thưa gửi với chồng con không phải bằng lời mà bằng khóe mắt, bằng dáng điệu của mình, chũng như cách thức… nhưng thôi, những điều ấy con sẽ tự hiểu lấy khi đến lúc con chỉ còn một mình đối diện với chồng con."

"Như vậy là con đã được rèn luyện kỹ lưỡng về mọi điều liên quan đến bổn phận một cô gái con nhà nền nếp thuộc hang danh gia vọng tộc. Con hãy cố mà làm những món bánh mứt cùng những món ăn ngon kích thích khẩu vị của chồng con, để chồng con biết đến giá trị của con. Luôn luôn con phải nhớ làm vừa lòng chồng con bằng tài khôn khéo thay đổi món ăn."

"Bước ra trình diện cũng như rút vào nhà sau như thế nào cho phải phép với người trên, ăn nói như thế nào với kẻ dưới, bước lên kiệu cũng như cáo biệt mẹ chồng giữa chốn đông người như thế nào, tất cả những tập tục lễ nghi, cách thức xử sự ấy con đều đã biết. Phong cách của một bà chủ nhà đãi khách, những nụ cười tế nhị thâm trầm, nghệ thuật trang điểm mái tóc bằng nữ trang và hoa tươi, nghệ thuật thoa son, sơn móng tay, xức nước hoa, kỹ thuật đi hài vào đôi bàn chân thon bó nhỏ của con. Lạy Trời lạy Phật, mẹ đã khốn khổ khóc lên khóc xuống bao nhiêu lần chỉ vì đôi bàn chân bó nhỏ ấy của con! Nhưng cũng phải nói rằng vào lứa tuổi của con hiện giờ, mẹ chưa hề thấy ai có đôi bàn chân thon nhỏ được như của con. Ngày trước, khi mẹ bằng tuổi con bây giờ, đôi bàn ch6an của mẹ cũng không nhỏ được bằng như thế nữa. Mẹ chỉ mong có một điều là bên gia đình nhà họ Lý họ cũng chú ý đến lời nhắn nhủ của mẹ mà bó chặt như vậy đôi bàn chân vị hôn thê của anh con. Nhưng mẹ không được an tâm, vì mẹ nghe nói con nhỏ đó học sách Tứ Thư, mà phàm đàn bà con gái đã giỏi chữ thì ít có đẹp mắt bao giờ. Để rồi mẹ sẽ nói lại vụ này với bà mai."

" Về phần con, nếu chị dâu của con sau này mà được như con thôi là mẹ đã bằng lòng lắm rồi. Con đã được học đàn tranh là loại đàn bao nhiêu đời phụ nữ ta xưa nay vẫn so dây nắn phím cho chồng thưởng thức. Ngón tay con lại khéo léo, móng tay con dài."

"Con đã được dạy những vần thơ hay nhất của hang thi bá ngày xưa và con đã tay đàn miệng hát những câu thơ ấy rất êm tai. Theo mẹ nghĩ thì bà mẹ chồng của con khó mà tìm thấy thiếu sót trong việc mẹ dạy dỗ con nên người như bấy lâu nay, ngoại trừ trường hợp con phạm vào tội bất hiếu lớn thứ ba là đàn bà tuyệt tự không con! Nhưng mẹ sẽ đi đến hết đền này phủ kia để cầu khẩn cho con, nếu như sau một năm về nhà chồng, con vẫn chưa mang thai."

" Mặt tôi đỏ lên… Mà tôi thì nào có lạ lùng gì với việc sinh con đẻ cái! Niềm mong ước có mang con trai nối dòng vẫn là niềm mong ước trong một gia đình như gia đình tôi; cha tôi lấy thêm hai người hầu thiếp nữa, quanh năm suốt tháng họ chỉ biết lo toan đến việc chửa đẻ. Tuy nhiên, khi nghĩ đến chính mình lâm vào cảnh ấy… Nhưng mẹ tôi không thấy đôi má ửng hồng của tôi. Mẹ tôi trầm ngâm suy tưởng. Cuối cùng bà nói:

"Chỉ có một điều đáng bận tâm là thằng chồng sắp cưới của con đã từng đi xa, sống lâu ở ngoại quốc. Nó lại học y khoa ở bên đó nữa. Mẹ cứ băn khoăn không biết… Nhưng mà thôi. Mẹ cho con lui ra ngoài."

[giavui]

2

Tôi chưa hề lần nào nghe mẹ tôi nói dài dòng đến như thế. Thật ra mẹ tôi ít nói lắm, ngoài trừ những lúc phải sai bảo hoặc quở mắng người nhà. Mẹ tôi có quyền sai bảo và rầy la, vì ở trong phạm vi khu nhà dành cho đàn bà con gái trong gia đình chúng tôi, mẹ tôi là người đứng đầu, là người vợ chánh thất, là bà Cả, địa vị cũng như phẩm chất hơn hẳn các người vợ khác của cha tôi. Chị đã trông thấy mẹ tôi rồi đó. Chắc chị còn nhớ, mẹ tôi gầy lắm và gương mặt mẹ tôi vừa xanh xao vừa bình thản, chẳng khác gì như đúc bằng ngà voi vậy. Tôi được nghe nói thời hoa niên trước khi về nhà chồng mẹ tôi đẹp lắm, hang long mày dài rủ bong chớp chớp như cánh bướm đêm và đôi môi hồng mơn mởn như nụ hoa. Ngay giờ đây, tuy nhan sắc tàn phai với tuổi tác, gương mặt mẹ tôi vẫn giữ nguyên hình thon trái xoan như trong các bức tranh cổ vậy. Còn đôi mắt của người thì người thiếp thứ ba của cha tôi một hôm bảo tôi rằng: "Đôi mắt của bà Cả là hai hạt huyền chết mòn đi vì chứng kiếm quá nhiều đau khổ!".

Ngày tôi còn thơ ấu, tôi thấy chẳng ai sánh kịp với mẹ tôi cả, mẹ tôi hiểu biết nhiều, dáng đi khoan thai chững chạc tự nhiên, khiến các bà thiếp và lũ em khác mẹ của tôi rất kính nể. Gia nhân hầu hạ trong nhà kính trọng mẹ tôi, nhưng không thương. Tôi nghe chúng xầm xì oán trách mẹ tôi vì chúng ăn cắp món gì trong nhà bếp là mẹ tôi biết ngay. Tuy nhiên, mẹ tôi không lớn tiếng rầy mắng chúng như các bà thiếp vẫn làm khi giận dữ. Khi mẹ tôi thấy việc gì không vừa ý, mẹ tôi chỉ nói vài lời thôi nhưng đầy ý khinh miệt, chém xuống người có lỗi như dao bàn cắt da vậy.

° ° °

Mẹ tôi rất đối tốt với anh trai tôi và với tôi, nhưng lúc nào người cũng nghiêm trang lạnh lung, đúng theo cốt cách một người giữ địa vị cao trong gia đình. Mẹ tôi hạ sanh được sáu người con thì bốn qua đời từ lúc còn bé dại, nên đặt hết quí mến vào cậu con trai thừa tự duy nhất là ông anh tôi. Mẹ tôi đã có đứa con nối dòng cho gia tộc, vậy là cha tôi không còn lý do gì để buồn phiền mẹ tôi nữa.

Lại nữa, trong thâm tâm, mẹ tôi cũng lấy làm kiêu hãnh đã sinh ra được người con trai như anh tôi.

° ° °

Chị đã thấy ông anh tôi rồi đấy. Anh ấy giống mẹ tôi, mình dây, mảnh mai, cao và thẳng như thân tre non vậy. Ngày còn thơ ấu, hai anh em tôi sống chung với nhau. Chính anh tôi là người đầu tiên dạy cho tôi viết những nét chữ Hán. Nhưng anh tôi là con trai, tôi là phận gái "nữ sanh ngoại tộc". Khi anh tôi được chín tuổi và tôi lên sáu, anh tôi dời chỗ ở từ khu nhà dành cho đàn bà trẻ con sang bên phía tư thất dành cho cha tôi. Anh tôi cho rằng lui tới thăm nom đàn bà con gái là điều xấu hổ, còn chính mẹ tôi cũng chẳng muốn anh tôi lui tới chỗ đàn bà con gái nữa.

Tự nhiên là tôi không được phép bén mảng đến khu nhà của đàn ông. Thời gian đầu khi anh em tôi mới xa nhau, một buổi tối, tôi nương bóng đêm lần mò đến tận bờ rào hình bán nguyệt nhìn sang khu nhà dành cho đàn ông. Tôi núp vào tường, đưa mắt nhìn khoảng sân bên kia bờ rào, mong thấy anh tôi ngoài vườn. Nhưng tôi chỉ thấy lũ gia nhân bưng thức ăn bốc khói vội vã bước đi mà thôi. Khi chúng mở cửa tư thất cha tôi, tiếng cười tiếng nói từ bên trong vọng ra chen lẫn với một giọng hát đàn bà trong trẻo và cao vút. Khi cánh cửa nặng nề khép lại, chỉ còn trơ lại cảnh vắng lặng tịch mịch của hoa viên.

Tôi đứng ở đó lâu lắm rình nghe tiếng cười hể hả của thực khách, hy vọng phân biệt được tiếng cha tôi lẫn trong cảnh vui vẻ ấy. Bỗng nhiên có người kéo cánh tay tôi. Thì ra vú Vương, người nô tì thứ nhất của mẹ tôi. Vú nói lớn :

"Nếu tôi còn bắt gặp tiểu thơ ở đây lần nữa, tôi sẽ mách bà. Đàn bà con gái dù có hạng tiện dân chăng nữa, có ai lại đứng rình nhìn lén đàn ông như thế bao giờ!"

Tôi xấu hổ quá, nói láp dáp :

"Đâu có, tôi tìm anh tôi mà"

Vú Vương nói chắc nịch :

"Anh của tiểu thư bây giờ cũng là người lớn rồi."

Thế là tôi đành họa hoằn lắm mới được gặp anh tôi .

Nhưng tôi nghe nói anh tôi ham học tập và sớm đạt được nhiều tiến bộ với bộ Tứ Thư và Ngũ Kinh, đến nỗi cha tôi đành phải chiều theo ý anh tôi, cho phép anh theo học một trường ngoại quốc ở Bắc Kinh. Vào lúc sắp cưới vợ, anh tôi đang theo học trường Đại học quốc gia Bắc Kinh, và trong thư từ gửi về nhà, anh tôi cứ khẩn nài xin phép được sang Mỹ du học. Thoạt tiên song thân tôi không bằng lòng, mẹ tôi thì quyết liệt bài bác. Nhưng cha tôi vốn không thích chuyện rắc rối phiền phức nên tôi biết rằng nếu anh tôi cứ van nài mãi, rốt cuộc cha tôi cũng cho anh tôi du học để tránh bực mình.

Trong hai lần bãi trường về nhà trước khi tôi đi lấy chồng, anh tôi cứ nói đến cuốn sách gì đó mà anh gọi là "khoa học". Mẹ tôi bực lắm, vì người cho rằng những kiến thức Tây phương như thế chẳng đắc dụng gì cho cuộc sống một nhà nho Trung Hoa cả. Lần cuối cùng về nhà, anh tôi ăn mặc như một người ngoại quốc, khiến mẹ tôi hết sức phật ý. Khi anh tôi bước vào nhà với dáng dấp như mới từ nơi xa lạ nào về, mẹ tôi đập cây gậy trúc xuống nền nhà, quát :

" Cái thói ở đâu ra vậy? Từ rày về sau, con chớ bao giờ ra trình diện mẹ với bộ đồ quái gở như vậy nữa, nghe chưa !"

Vậy thì anh tôi buộc lòng phải mặc bộ quốc phục như cũ. Tuy nhiên, anh tôi cũng cứng đầu tiếp tục mặc bộ Âu phục hai ngày nữa, đến lúc cha tôi rầy mắng, anh tôi mới đành chịu phép. Mẹ tôi nói đúng. Mặc quốc phục Trung Hoa, anh tôi có vẻ oai phong đúng mức sinh viên; chứ còn mặc bộ quần áo kỳ cục nọ, anh chẳng giống bất luận một ai trong gia đình tôi từ xưa đến nay.

Ngay như trong hai lần bãi trường về nhà ấy, anh tôi cũng ít trò chuyện với tôi. Tôi không biết loại sách gì, vì không phải loại quốc ngữ. Vả lại tôi bù đầu lo bao nhiêu công việc chuẩn bị đám cưới tôi.

Trong những lúc họa hoằn lắm anh em tôi trò chuyện với nhau, hiển nhiên anh tôi không hề nói tới việc vợ con gì cả. Nói chuyện vợ con như thế giữa một thanh niên và một thiếu nữ là không phải phép. Tuy nhiên bọn nữ tỳ nghe lén nói lại cho tôi biết rằng anh tôi bướng bỉnh nhất định không chịu cưới vợ mặc dầu mẹ tôi đã tìm cách định ngày cử hành hôn lễ. Mỗi lần như thế, anh tôi lại khẩn nài cha tôi dời ngày cưới lại để cho anh tôi tiếp tục học tập. Tự nhiên là tôi được biết việc anh tôi hứa hôn với thiếu nữ nhà họ Lý, một gia đình giàu có và địa vị cao trong tỉnh. Ba đời trước đây, vị trưởng tộc gia đình họ Lý và vị trưởng tộc gia đình tôi làm tri huyện hai huyện kế cận nhau trong cùng một tỉnh.

Chúng tôi chẳng biết mặt mũi cô dâu ra làm sao cả. Đó là chuyện dĩ nhiên. Nội vụ đã được cha tôi hoàn tất ngay từ khi anh tôi chưa đầy một tuổi. Gia đình tôi cũng chẳng hề ai nói đến bà chị dâu tương lai của tôi cả. Có một lần tôi nghe vú Vương nói chuyện với các ả nô tỳ khác như sau :

"Có điều đáng tiếc là tiểu thơ nhà họ Lý lớn hơn công tử nhà mình những ba tuổi. Người chồng phải hơn người vợ cả về mọi mặt, kể cả về tuổi tác. Được cái gia đình ấy giàu có và thuộc hàng danh gia vọng tộc lâu đời, và…" Chợt thấy tôi, vú Vương nín bặt, tiếp tục công việc.

Tôi không hiểu vì sao anh tôi không chịu lấy vợ. Bà thiếp thứ nhất của cha tôi cười giòn khi hay tin ấy, bà nói lớn :

"Chắc cậu ấm nhà mình phải lòng một ả Mãn Thanh xinh đẹp nào ở Bắc Kinh rồi."

Nhưng tôi nghĩ anh tôi chỉ say mê sách vở mà thôi.

Thế là tôi cứ cô đơn lớn dần lên trong khu nhà dành riêng cho nữ giới.

Đành rằng có lũ con các bà thiếp của cha tôi, nhưng tôi biết mẹ tôi chỉ coi lũ em một cha khác mẹ ấy của tôi như những miệng ăn phải nuôi thêm, khi bà phân phát hằng ngày phần gạo, dầu và muối. Ngoài ra mẹ tôi chỉ còn lo nghĩ đến chúng là khi đặt mua số vải xanh trơn cần đến để may quần áo cho chúng mà thôi.

Còn các bà thiếp của cha tôi, thật ra là những người thất học, cứ gây gổ với nhau về đủ mọi chuyện và tỏ ra ghen tức gay gắt về mức độ các bà ấy được cha tôi sủng ái. Lúc đầu thì nhan sắc các bà ấy gợi được khoái cảm nơi cha tôi, nhưng nhan sắc ấy cũng at2n lụi đi mau chóng như hoa xuân người ta đem hái chưng vậy, và khi nhan sắc ấy phai tàn thì lòng mến chuộng của cha tôi cũng tàn lụi theo. Nhưng làm như các bà thiếp không hề biết mình xấu đi và trước khi cha tôi ghé thăm các bà cứ bỏ đi rất nhiều thì giờ để tô điểm phấn son, thay đổi quần áo là lượt. Cha tôi cho tiền các hầu thiếp vào những ngày lễ hoặc khi cha tôi đánh bạc ăn. Các bà thiếp cứ tiêu hoang món tiền vào bánh kẹo và rượu trà, rồi đến lần sau cha tôi ghé thăm không cho gì cả, các bà thiếu tiền đâm ra vay mượn lũ nô tỳ để mua hài mới, trâm cài tóc. Lũ nô tỳ khinh rẻ các bà thiếp kho6nh còn được cha tôi sủng ái nữa, nên tha hồ cho vay ăn lời.

Bà thiếp thứ nhất là một bà mập ú nú, chỉ được cái có đôi tay nhỏ và đẹp khiến bà ta mãn nghuyện rất nhiều. Bà ta rửa tay trong dầu, thoa phấn hồng lợt lên lòng bàn tay và sơn móng tay đỏ tươi. Sau đó bà ta sức nước hoa mộc lan lên bàn tay.

Có khi mẹ tôi đâm bực về sự kiêu hãnh trống rỗng ấy của người thiếp nọ và mẹ tôi ranh mãnh nhờ bà ta giặt giũ chút ít quần áo hoặc vá may. Bà thiếp thứ nhất ấy không dám cãi lời, nhưng khóc thầm và than thở lén lút với các bà thiếp khác rằng mẹ tôi ghen với bà ta và muốn hủy hoại nhan sắc của bà ta.

Từ lâu rồi cha tôi không còn lưu luyến gì với bà thiếp ấy nữa, nhưng vẫn cho tiền mỗi lần ghé ngủ đêm tại nhà bà ta để cho bà ta khỏi la lối trách móc om sòm khiến cha tôi bực mình. Vả chăng cha tôi cũng có ý nể bà ta, vì bà ta đã có hao đứa con trai với ông.

Hai đứa bé này giống mẹ và chỉ ăn uống suốt ngày. Chúng dung những bữa ăn thịnh soạn cùng với con của các bà thiếp khác, nhưng sau đó lần xuống khu nhà của nô tỳ để giành phần thức ăn dư. Chúng phải khôn khéo ghê lắm, sợ mẹ tôi biết vì mẹ tôi ghét nhất là cái tật tham ăn. Chính mẹ tôi chỉ dùng một chén cơm với ít cá khô và một miếng nhỏ thịt gà hoặc vịt nguội và một hớp trà ướp hoa nữa là xong bữa.

Bà thiếp thứ nhất của cha tôi lại còn cái thói sợ chết nữa. Bà ta ăn rất nhiều bánh mè trộn đường và dầu, rồi đến khi ngã bệnh, bà ta gọi mấy ông thầy cúng đến và hứa tặng lược cẩn ngọc nếu thần thánh chữa khỏi bệnh cho bà ta. Mạnh rồi, bà ta lại ăn bánh mè và quên lời hứa.

Người thiếp thứ nhì là một người đàn bà ủ rũ, ít nói và ít chú ý đến cuộc sống gia đình. Bà ta có năm đứa con, gồm bốn gái, một trai. Vì chỉ có một đứa con trai, bà ta lại càng buồn rầu hơn nữa. Bà ta chẳng thiết gì đến bốn đứa con gái. Chúng bị bỏ rơi hoàn toàn và chỉ được coi như lũ gia nô chúng tôi mua về làm công việc nhà. Suốt ngày bà ngồi ở một góc sân có ánh nắng, vạch vú cho đứa con trai bú. Thằng bé xanh xao, ba tuổi rồi mà chẳng biết nói biết đi, suốt ngày chỉ nhai cặp vú mướp của mẹ.

Bà thiếp thứ ba là người mà tôi ưa hơn hết. Nàng vốn là một vũ công sống ở Phúc Châu, tên là Lã Mai, và nàng cũng xinh đẹp như đóa hoa mai nở cánh ửng hồng trên cành cây trụi lá mùa xuân. Nàng cũng mảnh dẻ như cánh mai tai tái hồng hồng. Nàng không tô má hồng như các bà thiếp khác, chỉ vẽ cho đậm thêm đôi chân mày mỏng và điểm một chút hồng lên vành môi dưới mà thôi. Lúc cha tôi mới rước nàng về, chúng tôi ít gặp mặt nàng vì cha tôi hãnh diện có một hầu thiếp đẹp nên đi đâu cũng dắt nàng theo.

Tuy nhiên nàng ở nhà với chúng tôi suốt năm cuối cùng trước khi tôi về nhà chồng. Đó là vì nàng mang thai đứa con đầu lòng: thằng bé rất dễ thương, đẹp và bụ bẫm. Nàng bồng đứa bé đặt vào lòng cha tôi, gọi là đền đáp lại công ơn cha tôi đã bao bọc, yêu thương nàng .

Trước khi đưá bé chào đời, tâm thần nàng bấn loạn dữ lắm, và nàng cứ cười sằng sặc mỗi ngày. Thiên hạ ai nấy đều tấm tắc khen nhan sắc nàng, mà quả thật tôi chưa hề thấy người đàn bà nào đẹp như nàng. Nàng mặc áo gấm màu ngọc thạch, viền nhung đen, tai đeo bông ngọc thạch. Nàng hơi coi thường hết thảy chúng tôi, tuy nàng vẫn phân phát cho chúng tôi khá nhiều kẹo bánh người ta tặng nàng tối tối, khi nàng cùng cha tôi dự các bữa yến tiệc. Chính nàng lại ăn rất ít. Nàng chỉ dung một miếng bánh mè vào buổi sáng, lúc cha tôi rời khỏi nhà nàng, và đến trưa nửa chén cơm với miếng măng hoặc miếng thịt vịt muối. Nàng thích những loại rượu lạ. Nàng nào nỉ cha tôi mua loại rượu vàng lợt nổi bọt từ đáy chai. Uống vào, nàng cười nói tươi tính hẳn lên khiến cha tôi rất hả hê và cha tôi mời nàng múa hát cho ông thưởng thức .

° ° °

Trong khi cha tôi vui chơi thỏa thích, mẹ tôi ngồi trong phòng riêng đọc các điều giáo huấn của Khổng Tử. Riêng tôi tò mò muốn biết những gì xảy ra trong buổi dạ hội ấy, và tôi nhìn qua khe cửa hình vành trăng sang bên phòng đàn ông, tuy tôi biết mẹ tôi nghiêm cấm và tôi xấu hổ về sự lén lút của mình .

Một buổi tối, tôi lén mò đến tận bờ rào nhìn sang nhà cha tôi. Tim tôi đập mạnh khi thấy cánh cửa lớn mở rộng và hàng trăm ngọn đèn lồng tỏa ánh sáng vào trong không khí êm đềm. Trong nhà, nhiều người ngồi ăn uống quah những cái bàn vuông. Bọn gia nhân hấp tấp lui tới mang thức ăn. Đứng sai mỗi ghế là bóng dáng một người đàn bà mảnh mai như liễu. Chỉ có duy nhất một người đàn bà duy nhất được ngồi vào bàn tiệc bên cạnh cha tôi, đó là Lã Mai. Tôi thấy rõ rang nàng cười, gương mặt rạng rỡ như một cánh hoa bằng sáp khi nàng quay lại nhìn cha tôi. Nàng mấp máy đôi môi nói thầm gì đó với cha tôi, và thế là đám thực khách đàn ông cười rộ lên. Nụ cười của Lã Mai không nở tung ra, cứ giữ nguyên vẻ dịu nhẹ và tế nhị .

Lần này thì chính mẹ tôi bắt gặp tôi tại trận. Ít khi bà ra khỏi nhà, dù cho là đi dạo trong hoa viên, nhưng đêm ấy trời nóng bức đã lôi cuốn bước chân bà ra ngoài sân, và đôi mắt sắc sảo của bà đã nhận ra tôi ngay. Bà ra lệnh cho tôi phải trở về phòng tôi ngay lập tức, và bà đi theo vào trong nhà, dùng chiếc quạt giấy xếp lại đánh vào lòng bàn tay tôi mấy cái, đoạn khinh bỉ hỏi tôi có phải tôi muốn xem bọn gái đĩ giở trò ong bướm hay chăng. Tôi xấu hổ quá, khóc ròng.

