Ý Nghĩa Thâm Diệu Của Từ "Phật" Qua Cách Dịch Của Ngài Huyền Trang


Hỏi:
- Xin cho biết ý nghĩa của chữ "Phật".
(Thư hỏi của đạo hữu Giác Tâm Nguyễn Văn Hoa)

áp:
- Từ Phật là một từ mới mà ngài Huyền Trang đã tạo ra cho ngôn ngữ Phật Giáo Trung Hoa từ cuối thế kỷ thứ 6, từ Phạn ngữ Buddha ra là "Phật à, viết tắt là "Phật", hai nhà ngôn ngữ học Trung Hoa ở Thượng Hải dựa theo phương pháp Tây dịch phiên âm Buddha ra "Bột à" mà theo âm ngữ Tây phương thì Bột à nghe na ná như Buddha vì cùng có âm B và Bột à có vè tân tiến hơn là Phật à.

ối với người Việt chúng ta ngày nay, ngoại trừ lớp cao niên còn quen thuộc với chữ Hán, nhiều người nhất là lớp trẻ đã đọc và viết theo vần La Tinh không biết chữ Phật viết theo lối chữ Hán như thế nào.

Từ Phật, theo cách viết chữ Hán, gồm có hai vế: bên trái là bộ "Nhân", bên phải là chữ "Phất".

Dùng pháp chiết tự để dẫn giải, bộ Nhân ở bên trái có nghĩa là "Người". Chữ Phất ở vế thứ hai, có nghĩa là "Không", là chẳng được; theo thuật ngữ Phật giáo đó là Tánh Không.

Ghép cả hai vế lại với nhau, Phật nghĩa là Người Ngộ Tánh Không.

Diễn giải một cách toàn diện hơn bao gồm cả hai vế, khi nhìn thấy danh từ "Phật", nó nhắc nhở người Phật tử, hay những ai biết chữ Hán, những điều nhận thức rất căn cốt và thâm diệu sau đây:

- Phật là một con người như tất cả mọi người.

- Vì cũng là con người cho nên Phật với chúng ta đều bình đẳng.

- Phật không phải là Tiên, Thánh hay Thần và nhất thiết không phải là một Thượng ế "Toàn Năng" như của bất kỳ tôn giáo độc thần nào có quyền ban ơn giáng họa mà người ta gán cho Thượng ế này.

- Mỗi người và mọi người đều có khả năng thành Phật, chứ Phật chẳng dành riêng cho ai.

- Muốn thành Phật thì phải tu hành và ngộ được Tánh Không, chưa ngộ Tánh Không thì chưa thành Phật.

- Tánh Không phải tu hành mới đạt được chứ không thể cầu xin hay do ai ban cho.

- Tánh Không là Phật Tánh.

ến đây quý độc giả có thể đã hết sức khâm phục ngài Huyền Trang về sự uyên thâm Phật pháp, tính sáng tạo và sự liễu đạo của ngài, vì chỉ trong một từ với hai vế đơn giản, ngài đã dạy cho chúng ta không biết bao nhiêu điều bổ ích, hiểu một cách sâu sắc về đạo Phật và không thể hiểu lầm đạo Phật với các tôn giáo khác.


http://old.thuvienhoasen.org/ddpp-ynghiachuphat.htm