Vì sao bệnh nhân cần tự đo huyết áp mỗi ngày?

[Mặc Vũ]

Hỏi Đ�p Y Học: Tự Đo Huyết �p
B�c sĩ Trần Mạnh Ng�

Hỏi: V� sao bệnh nh�n cần tự đo huyết �p mỗi ng�y?

Đ�p: Bệnh nh�n n�n tự đo huyết �p v� theo d�i huyết �p của m�nh thường xuy�n, mỗi ng�y. Kh�c với ng�y xưa, bệnh nh�n chỉ biết huyết �p khi gặp b�c sĩ hay v�o nh� thương cấp cứu. Khi bệnh nh�n d�ng m�y đo huyết �p loại digital th� cần đo lập đi lập lại 3 lần rồi lấy con số trung b�nh. V� kết quả huyết �p đo loại n�y thường kh�ng được ch�nh x�c. Kết quả mỗi lần đo huyết �p sẽ c� 3 con số hiện ra. Con số thứ nhất l� huyết �p t�m thu, con số thứ 2 l� huyết �p t�m trương. Khi 2 con số n�y biến đi, hiện ra con số thứ 3 l� pulse hay nhịp tim đập. Vậy cần đo 3 lần li�n tục, rồi lấy 3 con số huyết �p t�m thu cộng lại, chia l�m 3, lấy con số trung b�nh. Cũng l�m như vậy để lấy con số huyết �p trung b�nh cho huyết �p t�m trương v� lấy số trung b�nh cho nhịp tim. C� trường hợp b�c sĩ khuy�n đo 2 lần rồi cộng lại chia 2. Nhưng trong x�c suất, d�ng 3 con số sẽ ch�nh x�c hơn d�ng 2 con số.
Hiện giờ c� một loại m�y đo huyết �p digital, khi đẩy c�i n�t v�o số 3, c� thể tự động đo 3 lần, rồi tự động cộng chia 3, lấy con số trung b�nh cho huyết �p t�m thu, huyết �p t�m trương v� nhịp tim. Tất cả mọi con số đều hiện ra một l�c. Rất tiện lợi v� bệnh nh�n đỡ phải đo đi đo lại 3 lần, cộng lại từng con số rồi chia ra, mất c�ng. Khi c� con số cuối c�ng, bệnh nh�n thường khi v�o quyển sổ, ghi ng�y giờ đo m�u, để tiện theo d�i huyết �p v� nhịp tim. Khi n�o lười, kh�ng c� th� giờ, th� c� thể đẩy c�i n�t sang con số 1: m�y chỉ đo c� một lần. Như vừa n�i ở tr�n, cần đo 3 lần để lấy số trung b�nh, sẽ ch�nh x�c hơn. D�ng loại n�y c�n c� dấu hiệu bất chợt cho bệnh nh�n khi tim đ�p thất nhịp. Nếu đo đi đo lại 3 lần m� vẫn thấy dấu hiệu n�y th� phải b�o cho b�c sĩ gia đ�nh, hoặc c� khi phải v�o nh� thương cấp cứu.
Ngay cả trong ph�ng mạch, khi b�c sĩ d�ng d�ng m�y đo huyết �p sphygmomanometer, đo cho bệnh nh�n, ch�nh x�c hơn, nhưng đ�i khi cũng đo đi đo lại, 2-3 lần cho bệnh nh�n để y�n t�m hơn. Mặc dầu khởi đầu n�n đo huyết �p b�n tay tr�i nhưng l�c đầu thường khuy�n bệnh nh�n đo cả 2 c�nh tay tr�i v� mặt. Nếu c� sự kh�c biệt huyết �p t�m thu khoảng từ 5 tới 10 hay tối đa 20, th� kh�ng sao. Nhưng nếu sự kh�c biệt cao tới 30 hay hơn l� do động mạch dưới xương đ�n g�nh (subclavian artery) co nhỏ, n�n n�i cho b�c sĩ gia đ�nh biết. (khi động mạch subclavian bị nghẹt th� g�y hội chứng subclavian steal syndrome, m�u sẽ chảy ngược v�o động mạch xương sống, c� những triệu chứng như thỉnh thoảng thấy liệt tay, đau v�ng xương chẩm hay xương chũm. Rờ động mạch tay kh�ng thấy tiếng đập động mạch, v�v�).

B�n th�m: Ng�y nay, bệnh nh�n tự đo huyết �p mỗi ng�y để theo d�i l� một phương ph�p hữu hiệu nhất: v� vừa gi�p bệnh nh�n tự theo d�i huyết �p v� nhịp tim của m�nh khi uống thuốc, vừa tr�nh t�nh trạng m�u cao bất chợt c� thể tăng nguy cơ cơn đau tim (heart attack) hay tai biến mạch m�u n�o. B�c sĩ gia đ�nh thường cắt nghĩa cho mỗi bệnh nh�n bị cao m�u hiểu r� điều n�y v� phải đ�p ứng thế n�o để tr�nh những biến chứng c� thể sẩy ra. Trong một nghi�n cứu đăng trong b�o Family Practice, 54: 1. 2005, Bs T. Ohkubo v� c�c đồng nghiệp khuyến c�o đo huyết �p theo d�i trong 24 tiếng đồng hồ cho bệnh nh�n bị cao m�u loại (white coat hypertension). Nếu bệnh nh�n thường đo huyết �p th�m v�o buổi trưa th� sẽ tốt hơn nếu chỉ đo m�u trong ph�ng mạch hay tự đo m�u buối tối hoặc buổi s�ng ở nh�. Th� dụ khi bệnh nh�n đo m�u buổi s�ng trước khi đi l�m v� buổi tối trước khi đi ngủ c� thể b�nh thường, nhưng nếu đo m�u mỗi buổi trưa sẽ thấy huyết �p l�n cao. Bệnh nh�n phải uống thuốc cao m�u để giữ huyết �p trung b�nh buổi s�ng, buổi tối v� buổi trưa. (Bệnh nh�n c� thể mang theo m�y đo huyết �p trong l�c ăn trưa). C� nhiều bệnh nh�n đo m�u trong ph�ng mạch vọt l�n cao m� khi về nh� lại thấy trung b�nh. C� thể do căng thẳng qu� độ, c�n gọi l� white coat hypertension. Tr�n đ�y chỉ l� những lời chỉ dẫn căn bản, bệnh nh�n cần tham khảo với b�c sĩ của m�nh để điều trị, giữ huyết �p b�nh thường, kể cả l�c đi l�m.

Bs Trần Mạnh Ng�, E-mail: nmtran@hotmail.com; Xin mời gh� thăm Y Học Ng�y Nay, www.yduocngaynay.com, một Trang Web Y Khoa của người Việt viết cho người Việt.

B�C SĨ TRẦN MẠNH NG�

Vietbao.com