Tuy vậy mẹ tôi vẫn đối xử tử tế với bà thiếp thứ ba của cha tôi. Bọn nô tỳ khen mẹ tôi là người đàn bà rộng lượng, nhưng tôi nghĩ rằng các bà thiếp lại muốn mẹ tôi xử sự độc ác như các bà chánh thất vẫn thường làm đối với các bà vợ bé của chồng. Có lẽ mẹ tôi đã đoán được việc xảy ra sau này.

Sau khi hạ sanh đứa con xong, bà thiếp thứ ba nghĩ cha tôi lại cho nàng đi theo như cũ. Cho nên nàng không cho con bú, sợ làm hỏng sắc đẹp của mình đi. Nàng giao con cho một gia nhân to lớn có đứa con gái mới sinh mà yểu tử. Thằng bé đêm ngủ với bà vú, ngày nằm trong tay bà vú. Mẹ nó gần như chẳng nghĩ gì đến nó, cho nó mặc quần áo đẹp những ngày lễ, đi giày cho nó và đùa giỡn một lát với nó. Thằng bé vừa khóc là nàng vội vàng trả lại cho người vú.

Đứa con trái ấy không giúp nàng được cha tôi sủng ái thêm. Dù cho đã làm tròn nhiệm vụ sanh con trai nối dòng vẫn còn chưa đủ, cũng như mọi người phụ nữ khác chúng tôi, nàng còn phải mỗi ngày mỗi tìm cách thu hút giác quan của cha tôi nữa, bằng những mẹo riêng. Nhưng sự khéo léo của nàng không còn đủ hiệu lực nữa. Nàng kém đẹp hơn hồi nàng chưa có con. Gương mặt trắng như ngọc của nàng đã xụ xuống vừa đủ để làm tan biến nhan sắc mơn mởn đào tơ thưở nào. Nàng mặc áo gấm màu cẩm thạch, nàng thốt lên những tiếng cười dịu dàng. Cha tôi dường như hài lòng về nàng hôn bao giờ hết. Duy có điều là ở chuyến đi xa đầu tiên của người, cha tôi không cho nàng cùng đi theo.

Nỗi ngạc nhiên và giận dữ của nàng thật là ghê gớm.

Trong th6am t6am thích thú, nhưng ngoài mặt, các bà thiếp khác vẫn làm ra vẻ an ủi nàng bằng nụ cười, tiếng nói. Mẹ tôi đãi ngộ nàng tử tế hơn nữa. Tôi nghe vú Vương giận dữ cằn nhằn :

"Thấy chưa! Bây giờ lại có thêm một miệng ăn hại nữa phải nuôi. Ông ấy chán con nhỏ này rồi".

Kể từ hôm ấy, bà thiếp thứ ba của cha tôi cứ rũ người xuống. Quá bực bội về kiếp sống nhàm chán của cảnh hầu thiếp bị bỏ rơi, nàng trở thành cáu kỉnh và thường nổ ra những cơn thịnh nộ ầm ĩ. Quen cảnh yến tiệc, quen thói được đàn ông nuông chiều, nàng đắm mình vào trong buồn tủi, và sau này lại còn toan quyên sinh nữa. Nhưng đó là sau khi tôi về nhà chồng kia. Tuy nhiên, không nên nghĩ rằng chúng tôi kéo dài một cuộc sống vô vị, buồn thảm trong nhà. Trái lại, chúng tôi rất sung sướng, và nhiều người lân cận thèm thuồng địa vị của mẹ tôi.

Cha tôi trọng nể óc thông minh và khiếu điều khiển việc nhà của mẹ tôi. Về phần mình. Mẹ tôi chẳng hề trách móc cha tôi lấy một lời.

Cứ thế, cha mẹ tôi sống trong cảnh đường bệ, yên vui.

° ° °

Chao ôi là căn nhà yêu dấu của tôi ! Cả thời thơ ấu trải dài trải dài trước mặt tôi với bao nhiêu hình ảnh lung linh trước ánh lửa hồng: hoa viên vào buổi tinh sương tôi nhìn sen nở trong hồ và những bông mẫu đơn nở ngoài hiên; những căn phòng với đám trẻ con vui đùa dưới nền nhà; những ngọn nến lung linh trước bàn thờ ông Táo; căn phòng riêng của mẹ tôi với gương mặt khắc khổ nghiêng nghiêng xuống trang sách và cái giường lớn phủ rèm kê ở cuối phòng.

Nhưng căn phòng khách lộng lẫy mới là nơi tôi thương nhớ nhất, với dãy sập gụ và ghế bành bằng gỗ mun, cái bàn dài chạm trổ tinh vi và những bức màn cửa bằng xa-tanh đỏ chói. Bức chân dung Đức Cao Tổ nhà Minh ngự trị trên mặt bàn với gương mặt uy nghi và chiếc cằm vuông như tạc trong đá. Hai bên bức chân dung là những lá số bằng vàng. Cuối phòng là một hàng cửa sổ mắt cáo. Đến trưa, ánh sáng xuyên qua lớp rèm bằng giấy bằng giấy bản hắt vào phòng khách một thứ ánh sáng dìu dịu như ánh trăng soi rọi đến tận lớp kèo cột chạm trổ sơn son thếp vàng .

Ngồi tại căn phòng thờ tổ tiên mà nhìn ánh chiều tà tắt dần trong khi bóng tối tịch mịch dâng lên, tôi cứ mường tượng như mình đang nín nghe một khúc nhạc ru êm vậy.

Đến ngày mùng hai tết là ngày được hàng mạng phụ phu nhân chọn làm ngày đi chúc mừng nhau năm mới, căn phòng khách vui nhộn hẳn lên một cách trang trọng. Một đoàn phu nhân ăn mặc sang trọng nối gót nhau nghiêng mình bước vào bên trong căn phòng cổ kính ánh sáng mờ mờ. Đèn nến được thắp sáng lên, tiếng cười tiếng nói thoát ra theo đúng cốt cách nghiêm chỉnh của hàng trâm anh thế phiệt. Đám gia nô bưng ra những khay bánh mứt bằng sơn mài. Mẹ tôi ngồi tiếp khách với vẻ lịch thiệp nghiêm trang. Từ hàng trăm năm nay, những hàng cột kèo trong phòng vẫn chứng kiến y nguyên một cảnh tượng cũ: những mái tóc đen, quần là áo lượt màu lam, lược giắt trâm cài cẩn ngọc xanh ngọc trắng và những bàn tay thon nhỏ ngọc ngà.

Chao ôi là căn nhà yêu dấu! Tôi có hình dung rõ được tôi ngày bé nắm chặt lấy tay anh tôi đứng nhìn người nhà làm lễ tống tiễn ông Táo, đốt ông Táo bằng giấy và những lễ vật làm hành trang về trời của ông. Người ta còn thoa mật lên môi ông Táo giấy nữa, để khi về trời ông chỉ tâu lên Ngọc Hoàng những lời ngon ngọt mà quên những chuyện cãi cọ giữa đám nô tì và những vụ ăn cắp vặt. Thưở ấu thơ ấy, anh em chúng tôi cung kính đến lặng người đi trước lễ tống tiễn sứ giả nhà Trời trở về trời.

Đến bây giờ tôi còn hình dung rõ được dịp Tết Trung thu tôi mặc tấm áo lụa hồng mới thêu cánh hoa đào, đứng ngồi không yên, thấp thỏm chờ cho đến tối để anh tôi dẫn tôi đi xem đám rước rồng trên sông. Tôi còn nhớ rõ đêm Trung thu năm ấy, bà vú già phải phì cười lên trước cảnh tôi mừng quýnh run run đốt ngọn nến hồng trong chiếc đèn lồng tròn như quả bóng. Tôi còn nhớ rõ tôi bước chân chậm bên cạnh mẹ tôi, đi về phía ngôi đền lớn. Tôi đứng nhìn mẹ tôi trút trầm vào lư hương. Tôi cung kính quỳ xuống bên cạnh mẹ tôi, trước tượng Phật, mà lòng run sợ trước cảnh tôn nghiêm.

Chị thử nghĩ xem, tôi được dưỡng dục suốt bao năm ròng như thế thì làm sao tôi thích ứng với người đàn ông hiện giờ là chồng tôi cho được? Bao nhiêu cái tài cái khéo của tôi chẳng giúp ích được gì cho tôi cả. Tôi thầm nhủ rằng tôi sẽ mặc tấm áo bông ngự hàn bằng lụa xanh với hàng nút đen viền bạc. Tôi sẽ giắt hoa lài lên mái tóc và tôi sẽ đi đôi hài nhọn mũi bằng xa-tanh đem thêu chỉ tơ xanh. Nhưng đến khi đối diện với chồng tôi, chồng tôi chưa kịp nhìn lướt qua tôi lấy một chút, đã vội quay tầm mắt đi nơi khác, nhìn vật khác – nhìn xấp thư từ trên bàn, cuốn sách – và thế là chàng quên hẳn tôi mất rồi.

Tôi sợ lắm, một nỗi sợ dằn vặt cứ gặm nhấm mãi tâm can tôi. Tôi còn nhớ rõ cái ngày trước hôm cử hành hôn lễ cưới tôi. Ngày hôm ấy, mẹ tôi tự tay thảo vội hai lá thư, một cho cha tôi, một cho bà mẹ chồng tương lai của tôi và truyền cho người lão bộc đem thư đi ngay.

Chưa bao giờ tôi thấy mẹ tôi băn khoăn lo ngại như thế. Cũng ngày hôm ấy, tôi nghe được bọn nô tì xầm xì rằng người chồng chưa cưới củ tôi toan hồi lễ cưới, bởi vì tôi thất học và đôi chân tôi bó nhỏ. Tôi òa lên khóc nức nở khiến đám nô tì hoãn sợ thề sống thề chết rằng việc xảy ra đến không phải cho tôi mà là cho ái nữ của bà Tào thị.

Nhưng đến bây giờ hồi tưởng lại chuyện cũ ấy, tôi vẫn còn thấy xót xa trong lòng. Biết đâu không phải là tôi? Bọn nô tì xưa nay vẫn quen nói láo! Tuy nhiên nào tôi đâu có thất học cho cam. Tôi đã được giáo dục kỹ lưỡng về mọi việc trong nhà và về cách ăn mặc trang điểm cho bản thân tôi. Còn đôi bàn chân của tôi, hiển nhiên là không một ai lại thích chúng ô dề kệch cỡm như đôi chân của hạng con gái tá điền. Không, không phải tôi – chắc chắn không phải bọn nô tì nói về tôi đâu !

[giavui]

3

Khi từ biệt nhà mẹ tôi để bước lên chiếc kiệu lớn sơn son rước tôi về nhà chồng, tôi không hề mảy may nghĩ rằng mình đang gặp nguy cơ không vừa lòng đẹp ý chồng mình. Tôi lấy làm thích thú nhớ đến tấm thân thon thả mảnh mai và gương mặt trái xoan ai cũng ưa nhìn của tôi.

Ít ra về điểm này, chồng tôi sẽ không thất vọng.

Trong lúc cử hành nghi lễ dâng rượu mừng, tôi liếc mắt nhìn chồng tôi qua dải lụa đào của tấm khăn mỏng che mặt. Tôi thấy chồng tôi đứng cứng ngắc trong bộ Âu phục đại lễ màu đen. Chàng cao và thẳng như cây tre non. Tim tôi đập mạnh, người tôi nóng bừng lên. Ước gì tôi bắt gặp được tia mắt chàng cũng lén nhìn tôi. Nhưng chồng tôi vẫn đứng nghiêm, không quay lại tìm cách nhìn xuyên qua lớp khăn che mặt tôi. Chúng tôi cùng nhau nhấp môi vào ly rượu hợp hôn. Chúng tôi cùng quỳ lạy trước bàn thờ gia tiên, sau lưng song thân chồng tôi. Từ nay tôi là con gái của hai ông bà, từ nay tôi dứt khoát lìa bỏ gia đình tôi và môn tộc của tôi. Chồng tôi vẫn chẳng nhìn tôi lấy được một lần.

° ° °

Đêm hôm ấy, sau khi hôn lễ và tiếng cười nói chấm dứt rồi, tôi ngồi một mình bên giường, trong phòng hoa chúc. Nỗi sợ hãi khiến tôi ngờm ngợp. Suốt đời tôi, tôi chỉ nghĩ đến giây phút ấy, cái giây phút vừa e sợ vừa ao ước ấy đã đến – giây phút chồng tôi lần đầu tiên nhìn vào mặt tôi khi chỉ có chàng và tôi một mình trong phòng. Hai bàn tay tôi đặt lên đùi cứ nắm chặt lấy nhau. Lúc ấy chàng bước vào, vẫn cao lớn và nghiêm nghị trong bộ Âu phục đen. Chàng bước liền lại bên tôi và không nói lời nào, giở tấm màn che mặt tôi lên, nhìn tôi thật lâu. Như thế là chàng chấp nhận tôi rồi đó. Đoạn chàng nắm lấy bàn tay lạnh giá của tôi.

Mẹ đã lịch lãm dạy tôi rằng :

"Tốt nhất, con nên tỏ ra lạnh lùng hơn là vồ vập thiết tha, giữ lấy vị nồng cay của rượu hơn là mùi mật ngọt dễ nhàm chán, như thế niềm vui của con sẽ tồn tại mãi".

Thế nên tôi gượng gạo để cho chàng nắm lấy tay tôi. Chàng cũng liền rút tay lại và im lặng nhìn tôi. Đoạn chàng bắt đầu nói với tôi bằng giọng nói và cung cách rất nghiêm nghị. Thoạt tiên tôi cứ ngẩn người ra nghe giọng nói của chàng, nên chẳng hiểu chàng nói gì cả. Giọng nói của chàng là giọng một người bình tĩnh, thâm trầm, khiến tôi nổi gai người lên vì sợ hãi. Rồi tôi kịp hiểu được lời lẽ của chàng thì tôi lại càng ngẩn ngơ. Chàng nói thế nào ?

"Không ai bắt buộc được em phải thương mến một người đàn ông em mới nhìn thấy lần đầu tiên. Về phần tôi cũng vậy. Cha mẹ đã ép buộc cả hai chúng ta thành hôn với nhau. Từ trước cho đến giờ phút này đây, chúng ta đành nhắm mắt tuân theo ý muốn của nghiêm đường. Nhưng bây giờ đây chỉ còn hai người chúng ta với nhau thôi, chúng ta được tự do tạo ra một cuộc sống theo ý chúng ta. Về phần tôi, tôi muốn theo đường lối mới. Tôi muốn đãi em như là người ngang hàng với tôi về mọi phương diện. Em không phải là một vật sở hữu của tôi, không phải là một món đồ thuộc quyền chiếm hữu của tôi. Em có thể là một người bạn thân thiết của tôi, nếu em muốn".

Đó, những lời lẽ ngọc ngà tôi được nghe vào đêm tân hôn là như thế đó! Lúc đầu tôi ngạc nhiên quá nên không hiểu. Ngang hàng với chồng tôi nghĩa là sao ? Làm thế nào ngang hàng cho được chứ ? Thì tôi không phải là vợ chàng đó sao ? Còn ai ngoài chàng được quyền điều khiển tôi nhỉ ? Luật lệ và thói tục đã chẳng khiến chàng là chủ nhân ông của tôi đó sao ? Đâu có ai bắt tôi phải đặt mình dưới quyền sai khiến của chàng. Sinh ra là đàn bà con gái đi lấy chồng thì tôi phải theo chồng, thờ chồng nuôi con chứ sao ? Mà việc cưới gả thì xưa nay vẫn do cha mẹ đặt đâu ngồi đấy. Lẽ thường xưa nay vẫn là tôi phải về làm vợ người đã được cha mẹ tôi hứa gả ngay từ ngày tôi còn tấm bé chứ sao ? Như vậy có gì là đi ra ngoài thói tục khuôn phép chung đâu. Tôi chẳng thấy có gì gọi là ép buộc cưỡng bách cả .

Lời lẽ của chàng lại vang vang lên như sấm nổ bên tai tôi : "Cha mẹ đã ép buộc cả hai chúng ta thành hôn với nhau". Đột nhiên tôi sợ đến muốn ngất đi. Hay là chàng ngụ ý cho tôi biết chàng không muốn thành hôn với tôi ?

Ôi ! Chị ơi, không còn gì lo sợ và đau đớn đối với tôi bằng !

Hai bàn tay tôi cứ siết chặt lấy nhau trên đùi tôi. Tôi không dám nói gì cả, chẳng biết phải trả lời sao cho phải. Chàng đặt bàn tay chàng lên hai bàn tay tôi, và hai chúng tôi im lặng một lát. Nhưng tôi chỉ mong ước chàng rút tay lại cho mau mà thôi. Cuối cùng, chàng cất giọng mệt mỏi và chua xót :

"Thật đúng như tôi đã dự liệu. em không không muốn, và em cũng không thể làm sao trình bày cảm nghĩ thực của em nữa. Em không dám chối bỏ, cắt đứt mọi ràng bụôc với những điều em được dạy cho nói và làm trong giờ phút hợp hôn này. Vâng, thì em cứ im lặng nghe tôi nói, không cần phải đối đáp lại gì cả. Tôi chỉ tha thiết xin em một điều là nếu em bằng lòng cùng tôi thử đi theo đường lối mới, em hãy khẽ gật ".

Chàng đến sát bên tôi mà quan sát tôi. Tôi cảm thấy bàn tay chàng đè nặng. Chàng nói như vậy là ngụ ý gì? Tại sao sự việc lại không thể diễn tiến theo trình tự cũ đã được công nhận ? Thói tục và luật lệ đặt để cho tôi phải làm vợ chàng và tôi ao ước được làm mẹ của nhiều đứa con. Chao ôi ! Chính đó là nơi xuất phát nỗi buồn phiền của tôi, là nỗi cơ cực ngày đêm bám chặt lấy tôi không rời ! Tôi chẳng biết phải làm sao. Trong cơn tuyệt vọng và cũng vì ngu dốt, tôi cúi đầu xuống .

Chàng nói "Cám ơn em". Đoạn chàng đứng thẳng người lên và rút tay lại, nói "Em cứ bình tĩnh nghỉ ngơi trong phòng này. Em cứ nhớ rằng bây giờ đây cho đến mãi mãi sau này, em chẳng phải sợ gì cả. Em cứ yên tâm. Đêm nay tôi ngủ ở căn buồng sát bên cạnh đây."

Chàng quay nhanh người và bước đi ra.

Trăm lạy Đức Bà Quan Thế Âm Bồ Tát ! Xin người mở lòng thương phù hộ độ trì cho con ! Con mới ngần này tuổi còn bé bỏng quá, làm sao con chịu nổi cảnh bị bỏ rơi, cô đơn một mình một bóng!

Từ tấm bé đến giờ, đây là lần đầu tiên tôi ngủ xa nhà. Vậy mà tôi phải ngủ một mình, vì biết rõ rằng tôi đã không vừa lòng đẹp ý chồng tôi.

Tôi chạy ùa ra cửa. Trong cơn hoảng hốt, tôi cứ ngỡ mình thoát ra khỏi nơi đây, chạy về nhà cha mẹ. Nhưng bàn tay tôi đụng vào cây song hồng bằng sắt, khiến tôi tỉnh lại. Đã theo chồng rồi thì không thể nào trở về được nữa. Dù có thoát ra khỏi được căn nhà bên chồng lạ hoắc này thì cũng còn bao nhiêu đường xa đất lạ phải đi mới về được tới nhà. Dù cho có tìm được đường trở về đến cổng nhà cha mẹ thì cánh cổng cũng khép chặt không cho tôi vào. Ông lão bộc có mủi lòng thương xót cho vào đến ngưỡng cửa thì vẫn còn mẹ tôi nghiêm trang đứng đó. Dù có buồn đến héo hắt ruột gan, mẹ tôi vẫn cương quyết truyền cho tôi phải lập tức quay lại nhà chồng. Tôi đã mang thân đi làm dâu con người ta rồi, đâu còn thuộc về gia đình tôi nữa.

Tôi chậm rãi cởi y trang cô dâu ra xếp lại thật kỹ. Tôi ngồi rất lâu bên mí chiếc giường lớn phủ rèm, tôi sợ phải chui vào trong bóng tối chiếc giường. Lời lẽ chồng tôi cứ quay cuồng trong trí tôi, chẳng ra làm sao cả. Cuối cùng lệ trào ra khỏi mí mắt tôi, tôi luồn vào trong chăn mà khóc ròng suốt bao nhiêu giờ khắc lụn tàn, cho đến khi tôi ngủ thiếp đi.

Tảng sáng tôi đã giật mình thức giấc, ngỡ ngàng trong căn buồng lạ. Kỷ niệm đau buồn cũ dồn dập ùa tới. Tôi vội vàng đứng dậy mặc quần áo chỉnh tề. Khi con thị tỳ bưng nước nóng vào, nó toét miệng cười và nhìn chung quanh với cặp mắt dò xét. Tôi đứng dậy. Bây giờ tôi mới vui sướng đã được mẹ tôi dạy cho tôi cái phong thái đường bệ của hàng danh gia vọng tộc. Ít ra cũng chẳng ai biết tôi đã không vừa lòng đẹp ý chồng tôi. Tôi nói :

"Bưng nước vào cho cậu. Cậu chờ ở phòng trong."

Tôi ngang nhiên mặc áo gấm tốt, cài bông vàng vào tai.

° ° °

Kể từ lần đầu tiên tôi giáp mặt chồng đến nay đã vừa đúng một tuần trăng. Bao nhiêu biến cố lạ lùng xảy ra, đảo lộn cả cuộc sống của tôi.

Vợ chồng tôi không ở nhà cha mẹ nữa, mà dọn ra ở tiêng! Chồng tôi dám cả gan nói rằng thân mẫu khả kính của chàng là người độc đoán. Chàng còn nói không muốn thấy vợ chàng làm thân nô tỳ tại nhà chàng. Sự thể xảy ra từ một việc nhỏ nhặt .

Qua mấy ngày nghi lễ cưới hỏi xong xuôi rồi, một buổi sáng tôi thức sớm bảo con hầu bưng nước nóng lên. Tôi rót nước nóng vào một bình thiếc, bảo con hầu bưng đi trước, tôi bước theo sau đến trước bà mẹ chồng .

Tôi nghiêng mình cúi đầu nói :

"Xin lệnh bà rửa mặt bằng nước nóng."

Mẹ chồng tôi nằm đắp mềm một đống cao nghêu như núi trên giường. Tôi không dám nhìn bà khi bà ngồi dậy rửa mặt.

Rửa xong, bà ra dấu cho tôi bưng thau nước đi. Không hiểu vì tay tôi vướng vào lớp rèm lụa dày hoặc vì tôi sợ nên run tay, khi bưng thau nước lên, thau nước chao đi, một ít nước đổ xuống giường. Tim tôi muốn đứng lại vì sợ. Bà mẹ chồng tôi quát lên :

"Dâu con gì mà đoảng thế !."

Tôi đã được dạy rằng phải im lặng trước lời quở mắng, nên tôi quay gót bưng thau nước đi ra ngoài mà nước mắt ràn rụa. Chồng tôi cũng vừa đi ngang qua, và tôi nhận thấy hình như có việc gì đó khiến chồng tôi bực bội. Tôi sợ chồng tôi rầy la về việc tôi vô ý làm phật lòng thân mẫu của chàng ngay lần đầu tiên hầu hạ người. Tay tôi mắc bưng thau nước, không chuì được đôi mắt nhòa đi vì lệ chảy dài xuống má . Tôi nói láp đáp :

"Thau nước chao đi…"

Nhưng chồng tôi cắt lời tôi :

"Tôi không phiền trách em gì cả. Duy có điều là tôi không bằng lòng để cho vợ tôi phải làm công việc của con hầu trong nhà. Mẹ tôi có hàng trăm gia nô trong nhà để làm công việc này ."

Tôi cố giải thích cho chàng hiểu rằng chính tôi tự ý muốn hầu hạ mẹ chồng cho phải phép người con dâu hiền thục. Mẹ tôi từng dạy tôi rất kỹ cách thức nàng dâu hầu hạ chăm sóc bà mẹ chồng : Tôi lễ phép đứng hầu bên cạnh bà. Tôi đỡ tay bà ngồi ghế. Tôi tráng tách trà của bà, từ tốn rót vào đó nước trà xanh mới châm và bưng hai tay lên mời bà uống. Bà muốn sao, tôi phải làm đúng theo vậy. Tôi phải chăm sóc bà như chính mẹ tôi vậy, và tôi phải làm thinh cúi đầu nhận chịu mọi lời quở mắng dù bất công của bà. Tôi phải làm đúng theo ý bà trong mọi việc... Nhưng chồng tôi chẳng mảy may để ý đến lời phân trần nào của tôi. Ý chàng đã quyết rồi.

Việc dọn nhà ra ở riêng đâu có dễ dàng. Song thân chồng tôi bắt buộc chúng tôi phải ở lại trong căn nhà gia tiên, đúng theo tập tục. Cha chồng tôi là một nhà nho, nhỏ thó, gầy, thông thạo sách thánh hiền. Ngồi ngay ngắn trước bàn trong phòng khách, ông giơ tay vuốt chòm râu ba lượt rồi mới nói :

"Con ở lại nhà. Tất cả cái gì của cha là của con. Nhà ta rộng, thức ăn thiếu gì. Chẳng tội gì con phải làm lụng vất vả cho suy mòn sức khỏe. Con nên sống trong cảnh nhàn hạ đường bệ, trau dồi học hỏi những điều con thích. Con hãy ban cho nàng dâu của mẹ con diễm phúc sinh nhiều con trai. Ba thế hệ già trẻ sống dưới một mái nhà, ấy là phúc lớn Trời ban đấy."

Nhưng chồng tôi thì nôn nóng. Chẳng nghiêng mình thi lễ trước mặt cha, chàng nói lớn :

"Thưa cha, con muốn làm việc. Con đang hành xử một nghề khoa học được trọng vọng tại thế giới Tây phương. Ước muốn trước tiên của con không phải là có con trai. Con muốn vận dụng tâm não để đem lại phúc lợi cho đất nước chứ không phải để sanh con đầy đàn. Việc ấy, con chó chạy rông ngoài đường cũng làm được."

Tôi lén rình nghe sau lớp rèm cửa màu xanh, chính tai tôi nghe chồng tôi nói với thân phụ chàng như thế, khiến tôi rụng rời tay chân. Nếu chàng là trưởng nam, hoặc được dưỡng dục theo nếp cũ, hẳn không bao giờ dám cưỡng lời thân phụ chàng như vậy . Những năm tháng xa nhà sống ở những xứ mà lớp trẻ không còn biết trọng nể cha mẹ đã khiến chàng giảm phần hiếu đễ mất rồi. Vậy mà khi xuất ngoại, chàng nặng lời thề thốt giữ mãi bổn phận người con hiếu thảo .

Dù sao, chúng tôi vẫn dọn nhà ra ở riêng.

° ° °

Căn nhà mới hoàn toàn khác hẳn những căn nhà xưa nay tôi từng thấy. Nhà không có sân trước, sân sau. Chỉ có một lối vào duy nhất, nhỏ xíu, vuông vức, cửa nẻo các căn buồng trong nhà đều trổ ra lối đi ấy và thang lầu cũng bắt đầu từ lối đi ấy. Lần đầu tiên leo lên thang lầu, tôi sợ không dám đi xuống vì hai bàn chân bó của tôi không quen, tôi đành phải ngồi xuống rồi lết từng nấc thang một để xuống dưới nhà. Rồi tôi nhận ra áo tôi dính chút sơn, tôi vội vàng thay áo, sợ chồng tôi hỏi ra, biết được và cười tôi. Chồng tôi rất nhạy cười, chàng cười lớn tiếng, đột ngột. Tôi sợ tiếng cười của chàng. Về việc bày biện đồ đạc trong nhà, tôi chịu thua không biết làm sao kê bàn ghế trong một căn nhà như vậy được. Của hồi môn tôi đem theo về nhà chồng gồm một bộ bàn ghế bằng gỗ mun và một chiếc giường cũng lớn như giường cưới của mẹ tôi vậy. Chồng tôi kê cái bàn và bộ ghế trong phòng phụ gọi là "phòng ăn", còn cái giường lớn là chỗ tôi cứ nghĩ tôi sẽ nằm hạ sanh lũ con trai tôi, chiếc giường ấy lớn quá không kê vừa một phòng nào trên lầu cả. Tôi ngủ trên chiếc giường tre, nó giống như giường của hạng nô tỳ vậy. Phần chồng tôi, chàng nằm trên cái giường sắt hẹp như cái ghế ở phòng bên cạnh. Tôi không tài nào quen được với những thói tục kỳ lạ như vậy.

Trong căn buồng chánh, chàng gọi là "phòng khách", chồng tôi kê mấy cái ghế bành chàng đích thân đi mau, ghế gì mà hình dáng dị hợm chẳng cái nào giống cái nào, lại toàn làm bằng mây tầm thường! Chính giữa là cái bàn trên đặt vài quyển sách. Trông xấu xí làm sao !

Trên tường treo những bức hình bạn bè chàng và một tấm nỉ vuông với hàng chữ ngoại quốc. Tôi hỏi chàng đó có phải là bằng cấp của chàng chăng thì chàng cả cười. Chàng bèn lấy bằng cấp ra cho tôi xem. Chàng chỉ cho tôi chỗ tên chàng, tên trường chàng theo học và khả năng bác sỹ y khoa Tây phương của chàng. Mảnh bằng lộng kiếng ấy được treo trên tường ở một chỗ cũng trang trọng như là chỗ đặt tấm chân dung Đức Cao tổ nhà Minh tại phòng khách nhà cha mẹ tôi vậy.

Nhưng trong căn nhà kiến trúc theo kiểu Tây phương xấu xí này, làm sao tôi có thể cảm thấy thoải mái như ở nhà cha mẹ tôi được? Cửa sổ được ráp những mảnh kính lớn trong suốt, thay vì mắt cáo bằng gỗ trạm trổ công phu phủ rèm bằng giấy bản. Ánh sáng chói chang ngời sáng lên tường vôi trắng và làm lộ rõ từng hạt bụi dính trên bàn ghế. Tôi không quen thứ ánh sáng tàn nhẫn ấy. Tôi thoa son lên môi, đánh phấn lên mặt như đã được dạy cách trang điểm, ánh sáng ấy làm lộ rõ thủ thuật của tôi, đến nỗi chồng tôi bảo tôi :

" Tôi xin em đừng son phấn như thế làm gì, tôi thích vẻ tự nhiên nơi người đàn bà."

Nhưng không son phấn làm sao tăng được vẻ đẹp. Cũng chẳng khác gì như chải tóc mà không xức dầu hoặc đi hài không thêu vậy. Trong nhà người Trung Hoa, ánh sáng được làm dịu đi xuyên qua rèm cửa sổ mắt cáo chỉ nhẹ nhàng soi sáng lên gương mặt phụ nữ thôi. Trong một căn nhà như thế này, làm sao chàng thấy tôi đẹp cho được?

Còn sàn nhà thì bằng gỗ và giày đế da theo kiểu Tây phương chồng tôi mang cứ gõ cồm cộp theo mỗi bước đi. Thế nên chồng tôi mua thảm về lót khiến tôi ngạc nhiên. Tôi cứ sợ làm hư tấm thảm hoặc lũ nô tỳ quen miệng nhổ bậy lên thảm lót. Khi tôi lưu ý chồng tôi về việc đó, chồng tôi giận dữ cấm không cho ai nhổ bậy trong nhà cả.

"Vậy thì nhổ ở đâu?" – Tôi hỏi.

Chồng tôi đáp gọn :

"Nếu thật cần nhổ thì ra khỏi nhà mà nhổ ."

Nhưng thật là khó tập cho lũ gia nhân, và ngay đến tôi cũng có khi tôi quên, cứ phun vỏ hột dưa lên thảm. Chồng tôi đành phải mua ống nhổ đặt ở từng phòng và bắt chúng tôi phải nhổ vào đó. Nghĩ cũng kỳ, chính chồng tôi lại khạc vào khăn tay và nhét vào túi! Thật là cái thói đáng tởm của người Tây phương ! .

[giavui]

4

Có những lúc tôi chỉ muốn bỏ nhà trốn đi, nhưng không dám trở về nhà mẹ tôi mà cũng chẳng biết đi đâu khác nữa. Ngày cứ nối tiếp ngày thành một chuỗi cô đơn dằng dặc, vì chồng tôi không ở nhà, chàng làm việc như một anh dân cày phải nai lưng kiếm gạo ăn hằng ngày chứ không phải là con của một ông quan giàu có nữa. Từ sáng sớm, chàng đã đi đến chỗ làm và tôi ở nhà một mình cho đến tối; trong nhà chỉ còn mấy đứa nô ti ở sau bếp, ăn nói sống sượng mà tôi xấu hổ không dám nghe.

Hỡi ôi! Thỉnh thoảng tôi cứ nghĩ chẳng thà ở nhà hầu hạ mẹ tôi, chơi đùa với lũ em gái mấy bà thiếp còn hơn ! Ít ra như thế tôi còn nghe được tiếng cười tiếng nói. Còn ở đây suốt ngày căn nhà vẳng lặng như chìm trong một lớp mây mù.

Tôi đành cứ phải ngồi ỳ ra đó mà suy nghĩ, mà mơ tưởng đến cách thức phải làm sao để chiếm được lòng chồng tôi. Tôi thức dậy thật sớm để trang điểm cho chàng không thấy vẻ diêm dúa của tôi, dù cho đêm qua tôi thao thức mãi không sao ngủ được. Tôi rửa mặt bằng nước nóng pha nước hoa, rồi tôi tại thoa dầu lên mặt cho da dẻ mịn màng cốt để bất ngờ làm xiêu lòng chồng tôi. Nhưng tôi có vội vàng hấp tấp đến đâu chăng nữa, vẫn chỉ thấy chàng luôn luôn ngồi vào bàn làm việc.

Ngày nào cũng giống hệt như ngày nấy. Tôi húng hắng ho và khi lui tới trong nhà, tôi cố gắng xoay thật nhẹ nhàng cái núm tròn trên cánh cửa. Chu choa! Mấy cái núm cửa ấy sao mà kỳ cục quá, tôi cứ xoay tới xoay lui mãi mới biết cách sử dụng. Thấy tôi mò mẫm như vậy, chồng tôi đâm bực, thế nên tôi phải tập cách vặn núm cửa khi chàng vắng nhà. Tập luyện mãi mà vẫn không quen, sáng sáng núm cửa bằng sứ trơn và lạnh giá cứ tuột luốt trong tay tôi giữa lúc tôi hấp tấp vội vàng đi lo công việc nhà. Chồng tôi rất ghét cái thói chậm chạp, chàng cử động chân tay rất nhanh mỗi khi đi đứng, đến nỗi tôi cứ nơm nớp lo sợ chàng sẩy chân vấp ngã.

Nhưng chàng vẫn chẳng để ý gì cả. Ngày này qua ngày khác, trời vừa trở lạnh, tôi liền bưng lên hầu chàng một tách trà nóng, chàng nhận tách trà mà mắt vẫn không rời quyển sách. Thật là uổng công tôi ngay từ tảng sáng đã sai con hầu đi mua bông lài tươi về vắt lên mái tóc .

Hương thơm hoa lào làm sao thấm được vào những trang sách rậm rì những hàng chữ ngoại quốc nhỏ li ti kia? Mười lần như một, sau khi chàng đi làm rồi, tôi bước lại xem chàng có uống tách trà tôi bưng lên hầu chàng chăng, tôi đều thấy cái nắp đậy y nguyên trên tách trà và mấy cánh lài vẫn ngang nhiên nổi trên lớp nước trà xanh. Chàng chỉ biết có sách vở của chàng mà thôi.

° ° °

Tôi suy nghĩ về những điều mẹ tôi dạy bảo để làm vừa lòng chồng. tôi làm những món ăn ngon để làm khoái khẩu chàng. Tôi sai một gia nhân đi mua con gà giò, măng Hàng Châu, cá vàng, gừng, cải và nước tương. Suốt buổi sáng tôi nấu nướng, thêm bớt, nêm nếm đúng phép các món ấy để tăng hương vị của chúng lên. Nấu nướng xong, tôi ra lệnh cho gia nhân dâng lên vào cuối bữa ăn mà thôi, cốt để mong chồng tôi nói được một câu đại khái như : " Sao em cho ăn sang thế này !".

Nhưng khi gia nhân bưng món ấy lên, chàng thản nhiên gắp ăn như bga81p bất cứ món ăn thông thường nào khác vậy. Chàng chỉ nếm qua loa một moe61ng, chẳng khen chê lấy một lời. Tôi chăm chú theo dõi chờ đợi phản ứng của chàng, nhưng chàng làm thinh, ăn miếng măng cũng chẳng khác gì ăn miếng cải tầm thường của hàng tá điền thứ dân vậy.

Tôi thất vọng. Đêm hôm ấy, tôi nghĩ thầm có lẽ món ăn tôi khổ tâm nấu nướng cho chàng lại không phải là món chàng ưa thích. Chàng không chịu nói thì tôi đi hỏi mẹ chàng vậy, xem hồi nhỏ chàng thích ăn món gì.

Tôi sai tên gia nhân đi, mẹ chàng cho biết: "Trước khi nó vượt ngoài bốn biển, nó thích thịt vịt quay vàng ướp nước tương. Nhưng sau những năm chỉ ăn toàn thức ăn sống sít của bọn Tây phương nó đã quên mất thức ăn ngon rồi, không tha thiết đến những món ăn nấu nướng công phu nữa".

Vậy nên tôi không lo toan đến khẩu vị của chồng tôi nữa. Chàng không đòi hỏi, không thiết tha gì ở tôi nữa. Những điều tôi cung ứng được thì chàng lại không cần, không màng đến.

° ° °

Nửa tháng sau khi dọn về nhà mới, một buổi tối hai vợ chồng tôi cùng ngồi ở phòng khách. Chàng đang đọc một cuốn sách lớn thì tôi bước vào, đến ngồi vào cái ghế của tôi. Đi ngang qua, tôi trông thấy trên trang sách một hình người ta đứng thẳng nhưng trông ghê quá vì không có da chỉ toàn là thịt rớm máu đỏ lòm ! Tôi bực mình ngạc nhiên sao chàng lại có thể đọc loại sách ghê gớm ấy, tuy nhiên tôi không dám gạn hỏi chàng .

Tôi ngồi ngay ngắn trên cái ghế mây lạ đời, không dám ngả lưng dựa vào lưng ghế ngồi vì ngồi như thế giữa chốn đông người là thiếu đoan trang. Nỗi nhớ nhà hiện lên vời vợi trong tôi. Tôi hình dung lại cũng vào giờ nầy, tại nhà cha mẹ tôi, mọi người tụ tập dùng bữa tối dưới ánh đèn cầy cùng với mấy bà thiếp và lũ con ồn ào của các bà. Mẹ tôi ngồi ở đầu bàn và lũ nô tỳ dọn chén đũa trước mặt mọi người .

Cả nhà vui vẻ ăn uống.

Sau bữa ăn, cha tôi đến chơi đùa với lũ con các bà thiếp. Bọn nô tỳ sau khi dọn dẹp xong ngồi chuyện trò trên ghế đẩu ngoài sân. Mẹ tôi ngồi vào bàn tính toán tiền bạc với chị bếp, ngọn nến đỏ hắt ánh sáng lung linh vào mặt bà.

Chao ôi ! Sao tôi muốn được về nhà hưởng cảnh sống ấy đến thế! Tha hồ cho tôi đi dạo cảnh ngắm hoa trong vườn. Tôi xét những bông sen xem hạt sen đã già chưa; lúc ấy đến mùa sen rồi, vì đã cuối hạ sang thu. Có thể là khi trăng lên mẹ tôi bảo tôi đi lấy cây đàn tranh dạo cho bà nghe những khúc nhạc mà bà ưa thích. Bàn tay phải vuốt hai dây tơ theo tiếng hát, bàn tay trái nhấn xuống cung bậc trầm bổng hòa theo.

Nghĩ đến đó, tôi đứng dậy đi lấy cây đàn. Tôi gượng nhẹ nhấc đàn ra khỏi cái vỏ bằng gỗ sơn mài cẩn xà cừ hình bát tiên. Cây đàn và cái vỏ là di vật của bà nội tôi. Cây đàn ấy ông cố ngoại tôi mang từ Quảng Đông về cho bà nội tôi để thưởng bà đã không khóc nữa khi người ta bó chân bà lúc nhỏ .

Tôi vuốt nhẹ lên dây tơ, dây tơ truyền ra âm thanh thoảng thoảng trầm buồn. Cây đàn này là cổ vật của gia đình tôi, thường được đem ra dạo dưới tàn cây, trong ánh trăng thanh, bên hồ sen phẳng lặng. Những lúc ấy, trong khung cảnh ấy, tiếng đàn thoát ra dìu dặt, thần tiên. Nhưng giam hãm trong căn phòng im lặng này, giữa khung cảnh xa lạ này, tiếng đàn tắc nghẹn, rời rạc. Tôi ngập ngừng giây lát, đoạn dạo một khúc hát đời Tống.

Chồng tôi ngẩng đầu lên, âu yếm nói: " Hay quá. Tôi vui mừng vì em biết chơi đàn. Để rồi tôi mua cho em cây dương cầm cho em học nhạc Tây phương." Đoạn chàng lại cắm cúi đọc sách.

Tôi nhìn chàng đọc cuốn sách gớm ghiếc nọ, ngón tay tôi tiếp tục vuốt nhẹ cung tơ mà chẳng biết tôi dạo khúc nhạc nào. Tôi chưa hề thấy cây dương cầm. Tôi làm gì được với nhạc cụ xa lạ ấy ? Rồi đột nhiên tôi không tài nào đàn thêm được nữa. Tôi xếp cây đàn vào hộp rồi tôi ngồi trơ ra đó, mặt cúi gầm, đôi tay thừa thải chẳng biết làm gì.

Sau một lúc lâu im lặng, chồng tôi gấp quyển sách lại và chăm chú nhìn tôi, nói:

"Quí Lan, em"

Tim tôi nhảy dựng lên, vì đây là lần đầu tiên chàng gọi tên tôi. Chàng sắp nói gì với tôi đây? Tôi e lệ ngước mắt nhìn chàng. Chàng tiếp :

"Từ sau đám cưới đến giờ, tôi vẫn muốn hỏi xem em có muốn cởi lớp vải bó chân ra không. Bó chân như thế có hại cho toàn thể người em. Em xem đây này, xương chân của em hiện như thế này đây". Chàng lấy cây viết chì vẽ nhanh một bàn chân cong queo vặn vẹo lên một trang sách của chàng.

Làm sao chàng biết được kìa ? Có bao giờ tôi bó chân trước mặt chàng đâu. Phụ nữ Trung Hoa chúng tôi chẳng bao giờ đưa bàn chân trần ra cho ai nhìn thấy cả. Ngay như ban đêm, chúng tôi cũng mang vớ lụa trắng vào chân.

Tôi nghẹn ngào hỏi chàng :

"Làm sao mình biết được ?"

Chàng đáp :

" Tôi là bác sỹ từng du học ở phương Tây. Thế nên tôi muốn em đừng bó chân nữa, vì như thế đã không đẹp, lại còn lỗi thời nữa. Tôi nói như thế có khiến em không được vui chăng ?"

Chàng nhếch mép cười và âu yếm nhìn tôi.

Nhưng tôi giấu vội đôi bàn chân xuống gầm ghế bành. Tôi ngẩn ngơ vì lời lẽ của chàng. Không đẹp ư ? Thế mà xưa nay tôi vẫn tự hào về đôi bàn chân sen gót nhỏ của tôi ! Suốt thời thơ ấu của tôi, mẹ tôi đích thân tối nào cũng rửa chân cho tôi bằng nước nóng rồi bó chân tôi – mỗi tối mỗi bó chặt hơn. Khi tơi khóc vì đai đớn quá, mẹ tôi khuyên lơn tôi hãy nghĩ đến ngày chồng tôi khen tôi có hai bàn chân đẹp !.

Tôi cúi đầu xuống để che giấu lệ nhòa mắt tôi. Tôi còn nhớ rõ tất cả những đêm xao xuyến, những ngày dài dằng dặc tôi biếng ăn, không vui đùa, chỉ ngồi bên mé giường đung đưa đôi chân cho bớt nhức nhối. Và bây giờ đây, sau bao ngày tháng chịu đựng cho đến khi đôi bàn chân tôi không còn cảm giác đau đớn nữa – mới chỉ cách nay chưa đầy một năm – tôi lại được biết rằng chàng thấy bàn chân tôi xấu xí !

Tôi nói: "Đừng bắt tôi thôi bó chân". Tôi nghẹn ngào đứng dậy, bước vội ra cửa phòng khách, vì không sao ngăn được lệ trào ra mí mắt tôi.

Không phải tôi quá tha thiết với đôi bàn chân bé nhỏ của tôi đâu, nhưng nếu đôi chân mang hài gấm thêu như kia mà còn không đẹp mắt chàng thì làm sao tôi hy vọng chiếm được tình yêu của chàng cho được ?

Hai tuần lễ sau, tôi trở về thăm mẹ tôi lần đầu tiên sau khi về nhà chồng, đúng theo tập tục Trung Hoa của chúng tôi. Chồng tôi không nói gì đến việc bó chân nữa. Chàng cũng chẳng gọi tôi bằng tên nữa .

[giavui]

5

Chị chưa mệt đấy chứ ? Tôi nói tiếp chị nghe nhé.

Tôi mới vắng nhà chẳng bao lâu, vậy mà khi bước qua cánh cổng quen thuộc, tôi mường tượng như đã trải qua hàng trăm lần trăng khuyết kể từ hôm tôi ra khỏi cổng bước lên kiệu hoa về nhà chồng. Lúc ấy lòng tôi tràn ngập bao nhiêu vui buồn lẫn lộn. Hôm nay đây là gái có chồng trở về nhà cha mẹ với mái tóc bới sau ót thay vì thắt bím và mặt không còn phủ mảnh khăn mỏng cô dâu nữa, tôi biết rõ rằng tôi vẫn còn là con gái trinh nguyên, duy chỉ có điều khác trước là bây giờ đây tôi phập phồng lo sợ hơn trước, cô đơn hơn trước và ít tự tin hơn nhiều.

Mẹ tôi chống gậy trúc bịt bạc bước ra tận sân trước đón tôi. Tôi thấy bà có vẻ mệt mỏi, già nua hơn trước, chắc hẳn bởi vì tôi không mỗi ngày mỗi gặp bà. Nhưng tôi để ý thấy nét mặt buồn rầu trong ánh mắt mẹ tôi, cho nên sau khi nghiêng mình thi lễ, tôi nắm chặt lấy bàn tay mẹ tôi. Bà đáp lại bằng cách siết nhẹ lấy tay tôi, rồi hai mẹ con tôi sánh bước vào sân trong.

Mới chẳng bao lâu mà cái gì cũng mới lạ trước mắt tôi, như vừa trải qua một thay đổi lớn. Vậy mà mọi vật trong nhà vẫn đâu vào đó, gọn gàng, trật tự như thường lệ, ngoài những tiếng cười của lũ con mấy bà thiếp và nỗi mừng rỡ của lũ nô tỳ lăng xăng chạy ra chào hỏi tôi. Ánh nắng vào thu trải dài trên dãy tường phủ hoa, trên hàng cây kiểng và hòn non bộ. Cửa ra vào, cửa sổ song mắt cáo mở rộng cánh vào buổi trưa đón ánh nắng ấm. Ánh sáng xuyên vào trong nhà thành những đốm dài trên bàn ghế.

Tôi vẫn biết chỗ của tôi không còn ở đây nữa, nhưng hồn tôi vẫn thoải mái nhẹ nhàng trong căn nhà quen thuộc suốt thời thơ ấu.

Chỉ thiếu một gương mặt người. Tôi hỏi :

"Bà thiếp thứ ba đâu ?"

Mẹ tôi gọi con hầu bỏ thuốc lào vào ống điếu cho mẹ tôi, đoạn dửng dưng đáp :

"Lã Mai ấy à? Mẹ cho cô ấy về quê thăm nhà để thay đổi khí hậu".

Cứ theo giọng nói của mẹ tôi, tôi hiểu rằng tôi không được tò mò hỏi thêm gì nữa. Nhưng đến khi tôi sửa soạn đi ngủ trong căn buồng thời niên thiếu của tôi, vú già Vương đến chải tóc và thắt bím cho tôi, đúng theo phong tục cổ truyền. Bà vú già nói đủ mọi chuyện, kể lại cho tôi nghe rằng cha tôi nghĩ đến việc lấy thêm một hầu thiếp nữa, người này là cô gái ở Bắc Kinh, lớn lên ở bên Nhật. Bà thiếp thứ ba biết được chuyện ấy, đã nuốt gọn vào bụng đôi bông tai quí bằng cẩm thạch. Suốt hai ngày đêm ròng rã bà ta chịu đau đớn cắn răng không nói gì cả, nhưng mẹ tôi vẫn khám phá ra được. Bà thiếp nằm hấp hối mặc dầu thầy lang già ra công chữa chạy. Một người hàng xóm nêu ý kiến đưa bà ta vào bệnh viện ngoại quốc, nhưng mẹ tôi cho rằng không nên. Chúng tôi chẳng biết gì về người ngoại quốc cả, mà người ngoại quốc cũng chẳng làm sao biết được chuyện đau ốm nơi một phụ nữ Trung Hoa. Thầy thuốc ngoại quốc biết bệnh tình của đồng bào họ vốn là những con người đơn giản, man ri, sánh sao được với người Trung Hoa văn hóa cao. Anh trai tôi có mặt ở nhà lúc đó nhờ gặp dịp Tết Trung Thu, bèn đi gọi một bà bác sỹ ngoại quốc. Bà này đem đến một dụng cụ kỳ lạ cắm vào một cái ống dài, thọc sâu vào cổ họng bà thiếp thứ ba. Thế là đôi bông tai vọt ra. Mọi người hầu đều ngạc nhiên, duy chỉ có bà bác sỹ nọ thản nhiên xếp dụng cụ lại ra về.

Các bà thiếp khác nổi giận vì bà thiếp thứ ba lại nhè đôi bông cẩm thạch mắc tiền nhất mà nuốt vào bụng. Bà thiếp thứ nhất nói: "Sao không nuốt cái quẹt diêm mua mười xu, có phải gọn hơn không."

Bà thiếp thứ ba chẳng biết trả lời ra làm sao. Hình như trong suốt thời gian dưỡng bệnh, không ai thấy bà ta ăn và bà cũng chẳng nói gì cả. Bà cứ nằm ì trong giường phủ rèm kín mít. Từ ngày tự vẫn không chết, bà ta dao động lắm. Mẹ tôi thương hại trả bà ta về quê cũ để tránh cho bà ta khỏi nghe tiếng bấc tiếng chì của các bà thiếp khác.

Nhưng những chuyện rắc rối như vậy chỉ là loại chuyện tầm thường, không được đem ra nói với mẹ tôi. Chỉ vì tôi tha thiết với gia đình tôi nên tôi mới tìm biết mọi việc xảy ra trong nhà qua lời lẽ của vú Vương mà thôi. Vú Vương ở trong gia đình tôi lâu lắm rồi nên biết rành mọi chuyện. Vú theo hầu mẹ tôi từ khi mẹ tôi rời nhà ông bà ngoại tôi ở tận Sơn Tây về làm vợ cha tôi. Chính vú Vương đỡ đẻ cho mẹ tôi, mỗi lần mẹ tôi nằm chỗ. Chừng mẹ tôi chết, vú Vương sẽ về nhà chị dâu tôi để lo chăm sóc lũ cháu nội của mẹ tôi.

Trong số bao nhiêu điều tôi được biết, chỉ vì một điều có vẻ quan trọng là ông anh tôi quyết định sang Mỹ học tập. Mẹ tôi không nói gì với tôi về việc ấy, nhưng vú Vương bưng nước nóng lên cho tôi rửa mặt sáng hôm tôi về nhà mẹ tôi, nói nhỏ cho tôi nghe rằng thoạt tiên cha tôi không chịu nhưng sau cũng bằng lòng, vì lúc bấy giờ có phong trào gởi con trai đi du học ngoại quốc và các bạn của cha tôi cũng làm như thế. Mẹ tôi buồn rầu khi biết được quyết định của cha tôi. Theo lời vú Vương kể lại, chưa bao giờ mẹ tôi buồn rầu đến thế trong đời bà, trừ cái hôm cha tôi rước bà thiếp đầu tiên về nhà. Khi biết anh trai tôi sắp đi du học, mẹ tôi bỏ ăn suốt ba ngày, chẳng nói năng gì với ai. Rồi không sao làm khác hơn được nữa, mẹ tôi nài nỉ anh tôi cưới cô gái đã hứa hôn với anh để nàng sanh cho bà đứa cháu nội. Mẹ tôi nói :

" Con đã không chịu hiểu rằng than con không thuộc về riêng con, con cứ đòi đi cho bằng được sang bên cái xứ man ri ấy mà không kể đến bổn phận của con đối với gia đình, thì ít ra con cũng phải lưu truyền lại huyết thống của ông bà tổ tiên để ví dù con có chết đi ở nơi xa xăm nguy hiểm ấy, ít ra mẹ còn có được đứa cháu nội nối dòng cho cha con".

Nhưng anh tôi đáp :

" Con không muốn cưới vợ. Con chỉ muốn học nhiều hơn nữa môn khoa học. Con sẽ mạnh giỏi luôn luôn, không có gì mẹ phải ngại. Đến chừng con học thành tài trở về sẽ hay, còn bây giờ thì không cưới xin gì cả".

Thế là mẹ tôi gửi thư gấp cho cha tôi, thúc cha tôi buộc anh tôi cưới vợ. Nhưng cha tôi lúc ấy đang bận lo toan rước cô thiếp mới về nên chẳng để ý gì đến việc nhà, và thế là anh tôi đã mãn nguyện.

Tôi đồng ý với mẹ tôi. Cha mẹ tôi chỉ còn lại anh tôi là con trai duy nhất. Vậy nên cần là anh tôi phải có đứa con trai nối dõi, thì mẹ tôi mới làm trọn nhiệm vụ với tổ tiên. Chính vì thế nên ngay từ ngày anh tôi còn bé dại, cha mẹ tôi đã đi hỏi cô con gái nhà họ Lý cho anh tôi. Tôi chưa hề biết mặt mũi cô ta ra làm sao cả. Theo lời thiên hạ xầm xì thì cô ta không được đẹp. Nhưng điều đó không quan trọng mấy so với ý định tìm cháu đích tôn nối dõi tông đường của mẹ tôi.

Trong nhiều ngày, tôi cũng buồn lây nỗi buồn của mẹ tôi, vì tôi thương mẹ tôi lắm. Mẹ tôi chẳng hề nói gì về việc đó. Việc này cũng như nhiều việc khác, mẹ tôi cứ chôn chặt trong lòng. Xưa nay mẹ tôi không hề cậy miệng hé môi than thở một lời nào về những u buồn bà xét ra không thể nào tránh được. Thế nên sống quanh quẩn giữa bốn bức tường nghiêm trong gia đình, quen với nết âm thầm chịu đựng của mẹ tôi, tôi cũng lần lần không nghĩ gì đến anh tôi nữa.

° ° °

Tôi đã có bầu chưa và liệu tôi có hạ sanh cho nhà chồng đứa con trai nối dõi không? Đó là ý nghĩ đầu tiên tôi bắt gặp trong ánh mắt mọi người trong gia đình tôi. Ai cũng hỏi tôi câu hỏi ấy, nhưng tôi cố tránh trả lời, tôi chỉ gật đầu đón nhận những lời mọi người chúc tụng tôi đẻ con trai. Nào ai có ngờ chồng tôi không yêu tôi. Tuy nhiên tôi không giấu được mẹ tôi !

Về nhà được một tuần thì một buổi tối, tôi biếng nhác ngồi trong bong tối ở ngạch cửa nhìn ra sân trong. Bọn gia nô và con hầu nhộn nhịp dung bữa ăn tối. Mùi cá chiên, vịt nấu thoảng trong gió.

Trời bắt đầu tối hẳn, và quanh tôi những đoá cúc vàng rộn rịp hé nở. Thâm tâm tôi tràn ngập nỗi thương yêu căn nhà tổ phụ đến nỗi tôi đưa tay lên rờ vào cánh cửa chạm trổ. Tôi yêu từ cái cánh cửa ấy yêu đi. Ở bên trong lớp cửa ấy, tôi cảm thấy hoàn toàn được che chở, đến nỗi cả một thời thơ ấu của tôi qua đi mà tôi không hề hay biết. Cái gì đối với tôi cũng đượm nỗi niềm thiết tha trìu mến : từ ánh đêm phủ lên hàng mái nhà cong cong đến những ngọn nến bắt đầu loé sáng trong dãy phòng, từ mùi hành tiêu bốc lên từ những món ăn đến tiếng trẻ con cười nói và tiếng gót giày vải của chúng chạy sột soạt trên nền gạch vuông. Chao ôi ! Tôi là ái nữ một gia đình danh giá lâu đời Trung Hoa với những tập tục cổ truyền với bàn ghế cổ kính, với bạn bè người thân một lòng một dạ. Thôi, thôi tôi cứ sống ở đây được rồi .

Tôi nghĩ đến chồng tôi. Đúng vào giờ phút này chồng tôi ngồi một mình trước bàn trong căn nhà kiến trúc theo kiểu ngoại quốc, mặc quần áo theo kiểu Tây phương, tôi thấy chàng sao mà xa cách tôi biền biệt về mọi phương diện : như vậy làm sao tôi thích ứng được con người tôi với cuộc sống của chàng ? Chàng không cần đến tôi chút nào. Họng tôi nghẹn lại bởi những tiếng nức nở tôi không dám thốt ra vì sợ để lộ cho người chung quanh biết đựơc nỗi bất hạnh của tôi. Tôi cảm thấy mình cô đơn bao nhiêu, còn hơn cả khi tôi còn con gái. Thời còn con gái, tôi còn hy vọng ở tương lai. Bây giờ tương lai là thế đó, chỉ chứa toàn cay đắng. Nước mắt tôi cứ len lén trào ra, dù ý tôi không muốn khóc. Tôi quay mặt về hướng bóng tối ra ngoài sân, sợ ánh nắng nến soi lên má tôi khiến người nhà biết tôi khóc. Tiếng cồng vang lên và có tiếng người gọi tôi vào dùng bữa. Tôi lén chùi nước mắt rồi ngồi vào bàn ăn.

Mẹ tôi lui về phòng đi ngỉ sớm và các bà thiếp cũng về phòng riêng. Tôi đang ngồi uống trà một mình thì vú Vương hiện ra, nói :

"Lệnh bà truyền gọi tiểu thơ vào."

Tôi ngạc nhiên, nói :

"Hồi nãy mẹ tôi bảo bà muốn đi nghỉ sớm và cũng không ngỏ ý gì muốn nói chuyên với tôi cả."

Vú Vương lặp lại :

" Bà truyền cho tiểu thơ vào, tôi vừa mới ở phòng bà ra đây mà "

Nói rồi, vú bỏ đi.

Chờ cho vú đi khuất xa ở ngoài sân, tôi mới khoát tấm rèm cửa bằng xa-tanh và bứơc vào trong phòng mẹ tôi. Tôi rất đỗi ngạc nhiên, thấy bà nằm trên giường và chỉ có một ngọn nến leo lét trên mặt bàn gần bên bà. suốt đời tôi chưa hề thấy mẹ tôi đi ngủ như thế bao giờ. Trông bà sao mỏng manh và mệt mỏi quá. Hai mắt bà nhắm lại và đôi môi tái nhợt. Tôi bước rất êm đến bên giường mẹ tôi và đứng chờ. Gương mặt mẹ tôi trầm ngâm và buồn lắm .

Tôi nói nho nhỏ :

"Thưa mẹ…"

Mẹ tôi đáp :

"Con đó à !"

Tôi ngập ngừng, không biết phải đứng hay ngồi cho vừa ý mẹ tôi. Lúc ấy mẹ tôi chìa tay ra dấu cho tôi ngồi xuống giường, bên cạnh bà. Tôi vâng lời ngồi xuống và im lặng chờ mẹ tôi lên tiếng. Tôi nghĩ thầm mẹ tôi buồn phiền vì anh tôi đang ở biền biệt miền xa.

Nhưng mẹ tôi không nghĩ đến anh tôi. Bà hơi nghiêng mặt lại phía tôi và nói :

"Con à, mẹ biết con có việc không vui. Từ ngày con trở về đây, mẹ để ý thấy con không có vẻ bình thản yên ổn như trước nữa. Tâm trí con xao xuyến và con hay khóc thầm. Làm như con có điều gì đau buồn mà con không thổ lộ ra được. Có chuyện gì vậy con ? Phải chăng vì con chưa mang thai ? Cứ bình tĩnh. Hồi mẹ mới về với cha con, những hai năm sau mẹ mới sinh đứa con đầu lòng".

Tôi không còn biết giải thích thế nào với mẹ tôi nữa. Một sợi tơ từ t6ám rèm giường rớt xuống, tôi vo tròn sợi tơ trong đầu ngón tay, cũng như tâm trí tôi đang rối như tơ vò vậy.

Cuối cùng, mẹ tôi nói hơi gắt :

"Nói đi con !"

Tôi nhìn mẹ tôi. Cổ tôi nghẹn lại. Nước mắt dâng lên, nghẹn ngào chận lấy cổ tôi khiến tôi không thốt ra được một lời nào, khiến tôi ngợp thở tưởng đâu chết đi được.

Tôi la lên :

" Con chẳng biết chồng con nói như vậy là nghĩa làm sao ! Anh ấy có nói con phải là người bình đẳng với anh ấy, mà con thì chẳng biết phải làm thế nào ! Anh ấy không ưa đôi bàn chân con, bảo rằng chân như vậy xấu lắm. Anh ấy vẽ hình ra thấy ghê quá ! Con không biết làm thế nào anh ấy lại biết rõ được chân con như thế, vì chẳng bao giờ con cho anh ấy thấy bàn chân con cả !"

Mẹ tôi nhổm dậy, trợn tròn mắt trên khuôn mặt xanh xao, ngạc nhiên nói :

"Bình đẳng à ? Như thế là nghĩa làm sao ? Nó muốn nói gì vậy ? Làm sao con lại bình đẳng với chồng con cho được ?"

Tôi nói thút thít :

"Ở bên Tây phương, đàn bà bình đẳng với đàn ông."

"Đành rằng vậy, nhưng ở đây chúng ta là người lễ nghĩa thì phải khác chứ. Còn bàn chân con nữa. Tại sao nó lại vẽ bàn chân con là ngụ ý gì ?"

"Là để chứng minh bàn chân con xấu".

"Chân con mà xấu ? Chắc chắn là tại con hơ hỏng rồi. Mẹ đã cho con hẳn hai chục đôi hài. Con không lựa đôi thật đẹp mà mang hay sao ?

"Chồng con không vẽ vóc dáng bên ngoài, mà vẽ những đốt xương cong queo của bàn chân con."

"Bậy nào ! Ai mà trông suốt được vào đến tận xương bàn chân đàn bà bao giờ ! Bộ đàn ông họ nhìn suốt qua được da thịt người ta hay sao ?"

"Mắt chồng con thì trông được, vì anh ấy là bác sỹ Tây phương. Anh ấy bảo con như thế."

"Chu choa, tội nghiệp con tôi".

Mẹ tôi thở dài nằm xuống, lắc đầu tiếp :

"Hay là nó học được thuật phù thuỷ Tây phương …"

Tôi liền kể hết đầu đuôi mọi việc cho mẹ tôi nghe, cho đến cả những lời lẽ cay đắng này của tôi.

"Chồng con cũng chẳng tha thiết gì đên việc có đứa con trai nối dõi tông đường nữa. Con khổ lắm, mẹ ơi ! Anh ấy không yêu con. Con vẫn còn là con gái !"

Tôi im lặng một hồi lấu, vùi đầu vào chăn. Hình như mẹ tôi đặt tay lên đầu tôi một lát. Tôi không dám chắc có phải như vậy không, vì xưa nay mẹ tôi là người ít biểu lộ tình cảm ra ngoài. Nhưng cuối cùng mẹ tôi ngồi dậy, nói :

" Mẹ tự xét không phạm sai lầm thiết sót nào trong việc dạy dỗ con suốt bao năm qua. Mẹ chắc chắn là con dư sức làm hài lòng một nhà nho Trung Hoa chân chính. Lẽ nào con lấy phải tấm chồng man ri sao? Chồng con rõ rang thuộc dòng nhà họ Cung mà. Quả thật có ai học được chữ ngờ. Chắc đó là tại những năm dài nó đi du học ngoại quốc đó. Mẹ đã khấn vái mãi rằng chẳng thà anh con nó chết tại đất nhà còn hơn mẹ phải thấy xuất ngạoi đến miền xa xứ lạ".

Mẹ tôi nhắm mắt lại, ngả lưng ra sau, gương mặt gầy của bà lại càng them xương xẩu. Khi mẹ tôi cất tiếng nói tiếp, giọng nói mẹ tôi cao hơn và yếu hơn, làm như mẹ đuối sức hụt hơi vậy.

"Con ơi, bất luận thế nào thì đã làm thân đàn bà con gái chỉ có một con đường phải theo trên cõi đời này mà thôi. Đó là phải làm sao cho vừa lòng đẹp ý chồng . Mẹ chắt chiu dưỡng dục con từ tấm bé đến giờ con mới được như ngày nay, bây giờ thì kết quả bao năm công khó của mẹ tan tác như vầy, mẹ khổ nhiều lắm. Nhưng con không còn thuộc về gia đình nhà ta nữa rồi, bây giờ con thuộc về chồng con. Không còn cách nào khác hơn cho con nữa là con phải làm theo ý muốn của chồng con. Tuy nhiên, con đừng hấp tấp, cứ chờ them một thời gian nữa xem sao. Cứ cố làm xiêu lòng chồng con nữa đi xem sao, cứ vận dụng thêm mọi cố gắng nữa đi. Con hãy mặc áo gấm màu lam viền đen, dùng nước hoa sen. Con hãy tươi cười, không phải trắng trợn, mà với vẻ e lệ nó hứa hẹn mọi điều. Thậm chí con cầm lấy tay chồng con giây lát. Khi thấy chồng con cười, con phải vui lên. Nếu làm hết như vậy rồi mà chồng con vẫn dửng dưng thì con đành phải tuân theo ý chồng con vậy".

Tôi nói nhỏ :

"Nghĩa là thôi không bó chân nữa ?"

Mẹ tôi yên lặng một lát, đoạn nói với giọng mệt mỏi :

"Thì đành thôi không bó chân nữa. Thời thế thay đổi rồi. thôi, con lui ra ngoài cho mẹ nghỉ".

Và mẹ tôi quay mặt vào vách.

[giavui]

6

Chị ơi, làm sao tôi bộc bạch cho chị biết được nỗi lòng nặng trĩu đau buồn của tôi?

Sáng sớm hôm tôi từ giã nhà mẹ tôi, trời xám và đứng gió. Lúc ấy vào tháng mười, lá úa bắt đầu rụng đầy sân và rặng tre rì rào vào lúc mặt trời lên cũng như khi chiều tà. Tôi đi dạo trong sân, cố nán lại lâu ở những nơi tôi hằng ưa thích để cho hình ảnh thân yêu in đậm thêm vào trong ký ức tôi. Đứng bên hồ, tôi lắng nghe gió vờn lũ búp sen già và lá sen úa. Tôi ngồi hàng giờ dưới cội tùng cong queo từ ba trăm năm nay ngự trị trong sân sau nhà tôi. Tại sân trước, tôi bẻ một cành hồng trúc điểm những ngọn lá xanh đậm đung đưa trước gió sớm. Tôi muốn đem theo về nhà một chút cảnh đẹp vườn hoa này nên tôi chọn tám bình bông cúc. Hoa cúc vàng trong bình mới vừa độ nở tung cánh, tôi nghĩ chúng sẽ đem lại ít nhiều thoải mái cho căn nhà chồng tôi lúc nào cũng trơn tru trống rỗng. Rồi tôi trở về nhà chồng tôi.

Khi tôi vào đến phòng tiền sảnh, tôi chẳng thấy chồng tôi đâu cả. Con hầu thưa rằng chồng tôi được mời đi từ sáng sớm chữa chạy cho một người bịnh khẩn cấp. Nó không biết chồng tôi đi đâu. Tôi chăm chú chưng cúc trong phòng khách, tìm cách chưng thật đẹp để khi về nhà chàng phải ngạc nhiên. Nhưng cặm cụi chưng hoa xong rồi, tôi lại thất vọng. Cây kiểng ở hoa viên cổ kính nhà cha mẹ tôi mỹ miều rạng rỡ khoe tươi bao nhiêu thì ở đây, giữa bốn bờ tường chật hẹp quét vôi trắng này, hoa cúc mất phần rạng rỡ sinh động, chỉ còn cái vẻ đẹp cứng ngắc giả tạo.

Cơ khổ! Đến ngay như bản thân tôi cũng như vậy nữa! Tôi mặc quần, mặc áo rộng bằng xa-tanh xanh, khoác thêm ra ngoài một cái áo choàng không tay nữa. Tôi giắt trâm ngọc lên mái tóc, đeo bông tai ngọc. Chân tôi đi hài nhung đen thêu kim tuyến. Tôi bắt chước Lã Mai, người thiếp thứ ba của cha tôi, cái cách không tô má hồng và chỉ thoa một chút son mỏng lên môi dưới mà thôi, và thoa phấn hồng thơm lên bàn tay. Tôi trang điểm cặn kẽ như thế để gặp lại chồng tôi tối nay sau nhiều ngày vắng nhà. Tôi nhận thấy tôi đẹp .

Trang điểm xong xuôi rồi, tôi ngồi chờ tiếng chân chồng tôi bước qua ngạch cửa. Phải chi tôi được khoát tấm rèm cửa bằng xa-tanh đỏ và xuất hiện trước mặt chàng dưới ánh vàng tế nhị một căn nhà Trung Hoa cổ kính, hẳn là tôi đã thành công. Nhưng tôi lại phải bước đi chập chững xuống thang lầu để tiến ra gặp chàng nơi phòng khách ! Phòng khách trắng tóat, trống trơn, chẳng có gì tiếp tay tôi, phụ họa thêm vào nhan sắc của tôi. Tôi chỉ như mấy đóa cúc kia, đẹp thì có đẹp, nhưng thiếu hẳn phần duyên dáng.

Phần chồng tôi, chàng về trễ lắm, mệt mỏi hiện lên nét mặt. Phải chờ đợi mãi, nét tươi tỉnh của tôi cũng mất đi, và tuy chàng có thân ái đón mừng tôi thật đấy, nhưng chàng chẳng để ý đến con người tôi bao nhiêu, chàng thúc hối con hầu dọn ăn cho mau vì từ sáng đến giờ bận lo cho người bịnh, chàng chẳng ăn uống gì cả.

Vợ chồng tôi im lặng dùng bữa. Nước mắt tôi cứ chực trào ra, khiến tôi không sao nuốt được. Còn chàng, sau khi ăn vội chén cơm, chàng ngồi cau mày trước tách trà, chốc chốc lại thở dài. Cuối cùng chàng mệt mỏi đứng dậy, nói :

"Ta qua phòng khách".

Ngồi xuống ghế ở phòng khách, chàng hỏi thăm qua loa về cha mẹ tôi cho phải phép vậy thôi. Chàng chẳng chú ý gì đến câu trả lời của tôi, đến nỗi tôi ngập ngừng chẳng biết nói sao để lưu ý chàng và tôi đành làm thinh. Thoạt tiên chàng cũng không nhận ra tôi ngồi im nữa, đoạn chàng chợt hiểu và ôn tồn giải thích:

"Em đừng để ý gì đến tôi nhé. Em về đây, thật tình tôi mừng lắm. Nhưng suốt ngày nay tôi phải vật lộn với tệ mê tín dị đoan và ngu ngốc, cuối cùng tôi thua cuộc. Tôi khổ tâm về chuyện ấy lắm, cứ băn khoăn bứt rứt mãi không còn tâm trí nào nghĩ đến chuyện khác nữa. Tôi cứ tự hỏi mãi: Mình đã làm hết mức chưa? Mình đã đưa ra hết mọi lý lẽ để thuyết phục họ chưa để cứu sống được họ? Tôi tin chắc tôi đã cố gắng hết sức, nhưng tôi đành thua cuộc!".

"Em có nhớ gia đình họ Lữ gần Tháp Canh không nhỉ. Người thiếp của gia chủ sáng nay treo cổ toan tự tử. Hình như bà ta không chịu nổi cái miệng chua ngoa độc địa của bà mẹ chồng. Người ta mời tôi đến gấp. Thật ra bệnh tình cũng còn có cơ cứu thoát được. Nàng mới vừa treo cổ thì người nhà đã hay biết rồi. Tôi liền bắt tay chạy chữa, thì một ông bác làm nghề bán rượu cũng vừa tới. Như em đã biết, ông Lữ chết rồi, cho nên người bác kia đứng ra làm trưởng tộc. Ông ta giận dữ bước vào, la lối om sòm, một hai nhất định chữa chạy cho người tự vận theo phương pháp cổ truyền. Ông ta sai người mời thầy pháp, gióng cồng gióng trống lên để gọi hồn bà thiếp nọ về. Người thiếp nằm bất tỉnh, nhưng cả nhà xúm lại dựng nàng quỳ gối dưới đất rồi lấy gòn và giẻ nhét vào mũi vào miệng nàng, lại quấn khăn quanh mặt nàng!".

Tôi nói :

"Thói tục thì xưa nay vẫn vậy mà. Gần hết ba hồn bảy vía người thiếp đã thoát đi rồi, nên phải bịt mũi, bịt miệng nàng để giữ phần hồn còn lại".

Chồng tôi rảo bước đi tới đi lui trong phòng để nguôi dần xao xuyến. Nghe tôi nói đến đó, chàng đứng khựng lại, trố mắt nhìn sát mặt tôi đến nỗi tôi nghe rõ nhịp thở dồn dập của chàng. Chàng giận dữ quát lên:

"Đến em cũng vậy nữa sao ?".

Tôi bước lùi lại sau, nói nhỏ :

"Người thiếp có chết không?".

"Chứ sống làm sao được! Tôi bịt kín mũi miệng em lại một hồi lâu thì em có chết không ?...".

Chàng giữ chặt hai cổ tay tôi trong một bàn tay chàng, tay kia bịt chặt khăn tay vào miệng và mũi tôi. Tôi vùng vẫy, giựt khăn tay ra. Chàng ré lên cười, giọng cười gay gắt như tiếng sủa dồn, đạon chàng ngồi xuống ghế, úp mặt vào hai bàn tay. Một cơn yên lặng phủ lấy vợ chồng tôi, nặng trĩu như một niềm đau hừng hực. Chàng chẳng trông thấy bông cúc tôi khổ công chưng trong phòng nữa!

Tôi hãi hùng và lo âu nhìn chàng. Co thể nào chàng có lý chăng?

Tối hôm ấy, tôi buồn rầu xếp nữ trang vào cái hộp bằng bạc và xếp quần áo xa-tanh lại. Những điều tôi được dạy dỗ và học tập đều sai cả. Tôi bắt đầu thấy như vậy. Chồng tôi không thuộc hạng người mà đàn bà có thể dùng nhục cảm để lôi cuốn khuất phục được. Cái vẻ mỹ miều của thân hình không đánh ngã được chàng. Tôi phải tìm cách khác để làm chàng xiêu lòng vậy. Tôi chợt nghĩ đến mẹ tôi quay mặt vào tường nói giọng mệt mỏi :

"Thời thế thay đổi rồi".

° ° °

Bất luận thế nào, tôi cũng không thể dễ dàng quyết định cởi bỏ lớp băng chân ra được. Thật ra bà Liêu đã giúp tôi làm việc ấy. Bà là vợ một giáo sư dạy tại một trường ngoại quốc mới mở. Tôi từng nghe chồng tôi nói đến bà Liêu như một bà bạn thân. Tôi trở về nhà được một ngày thì bà Liêu nhắn rằng nếu không có gì trở ngại cho tôi, bà ta sẽ đến thăm tôi ngày hôm sau.

Tôi chuẩn bị thật kỹ lưỡng vì đây là lần thứ nhất tôi tiếp khách từ khi về nhà chồng. Tôi sai con hầu đi mau sáu loại bánh khác nhau, hột dưa, kẹo mè và loại trà Tiên Vũ ngon nổi tiếng. Tôi mặc áo gấm hồng, đeo bông tai cẩm thạch. Trong thâm tâm, tôi xấu hổ về căn nhà của tôi. Tôi cứ sợ bà Liêu thấy căn nhà của tôi xấu và ngạc nhiên về cách thức trang hoàng nhà cửa của tôi. Tôi cứ mong chồng tôi vắng nhà để tôi bày lại bàn ghế theo lối cũ, để làm nổi bật chỗ ngồi của khách.

Nhưng chồng tôi lần này lại ở nhà. Chàng ngồi đọc sách và khi tôi bước vào, chàng ngước mắt nhìn lên mỉm cười. Tôi định bụng ngồi khoan thai trên ghế lúc bà khách bước vào, con hầu mở cửa đưa khách vào và tôi đứng dậy nghiêng mình thi lễ mời khách ngồi vào chỗ ghế long trọng nhất. Vì chồng tôi ở nhà, tôi không bày biện đồ đạc theo ý tôi được, và khi chuông reo chàng đích thân đứng dậy mở cửa! Tôi phật ý dữ lắm và quýnh quáng chẳng biết phải làm sao. Lúc ấy một giọng nói vui vẻ vẳng đến tai tôi và tôi đành ngước mắt nhìn ra phía tiền sảnh. Tôi bắt gặp ngay một chuyện lạ đời : Chồng tôi chụp ngay lấy bàn tay phụ nữ nọ mà lắc lia lịa, chẳng ra cái thá gì cả. Tôi ngạc nhiên đến sững sờ .

Đột nhiên, nỗi ngạc nhiên của tôi tiêu tan và tôi cũng chẳng nghĩ đến bà khách lạ nữa, vì tôi vừa trông thấy nét mặt chồng tôi. Chao ôi! Chẳng bao giờ gương mặt chồng tôi lại hân hoan đến thế đối với tôi là vợ chàng! Thật chẳng khác gì chàng gặp lại người bạn thân thiết vắng bóng lâu ngày.

Chị ơi, phải chi chị có mặt ở đó lúc ấy để hướng dẫn tôi ! Tôi chỉ cô độc một mình, không bè không bạn. Tôi chỉ còn biết khóc thầm, moi óc tìm xem nình thiếu sót những gì đến nỗi không vừa ý chồng.

Suốt thời gian bà khách ở đó, tôi chăm chú quan sát bà ta mà tự hỏi bà ta có đẹp không. Tuyệt không ! Không xinh nữa, nói gì đến đẹp: bộ mặt rộng và đỏ, đầy vui vẻ, đôi mắt dễ thương nheo lại khi cười, nhưng tròn và long lanh giống như hột đá vậy. Nàng mặc tấm áo choàng ấm bằng nỉ trơn màu xám, phủ lưng chừng xuống cái váy bằng lụa đen không thêu hoa và đôi chân nàng đi giày y như đàn ông vậy. Tuy nhiên, giọng nói của nàng dịu dàng, nàng nói nhanh và dễ dàng, nàng mau tiếng cười, giọng cười lớn và ấm. Nàng nói chuyện rất nhiều với chồng tôi, trong khi tôi cúi đầu im lặng nghe.

Tôi chẳng hiểu chút gì về câu chuyện của hai người. Thỉnh thoảng họ điểm thêm một vài ngoại ngữ. Tôi chẳng hiểu gì cả, ngoại trừ tôi nhận ra nét hân hoan trong ánh mắt chồng tôi.

Tối hôm ấy, sau bữa cơm, tôi im lặng ngồi bên chàng. Tâm trí tôi cứ bị ám ảnh bởi nét mặt chàng trong khi chàng tiếp bà khách nọ. Chưa bao giờ tôi được thấy nét mặt chàng linh động và rạng rỡ đến như vậy. Lời lẽ chàng cứ tuôn ra. Chàng cứ đứng trước mặt bà mà nói liên hồi, và cứ ở trong phòng khách suốt buổi, chẳng khác gì bà là đàn ông vậy.

Tôi đứng dậy, bước lại bên chàng. Chàng ngước mắt lên khỏi cuốn sách, nói :

"Gì đó em?"

Tôi nói :

"Xin mình nói chuyện cho em nghe về bà khách tới thăm hôm nay ".

Chàng dựa tay vào chồng sách và nhìn tôi với vẻ tư lự :

"Biết nói gì về chị ấy cho em nghe được? Chị ấy tốt nghiệp một trường đại học ở Tây phương gọi là Wassar. Chị ấy thông minh và có nhiều điểm đáng chú ý nơi một người đàn bà. Ngoài ra, lại có ba đứa con rất xinh, lanh lợi, sạch sẽ, ngoan ngoãn. Nhìn lũ con chị ấy mà phát thèm" .

Chao ôi! Sao mà tôi ghét cay ghét đắng người đàn bà ấy đến thế. Tôi còn biết phải làm sao nữa để hài lòng chồng tôi ?

-Mà người đàn bà ấy nào có xinh đẹp gì cho cam!

Tôi nói lí nhí trong miệng :

"Anh có thấy bà ta đẹp không?"

Chồng tôi đáp ngay :

"Đẹp chứ. Con người khỏe mạnh, biết điều, đôi bàn chân lành lặn, bước đi vững vàng".

Đôi mắt chàng lơ đãng nhìn vào khoảng không. Tôi đau đớn nghĩ thầm: đành rằng phận đàn bà phu xướng phụ tùy, nhưng làm sao tôi có thể cởi bỏ được thói tục từ nghìn xưa đặt ra dành cho đàn bà con gái, tuy mẹ tôi cũng đã có lần nói: "Vợ phải làm vừa lòng đẹp ý chồng".

Chồng tôi đăm chiêu ngồi đó. Tôi không biết chồng tôi nghĩ gì trong trí, nhưng có điều tôi biết chắc là: dù cho tôi có trau chuốt đến đâu đi nhữa, mặc áo gấm đào, bới tóc lên thật đẹp và có đứng nép sát vào chàng đến đâu chăng nữa, chàng vẫn không nghĩ đến tôi.

Thế là tôi cúi đầu xuống thấp hơn nữa, phó mặc thân tôi cho chàng và hoàn toàn chối bỏ dĩ vãng của tôi :

"Nếu mình vui lòng chỉ cách cho em, em sẽ không bó chân nữa".

[giavui]

7

Ôn lại ngày xưa, bây giờ tôi mới nhận ra rằng kể từ buổi tối hôm ấy, chồng tôi mới bắt đầu lưu tâm đến tôi.

Cho đến lúc ấy, vợ chồng tôi làm như chẳng có chuyện gì để nói với nhau cả. Tư tưởng chúng tôi không hề gặp nhau. Tôi ra công quan sát chàng mà ngạc nhiên chẳng hiểu gì cả. Còn chàng chẳng để ý đến tôi chút nào. Vợ chồng tôi nói chuyện với nhau như hai người xa lạ lịch thiệp, tôi thì rụt rè thưa thốt, còn chàng nói năng với cái vẻ cố tình lịch sự như thê tôi không là vợ chàng. Nhưng giờ đây tôi cần đến chàng, thì chàng mới nhận ra sự hiện diện của tôi, mới hỏi han tôi, để ý đến những câu trả lời của tôi. Phần tôi, niềm thương yêu tràn ngập trong lòng mạnh mẽ thêm, biến thành thiết tha rung động. Tôi không thể nào nghĩ được rằng một người đàn ông lại có thể cúi xuống bên người đàn bà âu yếm đến thế được.

Khi tôi hỏi chàng cách thức phải làm để thao gỡ băng chân ra, tôi đinh ninh chàng chỉ nói qua loa vài lời theo kiến thức thầy thuốc của chàng mà thôi. Tôi ngạc nhiên thấy chàng đích thân chạy đi lấy một thau nước nóng và một cuộn băng trắng. Tôi đỏ mặt lên. Tôi không thể nào chịu được để chàng trông thấy bàn chân tôi. Kể từ ngày tôi đủ lớn đế tự săn sóc lấy, tôi vẫn giấu kín đôi bàn chân mình. Toàn thân tôi nóng phừng phừng khi chàng đặt thau nước xuống đất và quì gối xuống.

Tôi nói lí nhí :

"Mình đứng dậy đi, để mặc em làm lấy một mình".

Chàng nói :

"Không sao đâu,em đừng ngại. Em nên nhớ tôi là y sĩ".

Tôi nhất định không nghe. Chàng nhìn thẳng vào mặt tôi, nghiêm trang nói :

"Quí Lan à, tôi biết vì tôi mà em đành phải làm việc này. Em hãy để cho tôi dốc toàn lực giúp đỡ em. Tôi là chồng em".

Tôi đành ưng thuận. Chàng cầm lấy chân tôi, nhẹ rút chiếc hài ra, lột vớ và tháo lớp băng quấn bên trong. Vẻ mặt chàng rầu rầu và nghiêm nghị. Chàng nói nho nhỏ, xúc động:

" Tội quá, như vầy đau lắm. Suốt bao năm niên thiếu em phải chịu như vầy mà nào có ích lợi gì đâu".

Nghe chàng nói, nước mắt tôi trào ra. Chàng cho rằng tôi hy sinh như thế là vô ích và nay lại bắt tôi phải chịu một hy sinh mới nữa!

° ° °

Thật vậy, sau khi được ngâm rửa và băng trở lại bằng một lớp băng lỏng hơn, đôi chân tôi mới bắt đầu nhức không sao chịu nổi. Thật ra bàn chân quen bó chặt bây giờ được nới lỏng, cũng đau nhức như lúc bắt đầu bó. Bàn chân quen bị bó chặt từ lâu rồi, nay máu lại bắt đầu lưu thông làm bàn chân dài ra chút ít.

Suốt ngày hôm sau, mấy lần tôi lấy băng ra, tính siết chặt chân lại như cũ. Nhưng nghĩ đến chồng tôi về thấy vậy phiền lòng. Tôi lại cất băng đi. Tôi phải ngồi chồm hổm cho bớt nhức.

Khi có mặt chồng tôi ở nhà, tôi không còn bận tâm đến dáng dấp của tôi như trước nữa. Tôi không còn liếc nhìn vào trong gương xem tôi có giữ đựơc vẻ tươi trẻ và ăn mặc có chỉnh tề không nữa. tối đến, tôi nhức chân quá, không sao nín khóc được và đôi mắt tôi sưng lên. Có điều lạ là chồngt ôi dửng dưng khi dung nhan tôi tươi đẹp, nay lại xúc động trước cơn đau nhức của tôi. Chàng dỗ dành tôi như dỗ trẻ con, và trong cơn đau, tôi cứ níu chặt lấy chàng, tuy chẳng biết bám víu vào như thế để làm gì.

Chàng nói :

Cả hai vợ chồng mình chung chịu đau với nhau. Thấy em đau nhức như vầy tôi khổ lắm. Em cứ nghĩ rằng chúng ta chịu như vầy không phải cho riêng chúng ta mà thôi, mà còn cho người khác nữa: đây là một hành động phản kháng lại một hủ tục".

Tôi nức nở :

"Không, em chỉ làm như vầy là vì mình mà thôi, em muốn thàng người đàn bà tân tiến cho vừa ý mình".

Chàng cười. Gương mặt chàng sáng lên một chút như khi chàng nói chuyện với bà khách nọ, đó là phần thưởng cho cơn đau nhức của tôi. Từ đó về sau, cơn đau làm như không còn ác liệt như trước nữa

° ° °

Mà thậy vậy, cùng với bàn chân ngày càng trở nên bình thường, tôi cũng cảm thấy thảnh thơi, thoải mái hơn. Tôi còn trẻ, nên bàn chân tôi chưa thành tật. Nơi những bà cụ già, bàn chân bó teo lại và có khi rụng đi nữa. Nhưng bàn chân tôi chỉ mới hơi đơ đơ thôi. Tôi bắt đầu đi đứng tự nhiên, lên xuống thang lầu dễ dàng hơn trước. Toàn thân thôi mạnh mẽ hơn xưa. Một buổi tối tôi vô ý vừa đi vừa chạy vào trong phòng chồng tôi đang ngồi viết. Chàng ngẩng đầu lên, ngạc nhiên và nụ cười tươi làm sáng lên gương mặt chàng.

Chàng nói lớn:

"Em chạy được rồi ! Vậy là xong, qua được giai đọan khó chịu nhất rồi."

Chàng ngẩn ngơ nhìn đôi bàn chân tôi. Tôi nói :

"Nhưng bàn chân em chưa to bằng bàn chân bà Liêu, phải không?’.

Chàng đáp :

"Đúng vậy, bàn chân của bà ta là bàn chân nảy nở tự nhiên. Bàn chân em chỉ có thể lớn thêm ra được đến thế thôi".

Tôi hơi buồn vì chân tôi không giống như chân bà Liêu. Nhưng tôi đã có cách. Mấy đôi hài của tôi không dùng được nữa, tôi sẽ đi mua giày da mới giống như giày của bà Liêu. Ngay hôm sau, tôi cùng con hầu đến tiệm giày lớn theo ý tôi muốn. Đôi giày dài hơn chân tôi đến năm phân, nhưng tôi dồn bông gòn vào mũi giày thật cẩn thận. Đến khi đi giày vào, chẳng còn ai biết chân tôi từng bị bó nữa.

Tôi muốn cho bà Liêu thấy sự thay đổi nơi bàn chân tôi, tôi hỏi chồng tôi chừng nào đến thăm bà ta được.

Chồng tôi nói : "Ngày mai tôi đi cùng với em."

Tôi ngạc nhiên thấy chàng muốn cùng ra đường với tôi. Trước tới nay, tôi không hề cùng đi với chồng một lượt bao giờ nên tôi băn khoăn nhiều về đề nghị của chàng, nhưng tôi đã bắt đầu quen với các hành động kỳ dị của chàng rồi .

Vậy là ngày hôm sau vợ chồng tôi đến nhà bà Liêu và trước mặt bà ta, chồng tôi đã xử sự rất tốt với tôi. Một vài lần chàng còn làm tôi ngượng ngập lúng túng nữa. Chẳng hạn như khi bước vào phòng khách nhà bà Liêu, chàng nhường tôi đi trước. Đến khi về nhà, chàng giải thích cho tôi biết rằng đó là một tập tục ở Tây phương.

Tôi hỏi:

"Tại sao vậy? Phải chăng vì ở bên đó đàn ông thấp kém hơn đàn bà?".

Chàng cười, đáp :

"Không phải vậy."

Rồi chàng giải thích đó là một lối xử thế lịch thiệp đã có từ xưa, khiến tôi ngạc nhiên vô cùng. Tôi không ngờ lại có những dân tộc lâu đời khác ngoài những dân tộc văn minh như chúng tôi. Nhưng hình như người ngoại quốc cũng có lịch sử và văn hóa của họ. Vậy là họ không chỉ toàn là hạng man ri mọi rợ.

Chồng tôi hứa sẽ đọc tôi nghe những cuốn sách về vấn đề ấy.

Tối hôm ấy khi đi ngủ, tôi cảm thấy sung sướng. Tự cải tạo con người mình cho tân tiến lên, kể cũng vui, vì không những tôi đi giày da như đàn ông, tôi lại còn không son phấn gì cả, không được giắt trâm cài lên mái tóc, tôi giống bà Liêu rất nhiều. Tôi tin chắc chồng tôi có để ý thấy như thế.

° ° °

Liền ngay khi tôi bằng lòng đi theo chiều hướng thay đổi, làm như một cuộc sống mới mở rộng thênh thang trước mắt tôi. Chồng tôi bắt đầu chuyện trò với tôi vào bữa tối. Tôi thấy những câu chuyện chồng tôi nói ra thật hấp dẫn. Cái gì chàng cũng biết. Chao ôi! Bao nhiêu là chuyện tức cười chàng kể cho tôi nghe về các xứ lạ và về dân chúng ở đó!

Khi tôi ngạc nhiên quá, cười ồ lên, nói : "Vui quá! Sao mà kỳ quái vậy !?" chàng cũng cười bảo tôi:

"Thì họ cũng thấy mình kỳ quái như mình thấy họ lạ đời vậy, có khác gì đâu!".

Tôi càng ngạc nhiên hơn :

"Ủa! Họ mà thấy mình kỳ quái à?".

Chàng vẫn cườ, đáp :

"Chứ sao. Mình cứ đặt địa vị mình vào họ, tất hiểu. Y phục chúng ta, nét mặt chúng ta, lối ăn uống của chúng ta, và mọi việc chúng ta làm đều có vẻ lạ đời đối với họ. Họ không hề nghĩ rằng với cái vẻ ngoài và tập tục như vậy, chúng ta lại có thể cũng là người như họ."

Tôi càng ngẩn ngơ. Sao họ lại có thể cho là thông thường tự nhiên cái vẻ ngơ ngác của họ, lối ăn mặc của họ và lối xử sự của họ cho được! Tôi bất bình nói :

"Thì từ ngàn xưa đến giờ, chúng ta vẫn hành động như vầy, vẫn giữ thói tục của chúng ta và cả mái tóc đen của chúng ta..."

"Đúng vậy. Họ cũng thế."

"Em cứ tưởng họ đến nước ta để học cách văn minh của chúng ta chứ. Mẹ em nói với em như vậy mà."

"Mẹ lầm rồi. Theo tôi nghĩ thì ngược lại, họ đến đây với ý định dạy khôn cho chúng ta. Đành rằng họ gặp ở nước ta nhiều điều có lợi cho họ thật đấy, nhưng họ cũng đinh ninh rằng có nhiều điều ta phải học hỏi họ".

Tôi thấy những điều chàng nói chứa đầy hay ho mới lạ. Tôi cứ mải mê nghe nói chuyện về những người ngoại quốc ấy và nhất là về những phát minh lạ đời của họ: cái nắm tròn mình xoay đi một vòng là chảy nước nóng hay lạnh; cái bếp lò chẳng thấy củi lửa đâu cả mà vẫn nấu ăn được, cả đến những chuyện tôi thấy quá quắt như máy móc đi xuống biển và bay lên trời và nhiều chuyện lạ khác nữa!

Tôi lo ngại hỏi :

"Mình có chắc đó không phải là chuyện hô phong hoán vũ của thầy pháp chăng? Trong sách cổ vẫn có những chuyện như vậy, nhưng chỉ toàn là chuyện thần thoại."

Chàng đáp :

" Chuyện có thật. Khi biết được cách thức họ chế tạo những thứ ấy, ta thấy giản dị lắm. Khoa học là vậy".

Cũng vẫn cái mửng khoa học khoa hiết ấy! Tôi nghĩ đến ông anh trai tôi. Chính vì khoa học nên anh trai tôi đang sống tại xứ người xa lạ, ăn thức ăn của họ, uống nước của họ, toàn những thức anh tôi không quen ngay từ thưở lọt lòng. Tôi hết sức tò mò muốn biết cái khoa học ấy là thế nào, nó giống cái gì, khi tôi ngỏ ý ấy với chồng tôi, chàng cười phá lên, nói lớn :

"Mình trẻ con quá?! Khoa học không phải là một đồ vật có thể sờ mó được, không cầm trong tay mà ngắm nghía như món đồ chơi được."

Đạon thấy tôi không hiểu lời chàng nói, chàng bước lại kệ sách lấy mấy cuốn sách có hình vẽ xuống và kể cho tôi nghe nhiều chuyện.

Sau đó, mỗi tối chàng mỗi giảng giải cho tôi ít nhiều về thứ khoa học ấy, tôi không hề ngạc nhiên về việc anh trai tôi bị bùa mê thuốc lú nên khăng khăng đòi vượt Thái Bình Dương đi tìm học, chẳng kể gì đến ước nguyện của mẹ tôi. Phần tôi, tôi khoái chí lắm, tôi bắt đầu cảm thấy mình thông thái rất nhiều, đến nỗi thiết rồi tôi phải tìm người tâm sự. Chẳng còn ai khác hơn nữa tôi đành phải thổ lộ tâm tình với và vú già. Tôi nói:

"Bà vú có biết không, quả đất tròn, đất nước to rộng của chúng ta ở trung tâm trái đất như tên nước ta là Trung Quốc đâu. Đất nước chúng ta cùng với nhiều miền đất khác nữa chỉ là một phần đất và nước trên mặt địa cầu mà thôi."

Bà vú vo gạo trong bếp. Ngừng tay lắc lắc rá gạo, bà nghi ngại nhìn tôi, hỏi :

"Ai nói vậy?"

Tôi đáp chắc nịch:

"Ông chủ nói chứ ai. Bà vú đã chịu tin chưa nào?".

Bà vú chưa tin:

" Ông chủ biết nhiều hiểu rộng thật đấy, nhưng chỉ nội thoáng nhìn một cái cũng biết ngày là quả đất không tròn rồi. Bà chủ cứ nghĩ xem, nếu bà trèo lên chùa cao trên núi Bắc Đẩu, bà trông thấy ngay hàng trăm dặm nào núi nào đồng ruộng, nào hồ nào sông, và ngoài những quả núi chẳng ai dám nói tròn cả, còn thì tất cả đều phẳng phiu như mặt nồi tàu hủ đặc vậy. Còn nước ta thì nhất định là ở giữa rồi, nếu không các cụ có bao giờ gọi là Trung Quốc đâu!".

Tôi chẳng cãi lại, vì còn hấp tấp nói thêm:

"Còn nhiều chuyện khác nữa, quả đất lớn đến nỗi phải hết một tuần trăng mới đi hết một nửa quả đất. Khi một nửa mặt trăng tối thì mặt trời chiếu sáng vào nửa mảnh trăng bên kia."

Vú già reo lên :

" Rõ ràng là bà chủ nhầm rồi. Nếu phải mất tất cả một tuần trăng mới đi đến xứ khác được thì làm sao mặt trời đi trong một giờ đồng hồ trong khi phải mất cả một ngày dài mặt trời mới xê dịch từ núi Đỏ đến núi Tây!".

Nói rồi, bà vú lại tiếp tục lắc lắc rá gạo trong thau nước.

Nhưng thật tình tôi không quở trách sự dốt nát của bà vú được, vì trong số các điều kỳ lạ chồng tôi nói cho tôi nghe, có điều kỳ lạ nhất là các dân tôc Tây phương cũng có mặt trời, mặt trăng và các vì sao như chúng ta, vậy mà bao lâu nay tôi cứ tưởng ông Bàn Cổ đã tạo ra ba thứ ấy cho người Trung Quốc mà thôi. Chồng tôi là bực hiền tài. Chàng biết hết mọi chuyện và chỉ nói ra những điều có thật mà thôi.

[giavui]

8

Làm sao tôi có thể dùng lời lẽ nói ra hết được ơn mưa móc đầu tiên chồng tôi đã ban cho tôi?

Chao ôi! Làm sao đất lạnh biết được lúc nào ánh nắng xuân đến xâm chiếm lấy hồn đất và làm cho đất đơm hoa? Bằng vào dấu hiệu nào biển cả hiểu được tiếng gọi mãnh liệt của mặt trăng?

Tôi không biết đã sống những ngày ấy ra sao? Tôi chỉ biết rằng không còn thấy mình cô đơn nữa. Chàng ở đâu, tôi cảm thấy nhà tôi ở đó, và tôi không còn nghĩ đến nhà cha mẹ tôi nữa. Suốt buổi chiều dài chàng đi làm không có ở nhà, tôi suy ngẫm lại từng lời chồng tôi nói. Tôi hình dung lại mắt chàng, gương mặt chàng, đường cong môi chàng. Tôi nhớ đến bàn tay chàng bất ngờ chạm vào tay tôi khi chàng lật một trang sách trên bàn. Và tối đến khi chàng đi làm về, tôi nhìn lén chàng và khi chàng dạy tôi học, tôi tha hồ ngắm chàng đến no nê.

Tôi nghĩ đến chàng ngày cũng như đêm. Cũng như con sông vào mùa xuân dồn nước vào kênh rạch đến tràn bờ và tuôn vào đồng ruộng, khiến cho ruộng vườn đơm hoa kết trái, ý nghĩa trông ngóng chồng tôi choáng hết nỗi cô đơn và nhu cầu tình cảm của tôi.

Ai hiểu được mãnh lực ấy nơi một người đàn ông và một thiếu nữ? C6au chuyện bắt đầu bằng một sự tình cờ : đôi mắt gặp nhau, ánh mắt rụt rè nán lại với nhau và đột nhiên bốc lửa, trở thành trân trối, cuồng nhiệt. Bàn tay chạm vào nhau và vội vàng rụt lại, đoạn hai con tim choàng lấy nhau .

Nhưng làm sao tôi dám tự cho phép tôi nói đến chuyện ấy, dù là với chị? Thời gian ấy tôi sống trong niềm vui tràn ngập. Lời lẽ tôi nói giờ đây là những lời lẽ tươi hồng. Ngày cuối cùng tháng một, tôi biết chắc rằng đến mùa gặt lúa, tôi sẽ hạ sanh con tôi .

° ° °

Khi tôi nói cho chồng tôi biết rằng tôi đã mang thai để làm tròn nhiệm vụ đối với chồng tôi, chàng sung sướng rất nhiều. Chàng chánh thức báo tin cho cha mẹ chàng biết rồi cho anh em chàng, và chúng tôi nhận được lời chúc mừng của họ. Hiển nhiên cha mẹ tôi không chú tâm lắm đến việc này. Nhưng tôi cũng quyết định nói cho mẹ tôi biết, khi tôi về thăm nhà vào dịp tết Nguyên Đán .

Tôi trải qua một thời kỳ khó khăn. Cho đến lúc ấy, gia đình bên chồng tôi coi tôi không đáng kể mấy. Tôi chỉ là vợ một người con thứ trong gia tộc. Từ khi vợ chồng tôi dọn ra ở riêng, tôi gần như không còn dự phần gì trong sinh hoạt của gia đình bên chồng nữa. Một năm hai lần vào những dịp nhất định, tôi được hướng dẫn vào thăm, dâng trà lên bà mẹ chồng, nhưng bà tiếp đãi tôi lạnh nhạt, tuy rằng không có ác ý. Đùng một cái, tôi trở thành người quan trọng. Tôi mang trong bào thai niềm hy vọng của cả gia tộc : một đứa cháu nội nối dòng .

Năm ông anh trai chồng tôi, chẳng ai có con trai cả. Nếu con tôi là con trai, nó sẽ đứng hàng thứ hai sau ông anh cả của chồng tôi, trong gia đình cũng như trong dòng họ, và sẽ được thừa hưởng gia tài. Ôi! Nỗi buồn của người mẹ chỉ được giữ con mình trong những ngày đầu ngắn ngủi! Chẳng bao lâu sau, nó sẽ là người của cả đại gia tộc. Con trai tôi nó sẽ chỉ thuộc về tôi trong một thời gian ngắn thôi. Xin Đức Phật Bà Quan Âm phù hộ độ trì cho con trai bé bỏng của tôi .

Vợ chồng tôi chưa vui bàn định với nhau về đứa con tôi được bao lâu thì đã phải lo nghĩ đến địa vị của nó trong gia tộc. Tôi đã nói rằng đó là một thời kỳ khó khăn đối với tôi, là vì tôi cứ phải nghe lời khuyên của tất cả mọi người. Lời khuyên răn quan trọng nhất là của bà mẹ chồng kính mến của tôi.

Khi hay tin tôi mang thai, bà sai người nhà đến tìm tôi. Cho đến lúc ấy, tôi chỉ được bà mẹ chồng tiếp trịnh trọng tại phòng khách mà thôi, vì bà mẹ chồng tỏ ra hơi xa cách chúng tôi từ ngày chồng tôi quyết định ra ở riêng. Bây giờ, hẳn là con hầu đã nhận được lệnh dẫn tôi vào phòng trong.

Bà mẹ chồng ngồi uống trà ở bàn chờ tôi. Bà là một người uy ngi, to lớn, hai bàn chân bó nhỏ xíu từ lâu rồi không còn đủ sức chịu đựng sức nặng thân hình to lớn của bà nữa. Mỗi lần bước đi, bà đều được hai tên gia nô lực lưỡng đứng chực sẵn sau ghế để dìu. Hai bàn tay bà rất nhỏ, đeo đầy báu vật. Điếu hút thuốc bằng bạc luôn luôn ở kế bên bà, chốc chốc bọn gia nô lại bỏ thuốc lào vào nõ điếu và dùng giấy bản đốt thuốc cho bà hút.

Tôi bước thẳng đến và quì gối xuống trước mặt bà. Miệng bà cười toe toét khiến đôi môi lẫn mất dạng vào trong đôi má xệ phúng phính của bà, cũng như từ lâu rồi cái nọng hai bên hàm sệ xuống che khuất mất cổ bà. Bà cầm lấy tay tôi, nói : "Con giỏi lắm. Con giỏi lắm".

Tôi biết tôi đã làm vui lòng bà. Tôi rót trà vào tách, bưng hai tay lên dâng, bà nhận lấy tách trà. Đoạn tôi ngồi xuống cái ghế đẩu ở bên cạnh bà. Nhưng bà không bằng lòng cử chỉ khiêm tốn khuất phục ấy của tôi. Trước đây, tôi có đứng ngồi thế nào bà cũng chẳng màng. Bây giờ bà đãi tôi hậu hơn. Bà tươi cười ra dấu cho tôi ngồi ở phía bên kia bàn đối diện với bà, và tôi tuân theo lệnh.

Đọan bà cho gọi tất cả các nàng dâu khác của bà đến chào mừng tôi. Ba nàng dâu lớn tuy về nhà chồng từ nhiều năm nay rồi vẫn không mang thai lần nào, thành ra họ thèm muốn được như tôi.

Bà mẹ chồng tôi căn dặn đủ điều. Bà nhắc tôi không được may trước một chút quần áo nào cho con tôi cả, chờ cho đến khi nó ra đời hãy may. Đó là tục lệ nơi sinh quán của bà, cốt để cho thần thánh không biết có đứa hài nhi sắp chào đời mà rắp tâm hãm hại mạng sống của nó.

Nghe bà căn dặn như vậy, tôi hỏi :

"Vậy lấy gì mặc cho con của con?"

Bà trang trọng đáp :

"Quấn nó vào trong quần áo cũ của cha nó. Như vậy sẽ đem an lành đến cho nó. Sáu thằng con trai của mẹ, mẹ đều làm như vậy hết, nên chúng sống nhăn."

Mấy bà chị dâu cũng khuyên răn chuyện này chuyện khác, mỗi bà chỉ cho tôi một cách kiêng cử, như nên ăn một loại cá nào đó liền ngay sau khi sanh và uống một chén nước đường nguyên chất.

Đến tối, tôi trở về nhà, sung sướng vì được gia đình bên chồng vồ vập săn đón. Tôi thuật lại hết những điều bên chồng căn dặn cho chồng tôi nghe. Chồng tôi bỗng nổi giận lên, khiến tôi ngạc nhiên đến phát sợ. Chàng vò đầu bứt tai, đi tới đi lui trong phòng. Chàng la lên :

"Điên rồ ngu dốt đến thế là cùng! Đừng có làm theo cái trò mê tín dị đoan ấy!"

Chàng đứng lại, chụp lấy vai tôi và nhìn thẳng vào mặt tôi, nói rất cương quyết:

"Em phải hứa chỉ làm đúng theo ý tôi mà thôi, nếu không, tôi thề sẽ không có thêm đứa con nào với em nữa!".

Tôi sợ quá, răm rắp hứa tuân theo lời chàng. Chàng dịu lại, nói :

"Ngày mai, tôi sẽ dẫn em tới nhà một người Tây phương cho em thấy gia đình ông giáo sư già ngừơi Mỹ của tôi. Tôi muốn cho em thấy cách người Tây phương săn sóc con cái họ không phải để yêu cầu em nhắm mắt bắt chước họ, mà chỉ để mở rộng kiến thức của em."

Tôi sẽ cố gắng làm theo lời chàng. Chỉ có một điều tôi làm lén chàng mà thôi. tảng sáng hôm sau, tôi cùng con hầu lén ra khỏi nhà. Trời còn sớm lắm, ngoài đường chỉ có một thằng bé học nghề vừa đi vừa ngáp trong sương mù. Tôi mua nhang trong một tiệm chạp phô. Đoạn tôi đến chùa, đốt nhang rồi quì xuống khấn vái trước tượng bà Quan Âm. Tượng Bà không trả lời. Lư nhang đầy tàn nhang do các bà mẹ khác đã đem đến cắm trước tôi cùng những lời mong ước giống như tôi. Tôi cắm nhang sâu hơn vào trong đống tàn và để nhang cháy nghi ngút trước tượng Phật. Đoạn tôi ra về .

° ° °

Giữ đúng lời hứa, chồng tôi dẫn tôi đến thăm nhà người bạn Tây phương của chàng. Tôi nôn nao tò mò, nhưng cũng hơi e dè sợ sệt. Với chị là người tôi đãi vào hàng chị em thân tình, tôi thú thật rằng bây giờ tôi thấy lúc ấy tôi trẻ con quá.

Cho đến lúc ấy, tôi chưa hề đặt chân vào nhà một người ngoại quốc nào. Tôi không có dịp nào để làm như vậy. Tôi không được đi dạo ngoài đường, và tại nhà mẹ tôi, không một ai lui tới với người ngoại quốc cả. Đành rằng cha tôi có thể gặp họ trong những lần xê dịch của ông nhưng ông chỉ thấy buồn cười về dáng điệu tầm thường và cử chỉ đột ngột thô lỗ của họ mà thôi. Lạ một điều là chỉ có ông anh tôi rất cảm mến họ. Trước ngày tôi về nhà chồng, tôi lại còn nghe nói anh tôi đến nhà người ngoại quốc, và tôi rất khâm phục nết can đảm ấy của anh tôi.

Nhưng tại nhà mẹ tôi, không hề có việc giao thiệp với người ngoại quốc. Thảng hoặc con hầu ra phố mua sắm vật dụng trở về ngơ ngác cho biết có thấy một ngoại kiều đi ngoài đường. Thiên hạ kể lại những chuyện lạ lùng về màu da, màu mắt của con người ấy. Tôi cũng tò mò ngồi nghe như vú Vương kể chuyện ma quỉ thời xưa vậy. Thật ra những chuyện bọn nô tỳ xầm xì với nhau toàn là chuyện tà ma quỉ quái. Hạng người man ri ấy có phép đoạt hồn người ta bằng một cái mấy nhỏ đựng trong một cái hộp màu đen như mực. Chúng nhìn vào một con mắt của cái máy, cái máy bấm "cắc" một cái là lập tức người bị nhìn nọ cảm thấy nhoi nhói trong ngực. Chẳng bao lâu sau, người nọ không chết vì bạo bệnh cũng chết vì tai nạn.

Khi tôi thuật lại những chuỵên ấy cho chồng tôi nghe, chồng tôi phì cười, nói :

"Vật làm sao tôi ở xứ họ những mười hai măn, vẫn sống nhăn về đây?"

Tôi đáp:

"Mình là nhà thông thái, mình học được phép thuật của họ."

Chồng tôi tiếp :

"Thì em cứ đến tận nhà cho biết họ ra sao. Họ cũng là người như mình vậy."

Thế là ngày hôm ấy vợ chồng tôi bước vào một vườn hoa có cỏ, cây lớn và hoa. Tôi ngạc nhiên thấy vườn hoa rất đẹp và phương Tây cũng thích thiên nhiên. Tất nhiện, nhà không có sân trước, sân sau, không có hồ cá vàng, cây cối trồng loạn xạ và hoa nở bất thường. Thú thực rằng khi vợ chồng tôi bước đến cửa vào nhà, tôi muốn bỏ trốn đi ra, nếu không có chồng tôi đứng ở bên.

Đột nhiên cánh cửa mở vào bên trong và một ngoại kiều to lớn như hộ pháp đứng sừng sững trước mặt chúng tôi với nụ cười rộng nở trên khuôn mặt xấu xí. Bằng vào y phục người ấy mặc giống như y phục chồng tôi, tôi biết ngừơi ấy là đàn ông. Nhưng tôi hoảng sợ nhận ra rằng thay vì mái tóc mướt đen như mọi người, đầu ông ta phủ một lớp len đỏ xù lên. Đôi mắt ông ta giống như hai hòn sỏi nhẵn ngoài biển, và mũi cao nghệu như núi chính giữa khuôn mặt ông ta. Chu choa! Nhìn thấy ghê quá. Trông còn khiếp hơn ông Ác trước cửa chùa nữa.

Chồng tôi là người can đảm. Chàng chẳng nao núng chút nào trước mặt người ấy, và chàng chìa bàn tay ra. Người ngoại kiều siết tay chàng, lắc lắc từ trên xuống dưới. Chồng tôi chẳng tỏ vẻ ngạc nhiên gì cả, chàng quay lại giới thiệu tôi. Người ngạoi kiều ngoác miệng ra cười với tôi và toan cầm tay tôi nữa. Tôi thấy bàn tay ông ta duỗi ra, to sầm sầm, xương xẩu, với lớp lông đỏ và những chấm tàn nhang. Thớ thịt trong người tôi se lại. Tôi thu bàn tay vào trong tay áo và nghiêng mình thi lễ. Ông ta cười toạc cái miệng ra lần nữa và mới chúng tôi vào nhà.

Chúng tôi bước vào một phòng tiền sảnh như nhà chúng tôi, rồi vào trong một phòng khác nữa. Một người ngồi gần cửa sổ. Tôi đoán ngay đó là người đàn bà ngoại quốc. Thay vì mặc quần, bà ta mặc tấm áo dài bằng vải thắt eo ở giữa lưng. Tóc bà ta ít xấu hơn tóc người chồng, vì mướt hơn, mặc dầu vẫn hoe hoe vàng khó chịu. Mũi bà ta to tướng, nhưng thẳng, hai bàn tay to, móng tay hớt ngắn và vuông. Tôi nhìn bàn chân bà ta. Bàn chân dài như cái đòn đập lúa. Tôi nghĩ thầm: "Cha mẹ như vậy thì lũ tiểu quỉ sẽ như thế nào?"

Tuy nhiên tôi phải thú nhận rằng mấy người ngoại quốc này rất lễ phép. Họ cũng phạm ít nhiều lỗi lầm như mời uống trà có một tay và thường mời tôi trứơc khi mời chồng tôi. Người đàn ông ngoại kiều lại nói chuyện thẳng với tôi nữa! Tôi cảm thấy rõ sự thất lễ của ông ta. Đáng lẽ ông ta phải coi tôi như không có ở đó, và để cho bà vợ ông ta nói chuyện với tôi mới phải phép. Tôi nghĩ không nên trách họ về chuyện đó được. Tuy nhiên theo lời chồng tôi thì họ đã ở đây từ mười hai măn nay, tất họ đã có đủ thì giờ học được ít nhiều thói tục của chúng tôi mới phải. Riêng chị, chị vẫn sống ở đây xưa nay nên giờ đây chị cũng chẳng khác gì đồng bào chúng tôi vậy.

Nhưng buổi thăm viếng trở nên lý thú nấht khi chồng tôi yêu cầu bà ngoại kiều nọ cho tôi được thấy mặt lũ con bà ta cùng cách ăn mặc của chúng. Chàng giải thích rằng chúng tôi sắp có con và chàng muốn tôi đựơc thấy thói tục phương Tây. Bà ngoại kiều liền đứng dậy mời tôi cùng đi lên lầu với bà ta. Tôi đưa mắt nhìn chồng tôi nhờ từ chối giùm, nhưng chồng tôi ra dấu bảo tôi đi theo bà ta.

Tuy nhiên khi đến lầu trên, tôi không còn sợ nữa. Bà ta dẫn tôi đến một căn phòng chan hoà ánh sáng mặt trời và có lò sưởi. Có điều lạ là đã đốt lò sưởi ấm, bà ta vẫn mở hé cửa sổ cho gió lạnh lùa vào không dứt. Thoạt tiên tôi không nhận ra những chi tiết ấy vì tôi còn mê mải với ba đứa trẻ con ngoại quốc chơi đùa trên nền nhà. Tôi chưa hề thấy đứa bé nào ngộ nghĩnh như chúng bao giờ.

Chúng mập mạp, khoẻ mạnh, tóc trắng. Điều đó xác nhận lời đồn đại tôi đã từng được nghe : người ngoại quốc có bản chất ngược lại chúng tôi, họ sanh ra với mái tóc trắng cứ đậm dần lên khi họ già đi. Da họ cũng trắng. Tôi cứ nghĩ da trắng như vậy là nhờ tẩm thuốc, nhưng mẹ chúng chỉ cho tôi thấy cái phòng mỗi ngày chúng tắm ở đó. Thành ra tôi được hiểu rằng vì họ tắm rửa nhiều như vậy nên da họ trắng.

Bà ta cũng cho tôi thấy quần áo của lũ trẻ. Quần áo lót đều màu trắng, đứa hài nhi thì mặc đồ trắng từ đầu đến chân. Tôi hỏi mẹ đứa bé xem có phải nó đang để tang người nào trong thân tộc chăng, vì màu trắng là màu tang khó; nhưng bà ta đáp không phải vậy, sở dĩ mặc quần áo trắng là để giữ cho đứa bé luôn sạch sẽ. Tôi lại thấy mặc quần áo sậm màu ít thấy dơ hơn. Nhưng tôi chỉ đưa mắt quan sát mà thôi, không nói năng gì cả.

Đoạn tôi thấy giường lũ trẻ cũng toàn màu trắng. Tôi không hiểu sao người ta lại thích cái màu chết chóc thê lương ấy đến thế được. Trẻ con thì phải mặc màu sắc tươi vui, như đỏ, vàng hoặc xanh lam mới phải. Chúng tôi mặc cho hài nhi toàn màu đỏ vì chúng ra đời là đem niềm vui đến cho chúng tôi. Nhưng cách ăn ở của mấy người ngoại quốc này chẳng có gì hợp với thiên nhiên cả.

Tôi khám phá ra một điều lạ là người đàn bà ngoại kiều nọ nuôi con bằng sữa mẹ. Tôi không nghĩ đến việc cho con bú sữa tôi sau này. Đàn bà thuộc hàng vọng tộc hoặc khá giả không nuôi con bằng sữa mẹ. Đã có bọn gia nô làm vú nuôi dùm.

Về đến nhà, tôi kể lại hết cho chồng tôi nghe và nói:

" Bà ta cho con bú sữa mẹ, bộ gia đình nhà ấy nghèo lắm sao?"

Chồng tôi đáp :

" Nuôi con bằng sữa mẹ tốt lắm. Em cũng cho con bú sữa em."

Tôi ngạc nhiên :

"Sao lạ vậy?"

Chồng tôi đáp :

"Chứ sao."

Tôi cãi lại :

"Như vậy phải hai năm nữa em mới có đứa con kế?"

Chồng tôi nói :

"Như vậy mới tốt, tuy cái lý em viện ra không được đúng."

Có lẽ điều này nữa chồng tôi cũng nói đúng. Tuy nhiên vì nhiều gia đình sinh con ra không nuôi được đến lớn, một số khác lại là con gái; nếu tôi sanh thưa như vậy, tôi sẽ không có đầy con trai như lòng tôi mong muốn. Lúc nào tôi cũng thấy chồng tôi lạ đời kỳ quặc, chị có thấy tôi kỳ quặc không, hả chị?

° ° °

Hôm sau, tôi đến nhà bà Liêu, thuật lại cho bà ta nghe việc đi thăm nhà vợ chồng ngoại kiều nọ. Cầu trời khấn Phật cho tôi có được đứa con như lũ con bà Liêu, đứa nào đứa nấy cao ráo, hồng hào, mắt sáng rực trong lớp quần áo màu đỏ. Tôi nhìn lũ trẻ, khoan khoái nói :

"Chị vẫn giữ phong tục cũ."

Bà Liêu kéo đứa con trai lớn đến bên chúng tôi, nói:

"Có cái giữ, có cái không. Chị xem đây, tôi cho cháu mặc áo lót màu trắng bên trong để dễ thay ra giặt. Ta chỉ theo cái gì tốt của người ngoại quốc mà thôi, cái gì không thích hợp với ta thì ta loại bỏ."

Từ giã bà Liêu, tôi đến một tiệm bán vải. Tôi mua lụa đỏ, lụa hồng thứ mềm nhất, nhung đen để may áo choàng ngoài không tay và xa tanh để làm nón. Thật là khó lựa chọn, vì tôi muốn lựa thứ thật tốt cho tôi. Tôi bảo người bán vải cho tôi xem những thứ lụa khác gói kỹ trong giấy để riêng trên kệ cao gần trần nhà. Ông ta già tồi, hơi thở mệt nhọc. Ông cằn nhằn khi tôi bảo: "Cho tôi xem thứ khác. Tôi muốn loại lụa thêu hoa đào."

Tôi nghe ông ta càu nhàu về cái thói làm đỏm làm dáng của đàn bà, tôi liền nói: "Tôi không mua cho tôi, mà cho con tôi."

Ông ta cười gằn, đem ra cho tôi thứ lụa tốt nhất ông ta giấu kỹ nảy giờ. Ông ta nói: "Đây, bà lấy đi. Tôi để dành cho phu nhân quan Án sát đó. Nhưng nếu bà mua cho con trai bà thì bà cứ lấy đi. Phu nhân Án sát cũng là nữ sanh ngoại tộc!"

Đúng thứ lụa tôi tìm. Tôi mua ngay, không kỳ kèo giá cả, tuy tôi biết chắc ông lão bán hàng khôn quỷ kia thấy tôi hăm hở muốn mua thì thế nào ông ta cũng bán mắc cho tôi. Tôi ôm mớ lụa về nhà mà nói thầm: "Tối nay mình đem ra cắt áo ngắn quần cụt cho con. Mình thân cắt lấy, may lấy, không cho ai khác sờ vào áo quần con mình."

Chao ôi! Tôi sung sướng quá, ước sức tôi dám thức suốt đêm này may quần áo cho con trai tôi! Tôi đã may giày vải cho con tôi rồi. Tôi đã mua vòng bạc đeo vào chân cho nó rồi .

[giavui]

9

Có phải chị đó không? Tôi đến báo tin mừng cho chị đây. Hôm nay, thằng con tôi nó đạp mạnh trong bụng tôi, chẳng khác gì nó nói chuyện với tôi vậy.

Tôi đã chuẩn bị đầy đủ đồ đạc cho nó rồi. Quần áo đã may xong hết. Tôi lại còn kết tượng Phận vàng chung quanh riền nón xa-tanh của nó nữa. Tôi đã mua cái hộp bằng gỗ trầm, xếp tất cả đồ đạc của con tôi vào đó. Hương sẽ từ quần áo giày nón thấm vào da thịt con trai tôi. Bây giờ tôi không còn gì để làm nữa, vậy mà lúa mới trổ đòng đòng trong ruộng, tôi còn phải chờ đến ba con trăng nữa. Tôi ngồi ì ra đó mà mơ tưởng đến hình dáng con tôi.

° ° °

Trăm lạy Đức Phật Bà Quan Âm, xin Bà cho mau tối mau sáng, chóng đến ngày con tôi xổ lòng nằm trong tay tôi!

Ít nhất con tôi cũng thuộc về tôi được lấy một ngày. Tôi không dám cầu xin hơn nữa, vì cha mẹ chồng tôi có viết thư truềyn cho con tôi phải về sống tại nhà tổ phụ. Con tôi là đứa cháu đích tôn duy nhất trong nhà, mạng sống của nó quý lắm, nó phải ngày đêm ở trước tầm mắt của ông bà nội. Chưa chi cha mẹ chồng tôi đã quyết định như vậy rồi. Cha chồng tôi từ trước tới giờ chưa hề nói với tôi một lời nào, hôm trước đây đã cho người nhà đến gọi tôi và đã nói chuyện với tôi. Tôi thấy rõ ràng trong trí người, người kể như đứa cháu đích tôn của người đã sanh ra rồi vậy.

Chao ôi! Tôi thèm được giữ con tôi lại quá! Nếu tôi giữ được con trai tôi ở lại với vợ chồng tôi, tôi bằng lòng chấp nhận căn nhà nhỏ xíu kiến trúc theo kiểu ngoại quốc này, tôi bằng lòng chấp nhận những tập tục kỳ khôi. Nhưng tôi thừa biết truyền thống của dân tộc tôi. Tôi biết tôi không giữ được đứa con đầu lòng của tôi. Nó thuộc về đại gia tộc.

Chồng tôi cũng khổ về việc ấy lắm. Chàng cau mày, không ngớt nói lầm thầm trong miệng. Chàng bảo rằng bọn gia nhân ngu xuẩn và cái thói bắt ăn cho nhiều cùng lối sống sang trọng không thích hợp sẽ làm hỏng thằng bé. Tôi đâm hoảng, tôi sợ thần thánh không tha thứ những lời nói bội bạc của chồng tôi, tôi van chàng đừng nói nữa.

Tôi bảo chàng: "Chúng ta phải nhận chịu những tục lệ nào đúng", nhưng chồng tôi vẫn buồn vì không giữ được con lại.

Rồi chồng tôi lại bình thản như thường. Chàng không nói gì đến cha mẹ chàng nữa. Tôi băn khoăn tự hỏi không biết chàng đã quyết định làm gì, vì chàng im lặng không nói gì cả. Phần tôi, tôi chỉ mong ngóng đến ngày khai hoa nở nhuỵ, con tôi ra đời, để mắt tôi được no nê nhìn ngắm nó.

° ° °

Bây giờ tôi biết chồng tôi định làm gì rồi. Chị có thấy hành động của chồng tôi là bậy không hả chị? Riêng tôi, tôi không biết xét đoán thế nào. Tôi chỉ còn bíêt tin theo chồng và nghĩ rằng hành động của chàng đúng, bởi vì chàng đã quyết định như vậy. Chàng đã thưa với cha mẹ rằng trước đây chàng đã giữ vợ chàng cho riêng mình thì bây giờ chàng cũng đòi rằng đứa con chàng chỉ thuộc về cha mẹ nó mà thôi.

Song thân chàng giận lắm. Nhưng vợ chồng tôi cứ im lặng chịu đựng cơn giận dỗi ấy. Chồng tôi kể lại rằng rốt cuộc ông thân sinh chồng tôi không đưa ra lý lẽ này nọ nữa, mà đành khóc thầm môt mình. Tôi thấy con để cho cha phải khóc là việc đáng trách. Nếu không phải vì tôi cũng quá tha thiết với con tôi, hẳn là tôi đã xiêu lòng làm theo ý cha chồng tôi rồi. Nhưng chồng tôi cương quyết hơn tôi, chàng cắn răng chịu đựng cảnh nước mắt cha chàng.

Khi chúng tôi bỏ nhà cha mẹ dọn đi ở riêng, tôi đã trách chồng tôi cắt đứt thói tục thánh hiền từ xưa. Nhưng bây giờ, với tình mẫu tử ích kỷ, tôi không còn sợ phải phá bỏ lễ tục nữa. Tôi chỉ nghĩ đến con tôi. Nó sẽ là của tôi, nó thuộc về tôi. Tôi không tội gì phải cùng chia sẻ nó với hai chục người khác, với ông nội bà nội nó, với cô nó. Tôi là mẹ nó, tôi đủ sức săn sóc nó, tắm rửa cho nó, may mặc cho nó và giữ nó bên tôi ngày cũng như đêm.

Bây giờ chồng tôi đã đền bù mọi việc cho tôi rồi. Bây giờ tôi cảm ơn Trời Phật cho tôi làm vợ một người đàn ông tân tiến. Chàng ban cho tôi một đứa con trai. Tôi mang ơn chàng suốt đời.

° ° °

Mỗi ngày tôi mỗi nhìn đồng lúa vàng thêm. Bông lúa no tròn quằn xuống. Thêm ít lâu nữa dưới ánh nắng gắt này, chúng sẽ chín vàng, sẵn sàng chờ người gặt hái. Con trai tôi sanh ra vào một năm tốt, nhà nông bảo là năm được mùa.

Tôi còn phải nôn nao chờ đợi bao ngày nữa đây?

Tôi không còn băn khoăn tự hỏi xem chồng có yêu tôi không. Chừng tôi hạ sanh con tôi, chàng sẽ biết rõ lòng tôi và tôi biết rõ lòng chàng.

° ° °

Chị ơi! Nó đây này. Con trai tôi đây này! Rốt cuộc nó cũng nằm ngủ trong cánh tay tôi, tóc nó đen như gỗ mun vậy.

Chị thử nhìn nó xem. Sao mà nó đẹp quá thế này! Cánh tay nó mập tròn, bụ bẫm, đôi chân nó mạnh như hai thân cây sên non. Tôi khám xét khắp thân mình nó. Không một tì vết nào, nó đẹp như tiên!

Cái thằng mới gớm làm sao! Nó đạp lung tung, khóc om sòm đòi bú, mà nó mới bú no nê chưa đầy một tiếng đồng hồ. Tiếng khóc của nó oang oang, phải cho nó bú, nó mới chịu yên!

Nhưng giờ phút khai hoa nở nhuỵ của tôi cũng đau đớn lắm, chị ơi. Chồng tôi ngồi nhìn tôi với đôi mắt vừa âu yếm vừa lo sợ. Tôi cứ đi qua đi lại trước cửa sổ, vừa đau quặn thắt vừa vui mừng. Nhà nông đang cắt lúa chín, đặt từng bó xuống ruộng.

Ngoài trời là mùa lúa chín, cũng như mầm sống căng tròn trong bụng tôi.

Tôi thở hổn hển vì cơn đau quặn thắt như cắn xé, tưởng chừng như tôi có thể chết đi được, và rồi tôi hạ sanh đứa con trai đầu lòng. Chu choa, nó mạnh khoẻ làm sao! Nó đạp tung cánh cửa cuộc sống để bước vào đời bằng những tiếng thét the thé mới gớm làm sao! Nó nóng lòng như thế khiến tôi quặn đau tưởng chết đi được, và rồi tôi hân hoan vì sức mạnh của nó. Đứa con yêu quí ngàn vàng của tôi!

Bây giờ cuộc đời tôi đã nở hoa. Tôi có nên nói hết chị nghe không hả chị, để chị hiểu tất cả niềm vui tràn ngập của tôi? Tại sao tôi lại không kể hết chị nghe, khi chị đã nhìn thấy rõ hồn tôi rồi nhỉ? Chuyện xảy ra như sau :

Tôi nằm trên giường, mất sức nhưng hân hoan. Con trai tôi nằm. Chồng tôi bước vào. Chàng đến gần và chìa tay ra. Tim tôi nhảy dựng lên. Chồng tôi đòi phải trình diện theo tục lệ cũ.

Tôi bồng con tôi lên, đặt nó vào trong cánh tay chàng. Tôi trình diện nó cho chàng như sau:

"Đây là đứa con trai đầu lòng của chàng. Xin chàng nhận lấy nó, thiếp xin dâng nó cho chàng".

Chàng nhìn sâu vào mắt tôi, tôi ngây ngất trước tia nhìn thắm thiết của chàng. Chàng cuối xuống gần tôi hơn, nói :

"Tôi giao nó lại cho em. Nó là con chúng ta. Chúng ta cùng chia sẻ đứa con yêu dấu này. Tôi là người yêu em".

Giọng của chàng trầm trầm nho nhỏ, tiếng nói chàng rớt vào không trung như những giọt nước bạc.

Chị khóc hả chị? Chao ôi! Vâng, tôi biết mà, chính tôi cũng không cầm được giọt lệ. Không khóc được như thế, làm sao vợ chồng tôi chịu đựng nổi bao nhiêu niềm vui nỗi sướng! Chị nhìn thẳng con trai tôi xem kìa! Nó cười toe tóet cái miệng!

[giavui]

Phần thứ hai
10

Chị ơi, tôi nghĩ từ nay trở đi đã có đứa con trai bên mình, tôi không còn lời lẽ nào vui để nói với chị nữa. Hân hoan như tôi hiện nay, tôi chắc chắn không một buồn phiền nào xáp lại gần tôi được. Làm sao nên nỗi hễ cứ dính dấp đến hệ huyết thống với nhau thì lại gây đau khổ cho nhau ?

Hôm nay, lòng tôi nặng trĩu ưu phiền. Không không phải chuyện liên quan đến con trai tôi đâu. Nó được chín tháng tuổi đời rồi và nó béo tốt như ông bụt vậy! Chị không được tấhy nó, kể từ khi nó chập chững biết đi, trông nó không sao nín cười được. Giờ đây nó biết nó có thể bước đi được rồi, ai bắt nó ngồi là nó nổi giận lên. Thật tình tay tôi không đủ sức đè nó xuống được. Nó ranh mãnh tức cười lắm và mắt nó long lanh sang ngời. Cha nó cho rằng tôi nuông chiều nó quá, nhưng tôi hỏi chị làm sao tôi có thể rầy la thằng bé như nó được? Vẻ đẹp của nó và nết cứng đầu của nó khiến tôi chịu thua nó luôn, thành ra tôi vừa muốn khóc lại vừa muốn cười. Không, không phải chuyện liên quan đến thằng con trai tôi, mà đến ông anh tôi, tức người con trai độc nhất của mẹ tôi. Anh ấy du học bên Mỹ được ba năm nay. Bây giờ anh ấy làm khổ mẹ tôi và tôi.

Tôi có nói chuyện về anh 6áy với chị rồi, chắc chị còn nhớ. Tôi từng yêu quí anh ấy bao nhiêu, ngày tôi còn thơ ấu! Sau đó suốt bao năm ròng, gần như tôi chẳng còn nhìn thấy mặt anh ấy nữa, cũng chẳng biết tin tức gì về anh ấy nữa, vì mẹ tôi không quên được rằng anh ấy đã cưỡng lời mẹ tôi mà bỏ đi xa và không thành hôn với người vợ chưa cưới của anh ấy. Thế nên ít khi nào mẹ tôi nhắc đến tên anh tôi.

Bây giờ anh ấy lại làm phiền mẹ tôi. Cãi lời m ẹ tôi ngày trước vẫn chưa đủ, bây giờ anh ấy lại còn … Đây này, thư về anh ấy đây. Vú Vương trao tận tay thư này cho tôi. Vú Vương là người đã cho hai anh em tôi bú từ ngày mới chào đời, vú thông suốt hết mọi việc xảy ra trong gia đình mẹ tôi.

Vừa bước vào nhà, vú đã quỳ mọp xuống đất thi lễ với thằng con trai tôi. Đoạn vú chìa lá thư cho tôi mà khóc. Phần tôi, tôi biết chỉ có đại hoạ xảy ra vú mới khóc như vậy, cho nên tôi rụng rời tay chân, la l ên:

"Mẹ tôi hả… Mẹ tôi làm sao vậy?"

Tôi nhớ lại lần cuối tôi gặp mẹ tôi, bà yếu ớt chống cây gậy trúc mà đi, và tôi ân hận chỉ về thăm bà có hai lần từ khi tôi sanh cháu bé, vì tôi cứ mải mê hạnh phúc của tôi.

Vú Vương thở dài:

Lệnh bà vẫn khoẻ mạnh. thần thánh còn kéo dài kiếp sống của lệnh bà ra để gặp phải buồn phiền này".

Tôi lo ngại hỏi:

"Hay là cha tôi…?"

Vú Vương nghiêng mình đáp :

"Cụ ông cũng vẫn mạnh"

Tôi nhìn lá thư vú vừa đặt trên đùi tôi, tôi nói:

"Vậy thì ai?"

Vú Vương chỉ vào lá thư, nói:

"Xin phu nhân cứ đọc lá thư này sẽ biết".

Tôi sai con hầu rót trà cho vú Vương uống ở phòng ngoài và trao con tôi cho chị vú, tồi mở thư ra đọc. thư mẹ tôi viết cho tôi. Tôi ngạc nhiên quá. Xưa nay chẳng bao giờ mẹ tôi viết thư cho tôi cả.

Tôi ngẩn ngơ hết một lúc, đoạn mở bao thư rút ra mảnh giấy mỏng. Tôi nhận ngay ra nét chữ ngay ngắn đẹp đẽ của mẹ tôi. Tôi lướt mắt qua hàng chữ thăm hỏi thường lệ ở đầu thư, rồi đọc phần chánh của lá thư như sau :

"Anh của con bao lâu nay sống ở xứ người, bây giờ viết thư về cha mẹ, bảo rằng nó muốn cưới vợ ngoại quốc".

Tiếp theo là lời lẽ thông thường kết thúc lá thư. Chỉ vỏn vẹn có vậy thôi. Nhưng qua mấy chữ mỏng manh ấy, tôi cảm thấy hồn tôi rớm máu. Tôi la lớn lên:

"Anh ơi! Sao anh độc ác và điên rồ quá vậy!"

Bọn nô tỳ chạy tới khuyên can tôi bớt buồn kẻo có hại đến dòng sữa tôi cho con bú.

Thấy tôi cứ khóc, chúng ngồi xuống đất cùng khóc với tôi. Sau khi nước mắt đã giúp tôi bình tâm lại và tiếng khóc của lũ nô tỳ ồn quá, tôi bảo chúng nín đi và sai người mời vú Vương vào. Tôi bảo vú :

"Vú ở lại đây chừng một tiếng đồng hồ nữa, chờ cho nhà tôi về đọc thư, xem nhà tôi cho biết phải làm sao. Trong khi chờ đợi, vú dùng cơm đi cho đỡ đói".

Vú nhận lời, và tôi ra lệnh cho dọn thêm thịt lên cho vú ăn. Tôi hậu đãi vú như vậy, vì vú chia sẻ tai họa xảy đến trong gia đình tôi.

° ° °

Trong khi chờ đợi chồng tôi về, tôi ngồi suy nghĩ một mình trong phòng. Tôi hồi tưởng lại anh trai tôi. Dù cố gắng thế nào, tôi cũng không sao hình dung được anh tôi hiện giờ đã là người lớn ăn mặc theo Âu phục, mạnh dạn xuôi ngược trên các con đường xa lạ ở miền đất xa xôi ấy, nói chuyện với đàn ông đàn bà con gái của xứ ấy. Dầu sao anh ấy cũng phải chuyện trò qua lại với đàn bà con gái, bởi vì anh ấy đã yêu người trong bọn họ. Tôi chỉ còn biết moi ký ức nhớ lại anh tôi theo cái hình dáng quen thuộc với tôi hơn hết: người anh cả bé bỏng thời thơ ấu của tôi, người cùng tôi chơi đùa trước cửa nhà, trong sân.

Lúc ấy anh tôi cao hơn tôi một đầu, cử chỉ nhanh nhẹn, hay nói, thích cười. Khuôn mặt anh giống mặt mẹ tôi: trái xoan, vành môi ngang và mỏng, chân mày đậm trên con mắt dài. Các bà thiếp cứ ghen tức vì anh đẹp hơn lũ con các bà. Nhưng làm sao con các bà ấy đẹp cho được! Các bà ấy môi dày khả ố, lông mày lởm chởm. Còn mẹ tôi đẹp mặn mà, tinh tế, đầy nét thanh tao trong đường nét và màu sắc. vẻ đẹp ấy, mẹ đã truyền cho anh tôi.

Anh tôi lại chẳng mấy chú trọng đến vẻ đẹp của mình, giận dữ hất tay lũ con hầu nựng má anh và khen tặng anh để làm hài lòng mẹ tôi. Anh tôi thích vui chơi, đặt hết tâm trí vào trò chơi. Bây giờ đây, tôi vẫn còn hình dung rõ lại được anh ấy cau mày mím môi trong khi chơi đừa. Quả quyết trong môi việc, anh tôi không chịu thua ai bao giờ.

Những lúc cùng chơi đùa với nhau, tôi không hề dám làm trái ý anh, trước hết bởi vì anh tôi cao lớn hơn tôi, mà tôi là con gái, phải nhường nhịn anh ấy, nhưng tôi nhường nhịn anh tôi chính vì yêu mến anh và không muốn anh buồn lòng.

Thật vậy, chẳng ai muốn thấy anh tôi buồn phiền cả. Lũ con hầu và gia nhân trọng vọng anh tôi như một chủ nhân tương lai, và ngay như mẹ tôi cũng giảm bớt phần nghiêm nghị đối với anh. Nói như vậy không phải là mẹ tôi cho phép anh tôi hỗn hào làm trái ý người đâu. Nhưng theo tôi hiểu thì mẹ tôi cũng thường tỏ ra dễ dãi, chỉ sai bảo những điều hợp với ý muốn của anh tôi mà thôi. Để khỏi phải ngăn cấm và khỏi khiến anh tôi thèm, mẹ tôi thường bảo một con nô tỳ cất đĩa bánh ngọt trước khi anh tôi ngồi vào bàn ăn, vì anh tôi thích ăn thứ bánh ấy lắm, mà ăn nhiều thì sanh bịnh.

Cho nên anh tôi đã được sống quãng đời niên thiếu rất yên ấm. tôi chẳng hề để ý gì đến người nhà cư xử khác biệt đối với tôi và nah tôi. Tôi không hề tự coi tôi như ngang hàng với anh tôi, vì như thế là thừa. Nhiệm vụ của tôi trong gia đình không thể nào quan trọng bằng anh tôi được. Anh tôi là con trưởng nam, người thừa kế cha tôi.

Vào thời kỳ ấy, tôi không hề yêu mến ai bằng anh tôi. Hai anh em tôi cầm tay nhau đi dạo trong hoa viên. Chúng tôi cùng cúi xuống bên hồ nước cạn, tìm trong bóng nước xanh một con cá vàng mà chúng tôi tự nhận là thuộc về mình. Chúng tôi cùng nhau lấy sỏi cất nhà cho tiên ở, như đã đọc được trong sách. Khi anh tôi cầm tay tôi, tập cho tôi viết bằng bút lông những nét chữ đầu tiên, tôi cho rằng anh là người thông thái nhất trên đời. Khi anh tôi đi vào khu nhà sau dành cho đàn bà con gái, tôi đi theo anh, tò tò như con chó con, và khi anh bước qua khỏi cánh cổng tò vò, sang khu nhà dành cho nam giới là nơi tôi không được hẻo lánh sang, tôi cứ đứng lì ở đó mà chờ anh tôi trở lại.

Thế rồi năm anh tôi được chín tuổi, một hôm cha mẹ tôi truyền anh tôi không được ở tại khu nữ giới, phải qua sống tại khu nhà dành riêng cho cha tôi và nam giới. Từ ngày ấy, cuộc sống của tôi đột ngột bị cắt đứt khỏi cuộc sống của anh tôi.

Ôi! Những ngày đầu anh em tôi sống xa nhau, tôi đã khóc hết bao nhiêu nước mắt! Đêm đến khóc mãi, tôi ngủ thiếp đi và nằm chiêm bao thấy một nơi hai anh em tôi mãi mãi là hai đứa trẻ thơ để được sống mãi bên nhau. Trong một thời gian dài, tôi cứ buồn nhớ anh tôi mãi, khiến mẹ tôi phải lo ngại cho sức khỏe của tôi, bà liền nói:

"Con à, con cứ thương nhớ anh con mãi như vậy là không đúng. Con phải dành tình cảm ấy cho những liên hệ khác hơn. Con chỉ nên đau buồn như thế là trước cái chết của song thân chồng con mà thôi. Con phải tập ăn ở cho mực thước mà tự dằn mình lại. Con nên chuyên cần học tập và thêu thùa. Đã đến lúc con phải nghiêm chỉnh chuẩn bị về làm dâu con nhà người rồi đó".

Từ ấy trở đi tôi sống với hình ảnh đám cưới tương lai của tôi luôn luôn hiển hiện trước mắt. Tôi lớn dần lên và hiểu kịp rằng đời tôi và đời anh tôi không thể mãi mãi bên nhau được. Tôi không thuộc trước nhất vào gia đình anh tôi, mà vào gia đình vị hôn phu của tôi. Vậy nên tôi tuân theo lời mẹ tôi và quyết tâm làm tròn nhiệm vụ của mình.

Tôi còn nhớ rõ hôm anh trai tôi ngỏ ý muốn theo học trường ở Bắc Kinh. Tôi có mặt lúc anh trình diện trước mẹ để xin người cho phép đúng theo lễ giáo. Cha tôi đã bằng lòng rồi, nên việc anh tôi xin phép mẹ chỉ là để tỏ kính ý lên mẹ mà thôi. Mẹ tôi không có quyền cấm cản việc gì cha tôi đã cho phép. Nhưng anh tôi xưa nay vẫn luôn luôn hết sức chu đáo trong việc giữ đúng khuôn phép trong nhà.

Anh tôi đứng trước mẹ tôi. Lúc ấy mùa hè, anh mặc tấm áo lụa mỏng màu xám và ngón tay trỏ đeo nhẫn cẩm thạch. Xưa nay anh tôi vẫn thích chưng diện. Hôm ấy, anh duyên dáng như một cây sậy bằng bạc. Anh cúi đầu nhìn xuống đất trước mặt mẹ tôi, nói:

"Thưa mẹ, xin mẹ cho phép con được theo học tại đại học Bắc Kinh".

Tất nhiên mẹ tôi buộc lòng ưng thuận rồi, và anh tôi cũng biết rằng nếu mẹ tôi có quyền gì, hẳn người đã từ chối. Thay vì than thở khóc lóc như nhiều bà mẹ khác thường làm trong trường hợp như thế, mẹ tôi bình thản và cương quyết đáp liền:

"Con à, con cũng biết mọi việc đều tiến hành đúng theo ý của cha con. Mẹ chỉ là mẹ của con mà thôi. Mẹ đành bằng lòng vậy. Tuy nhiên mẹ cũng nói cho con rõ, dầu rằng mẹ không được phép sai khiến con điều gì trái ngược với ý muốn của cha con. Mẹ thấy con đi học xa chẳng ích gì. Cha con cũng như ông nội con, cả hai người đều tự ở nhà bổ túc thêm học vấn của mình. Ngay như con, từ tấm bé con đã được theo học các bậc danh nho ở thủ phủ này. Cha mẹ lại còn mời thầy Thang đến dạy thi phú cho con nữa. Trong hoàn cảnh của con, những điều học hỏi ở người ngoại quốc chẳng dùng được vào việc gì cho con cả. Đi đến những nơi xa xôi như thế có thể tánh mạng của con lâm nguy, mà thân con chỉ hoàn toàn thuộc về con khi nào con đã có đứa con trai nối dõi tông đường mà thôi. Phải chi con cưới vợ trước khi đi…".

Anh tôi bực bội, không bằng lòng. Anh xếp cái quạt giấy đang xòa trong tay anh lại, đoạn lại mở mạnh cái quạt ra đến "rạch" một cái. Anh ngước mắt lên, đôi mắt anh ngời ánh bất mãn. Mẹ tôi đưa tay lên :

"Con khoan nói gì cả. Mẹ chưa truyền lệnh gì bắt con phải theo đâu. Mẹ mới chỉ nói cho con giữ mình mà thôi. Thân con không thuộc về con đâu. Con hãy cố mà bảo trọng lấy thân".

Sau lần ấy, tôi ít gặp lại anh tôi. Trước ngày tôi về nhà chồng, tôi chỉ gặp anh hai lần tại nhà cha mẹ. Không lần nào anh tôi gặp riêng nhau cả. Thường thường anh tôi chỉ đến khu nữ giới là để lạy ra mắt hoặc từ giã mẹ tôi mà thôi, mà tôi thì không thể nói năng tự do với anh tôi trước mặt một người trưởng thượng.

Tôi nhận thấy anh tôi cao lớn hẳn lên và đứng rất thẳng. Khuôn mặt anh mất hẳn cái vẻ thon thon trẻ con thời niên thiếu khiến anh có vẻ đẹp như con gái. Tôi nghe anh thưa với mẹ tôi rằng tại trường học tổ chức theo lối nước ngoài ấy, ngày nào anh cũng phải vận động thân thể, do đó anh cao lớn về sức vóc và rắn chắc hơn. Anh hớt tóc cao theo kiểu mới thịnh hành từ sau cuộc Cách mạng lần thứ nhất. Tôi nhận thấy vẻ đẹp khỏe mạnh của anh. Các bà thiếp xầm xì với nhau. Bà thiếp thứ nhất nói :

"Cậu ta chẳng khác nào cha cậu, lúc tôi mới gặp ông ấy".

Sau đó anh tôi vượt trùng dương và tôi không gặp lại anh nữa. Trong trí tôi, hình ảnh anh phai mờ đi quanh bao nhiêu cái lạ lùng vây phủ lấy anh ở phương trời xa lạ, đến nỗi tôi không sao hình dung rõ rệt được hình ảnh anh tôi nữa.

Ngồi một mình trong phòng chờ chồng tôi về, tay cầm lá thơ mẹ viết cho tôi, tôi cảm thấy anh tôi là người xa lạ đối với tôi.

° ° °

Đến trưa, khi chồng tôi về, tôi khóc òa chạy đến trước chàng, tay tôi vẫn cầm lá thư. Chàng ngạc nhiên hỏi:

"Cái gì vậy ? Cái gì vậy ?"

Tôi la lên : " Thì mình cứ đọc đi sẽ thấy" và tôi càng khóc lớn hơn khi nhìn thấy gương mặt chồng tôi lúc chàng đọc thư.

Chàng vò lá thư, lầm bầm trong miệng:

"Điên quá ! Tại sao anh ấy lại làm như vậy được kia ? Em phải về với mẹ ngay để an ủi người".

Chồng tôi sai một gia nhân bảo người kéo xe ăn cơm mau đi để khỏi mất thì giờ. Người kéo xe ăn xong, tôi liền bồng con tôi cùng chị vú lên xe kéo, nhờ anh phu xe chạy mau giùm.

Vừa bước qua cửa nhà mẹ tôi, tôi thấy ngay một cơn im lặng nặng nề trùm lên mọi vật, như đám mây che khuất vầng trăng vậy. Bọn gia nhân tròn xoe con mắt, xầm xì với nhau trong khi làm lụng. Vú Vương trên đường đi cùng về với tôi đã khóc đến sưng mắt lên.

Bà thiếp thứ nhất và thứ hai cùng bầy con ngồi tại sân liễu sau nhà. Thấy tôi vào, hai bà thiếp hấp tấp hỏi han đến quên cả chào tôi. Bà thiếp thứ nhất nựng má đứa con tôi và hôn hít mãi bàn tay bé nhỏ của nó, mà nói" "Chao ôi! Đẹp cứ như là măng non thế này !". Đoạn bà quay nhìn tôi, trang trọng hỏi : "Đã biết chuyện ấy chưa ?"

Tôi gật đầu, hỏi:

"Mẹ tôi đâu ?"

Bà thiếp đáp :

"Bà chánh thất nằm lì suốt ba ngày nay trong phòng, chẳng nói với ai một lời nào. Mỗi ngày hai lần bà ra nhà ngoài để sai bảo việc nhà và phân phát gạo cùng thức ăn, tồi lại trở vào phòng riêng ngay. Bà chẳng hé môi nói với ai điều gì và anh mắt bà khiến chúng tôi cứ phải quay mặt đi. Chúng tôi không dám nói chuyện với bà, cũng chẳng biết ý nghĩ của bà".

"Bà có nói gì, phu nhân thuật lại chúng tôi nghe sau vậy nhé".

Bà thiếp chìa tay ra toan bồng con tôi, nói :

"Phu nhân để cục vàng này lại đây cho chúng tôi ẵm bồng một chút".

Tôi không cho :

"Tôi đem nó vào cho mẹ tôi vui đùa với nó để quên buồn phiền".

Sau khi băng qua phòng khách rồi sân mẫu đơn và phòng ngủ của các bà thiếp, tôi ngập ngừng trước phòng mẹ tôi. Thông thường chỉ có tấm màn bằng xa-tanh đỏ che phủ cửa ra vào, nhưng hôm nay cánh cửa đóng chặt sau bức màn. Tôi vỗ nhẹ vào cánh cửa, nhưng chỉ sau khi tôi la lớn "Con đây mẹ, con đem cháu đến thăm mẹ đây !", tôi mới nghe tiếng bà văng vẳng như vọng lại từ rất xa :

"Vào đây với mẹ".

Tôi bước vào. Mẹ tôi ngồi bên cái bàn gỗ mun chạm trổ, đầu cúi xuống, tay cầm quyển sách. Thấy tôi vào, mẹ nói :

"Con đó à ? Mẹ đang cố đọc kinh Dịch đây, nhưng chẳng tìm được chút an ủi nào trong sách hôm nay cả".

Bà lắc đầu, vẻ bất định. Cuốn sách rớt xuống đất và nằm nguyên đó.

Thái độ sững sờ của mẹ khiến tôi lo ngại. Xưa nay mẹ tôi luôn luôn tự chủm tự tin can đảm. Tôi cảm thấy mẹ sống cô đơn trong một thời gian quá lâu rồi. Tôi tự trách mình. Tôi đã quá vui với con tôi, quá ngây ngất với mối tình của chồng tôi suốt bao lâu nay, đến nỗi chểnh mảng về thăm mẹ. Bây giờ tôi biết làm sao cho mẹ tôi khây khỏa, tươi tỉnh lại ? Tôi bồng con tôi, đặt nó đứng dậy trên đôi chân bụ bẫm của nó. Tôi khoanh hai tay nó lại, bắt nó cúi đầu xuống trước mẹ tôi. Tôi nói nhỏ :

"Bà ngoại…"

Thằng bé nhìn bà không cười, nói bập bẹ:

"Bà, bà…"

Tôi đã nói với chị rằng mẹ tôi chưa thấy lại con tôi từ khi nó được ba tháng đến giờ, mà như chị đã biết, con tôi nó đẹp làm sao ! Ai mà cưỡng lại nó nổi ! Mẹ tôi nhìn nó hồi lâu, đoạn bà đứng dậy bước lại bên cái tủ kính sơn son, lấy ra cái hộp sơn son đựng đầy kẹo mè. Bà mở hộp, bốc kẹo bỏ đầy bàn tay con tôi. Nó cười khoái trá và mẹ tôi cười nhẹ nhàng:

"Cháu bà ăn đi, cháu bà ăn đi".

Thấy bà đã tạm nguôi ngoai, tôi lượm cuốn sách lên, rót trà trong bình vào tách và bưng hai tay lên mời mẹ tôi.

Bà bảo tôi ngồi xuống ghế. Thằng con tôi chơi đùa trên nền nhà. Tôi vừa ngồi hầu mẹ tôi, vừa canh chừng con tôi. Tôi không biết ý mẹ có muốn nói đến chuyện ông anh tôi hay không, nên làm thinh chờ mẹ nói. Không đề cập ngay đến anh tôi, bà bảo :

"Thế là có con rồi nhé !"

Tôi nhớ lại buổi tối hôm nào tôi kể lại nỗi buồn phiền của tôi cho mẹ nghe. B6ay giờ niềm vui đã đến với tôi rồi.

Tôi cười đáp :

"Dạ vâng, thưa mẹ".

Mẹ tôi vẫn nhìn con tôi, bà hỏi :

"Con có được sung suống không ?"

Tôi đáp :

"Chồng con rất mực thương yêu con".

Mẹ tôi vẫn nhìn cháu, nói :

"Thằng bé đã được thai nghén và ra đời hoàn hảo, không còn chê vào đâu được. Anh của con hồi còn nhỏ cũng như thằng bé này đây. Phải chi hồi đó nó chết đi, mẹ còn nghĩ đến nó như một đứa con hiếu thảo".

Vậy là tôi hiểu mẹ muốn nói chuyện về anh tôi, nhưng tôi vẫn chờ để biết rõ hôn chiều hướng ý nghĩ của bà. Lát sau, bà nhìn tôi, nói :

"Con có nhận được thư mẹ rồi ?"

Tôi nghiêng mình, đáp :

"Sáng nay vú Vương trao thư của mẹ cho con".

Mẹ tôi lại thở dài và đứng dậy đi lấy một lá thư khác trong ngăn kéo bàn viết. tôi đứng dậy chờ mẹ trở lại. Khi bà chìa lá thư cho tôi, tôi đỡ bằng hai tya. Mẹ nói :

"Đọc đi".

Đó là thư người bạn anh tôi, tên là Chu Quốc Tinh, cùng anh tôi từ Bắc Kinh qua Mỹ du học. Người bạn anh tôi cho biết : theo lời yêu cầu của anh tôi, anh ta viết thư cho cha mẹ tôi, báo tin rằng anh tôi đã hứa hôn theo phong tục Tây phương với con gái một vị giáo sư, thầy học của anh tôi tại trường đại học. Anh tôi xin dâng kính ý lên cha mẹ tôi và van xin cha mẹ tôi hồi hôn với cô gái nhà họ Lý, vì cuộc hứa hôn này vẫn là việc khiến anh tôi khổ sở bấy lâu nay. Anh tôi xin cam chịu tội bất hiếu, tuy nhiên không thể nào thành hôn vói vị hôn thê theo lễ tục Trung Hoa được, anh tôi đã là con người mới rồi và đã quyết định theo phương thức hôn nhân tân tiến, hoàn toàn tự do theo mình lựa chọn.

Lá thư kết thúc bằng ngững lời lẽ kính cẩn, hiếu đễ, phục tòng, nhưng vẫn không mảy may giấu diếm quyết định anh tôi đã chọn, như vậy cốt để tránh ra một sự thách thức trực tiếp giữa anh tôi và cha mẹ tôi. Đọc thư xong, tôi hết sức bất bình anh tôi. Tôi xếp thư lại, trao trả mẹ mà không nói lời nào.

Mẹ tôi nói :

"Anh con nó điên rồi, mẹ có đánh dây thép cho nó, bắt nó phải trở về ngay".

Bấy giờ tôi mới thấy rõ nỗi buồn phiền của mẹ, vì mẹ là người đàn bà Trung Hoa hết sức tồn cổ.

Ngày trước, khi người ta trồng ngoài đường những cái trụ cao giăng dây sắt như nhện giăng tơ trên cây, mẹ tôi đã phản đối:

"Ông bà tổ tiên chúng ta xưa nay vẫn dùng cái bút cái nghiên có sao đâu, chúng ta là hàng con cháu, chúng ta nào có nói được gì thêm vào lời vàng ngọc của tiền nhân đâu mà phải hấp tấp vội vàng đến thế ?"

Và khi được biết người ta gửi điện tín vượt mặt biển, bà nói :

"Cần gì phải liên lạc với bọn man ri mọi rợ ấy chứ ? Thánh thần đã dùng biển cả để ngăn cách chúng khỏi chúng ta, bây giờ chúng ta lại kết hợp điều mà thần thánh đã ngăn cách, có phải là đại bất kính không ?"

Nhưng bây giờ thì chính bà thấy cần phải hấp tấp vội vàng. Bà buồn rầu nói :

"Mẹ những tưởng chẳng khi nào phải dùng đến cái thứ phát minh ngoại quốc ấy.Và nếu anh con nó cứ ở tại nước nhà thì chẳng khi nào mẹ phải dùng. Một khi đã "đánh đu với tinh" là đố tránh khỏi đem tinh về ngự trị ở nhà".

"Thưa mẹ, xin mẹ chớ quá buồn phiền, anh con là người hiếu thảo, anh con sẽ vâng theo lời mẹ mà không chạy theo người đàn bà ngoại quốc nọ đâu".

Nhưng mẹ tôi lắc đầu, chống tay lên trán. Thấy vậy, bỗng nhiên tôi lo ngại quá. Mẹ tôi có vẻ đau ốm thật rồi. Tuy xưa nay mẹ vẫn yếu, nhưng bây giờ mẹ gầy hơn và bàn tay đỡ lấy cái trán kia đã run rẩy. tôi nghiêng mình ra phía trước để nhìn rõ mẹ tôi hơn khi bà tiếp tục lên tiếng, giọng nói của bà nhỏ và mệt mỏi :

"Từ lâu rồi, mẹ đã thừa biết một khi say mê đàn bà thì người đàn ông đâm ra mù quáng trong một thời gian chẳng còn thấy gì chung quanh nữa".

Mẹ tôi dừng lại để nghỉ, đoạn nói tiếp trong tiếng thở dài :

"Cha của con chẳng phải là con nhà danh giá đó sao ? Vậy mà từ lâu rồi, mẹ phải đành cam chịu thấy cha con điên dại mỗi lần sắc đẹp một người đàn bà gợi lòng thèm muốn của ông ấy. Lúc ấy cha con không còn biết lẽ phải là gì nữa. Cha con từng dan díu với hàng chục bọn con hát, ngòai những cái miệng ăn hại cha con đem về nhà nuôi làm hầu thiếp kia. Hiện giờ nhà ta đã có ba đứa và chắc còn phải nuôi thêm một đứa nữa nếu ông ta không chán con ca nữ ở Bắc Kinh trước khi thương lượng chuộc nó về. Cha đã như vậy thì con trai nào có khác gì ? Đàn ông là vậy đó. Ý nghĩ thầm kín của họ luôn luôn như rắn quấn quanh thân hình đàn bà.

Tôi ngồi nghe mà ngẩn ngơ hoảng sợ. Chưa bao giờ mẹ tôi lại nói chuyện với tôi về cha tôi và mấy bà thiếp như vậy. Tôi chợt nhận ra đáy lòng bà chứa đầy đau buồn chua xót. Tôi không biết phải làm sao để an ủi mẹ tôi, giữa khi tôi được chồng yêu. Tôi cố hình dung chồng tôi có vợ bé. Tôi không thể nào nghĩ chuyện đó lại xảy ra. Tôi chỉ nghĩ đến những phút giây ân ái giữa vợ chồng tôi và mắt tôi vô tình liếc nhìn thằng con trai tôi đang ngồi chời đùa với mớ kẹo mè.

Tôi biết dùng lời nào đây để an ủi mẹ tôi bây giờ ? Tuy nhiên tôi rất muốn nói điều gì với mẹ. tôi rụt rè :

"Biết đâu người đàn bà ngoại quốc ấy…"

Nhưng mẹ tôi vội ngắt lời tôi :

"Đừng nói đến nó nữa. Mẹ đã quyết định rồi. Bây giờ anh con phải nghe lời mẹ. Nó phải trở về đây cưới con gái nhà họ Lý xưa nay là vị hôn thê của nó, để vợ nó sanh cháu đích tôn cho gia tộc. Một khi làm tròn bổn phận với tổ tiên rồi, nó muốn lấy ai thì lấy, tùy ý nó. Mẹ đâu có nghĩ nó lại hoàn hảo hơn cha nó được ? Nhưng thôi, không nói đến chuyện ấy nữa. Cho con ra ngoài. Mẹ mệt rồi. Mẹ cần nằm nghĩ một chút".

Thành ra tôi chẳng nói gì thêm được. tôi thấy mẹ tôi xanh quá; lưng bà còng xuống như thân sậy héo tàn vậy. Tôi bồng con tôi lên và bước ra ngoài.

° ° °

Về đến nhà, tôi khóc và nói cho chồng biết rằng tôi không làm vơi được chút nào nỗi đau buồn của mẹ tôi. Chàng nắm tay an ủi tôi, nói cứ kiên nhẫn chờ anh tôi trở về. Lời lẽ chồng tôi khiến tôi lại tin tưởng vào tương lai. Nhưng sáng hôm sau, khi chồng tôi đi làm rồi, tôi lại lo ngại. Tôi không quên được mẹ tôi.

Giữa bao nhiêu đau buồn trong đời bà, mẹ tôi chỉ còn bám víu vào niềm hy vọng lớn lao này – niềm hy vọng của một người đàn bà đức hạnh : có đứa cháu đích tôn làm chỗ nương tựa tuổi già và cũng là để hoàn tất bổn phận đối với gia tộc. Anh tôi nỡ nào đặt dục tình của mình lên trên mạng sống của mẹ tôi cho được ? Tôi sẽ trách móc anh tôi. Tôi sẽ nhắc cho anh tôi nhớ rằng anh tôi là trưởng nam, lại là con một. Tôi sẽ nói thẳng vào mặt anh tôi :

"Phép nhà đâu có cho anh đặt một đứa con lai của một người đàn bà ngoại quốc vào lòng mẹ chúng ta được ?"

[duyanh]

Một vụ việc đang khiến cho cả Ấn độ chấn động vì hành vi trắng trợn của một phòng khám tư. Một em bé được gia đinh đưa đi chữa trị tại đây những không gnờ họ đã đánh cắp cả 2 quả thận của em.Cha mẹ của bé gái đã bị sốc khi phát hiện cô con gái mới 6 tuổi của họ bị mất cả 2 quả thận sau khi vào một bệnh viện tư nhân ở thủ đô New Delhi, Ấn Độ chữa bệnh, tờ Malaysia Nanban ngày 29/5 đưa tin.
Cụ thể, Bavan Kumar, một chủ cửa hàng nước ép trái cây ở bang Uttar Pradesh đã đưa con gái tới Viện Nghiên cứu Y khoa Toàn Ấn Độ (AIIMS) ở thủ đô New Delhi để chữa bệnh thận. Sau vài ngày điều trị, tình trạng của bé gái bắt đầu cải thiện và được các bác sĩ ở AIIMS chỉ định phẫu thuật.


Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau đó, bệnh nhân bắt đầu bị những cơn đau dữ dội ở vùng thận và kết quả siêu âm cho thấy, hai quả thận của cô bé đã biến mất.
Cha mẹ bé gái lập tức tìm các quan chức bệnh viện yêu cầu giải thích nhưng họ bị xua đuổi và không nhận được bất cứ lời giải lớp lý nào. Cuối cùng, cặp vợ chồng quyết định báo cảnh sát mong sớm đòi lại công lý cho con.