Tokyo và Washington xích lại gần nhau vì thái độ "hung hãn" của Bắc Kinh

[giavui]

Một s�ch lược ngoại giao quan trọng của đảng D�n chủ đương quyền Nhật Bản đ� thay đổi sau những phản ứng của Trung Quốc m� Tokyo m� tả l� �cuồng loạn� đối với vụ tranh chấp chủ quyền một d�y đảo ở Biển Đ�ng Trung Quốc. C�c nh� ph�n t�ch cho biết th�i độ �hung h�n� của Trung Quốc đ� khiến cho Nhật Bản từ bỏ chủ trương giữ khoảng c�ch đồng đều trong quan hệ với Washington v� Bắc Kinh để chuyển sang việc tăng cường quan hệ đồng minh với Hoa Kỳ. Mời qu� vị theo d�i một số chi tiết về việc n�y trong tiết mục Nh�n Về � Ch�u do Duy �i phụ tr�ch.

H�nh: AP

Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton, phải, hội đ�m với Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Seiji Maehara ở Honolulu, Hawaii, ng�y 27 th�ng 10, năm 2010

Trong cuộc họp b�o chung tại Hawaii h�m thứ 5 (28 th�ng 10, 2010) với Ngoại trưởng Nhật Bản Seiji Maehara, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton tuy�n bố rằng mối quan hệ đồng minh Mỹ-Nhật l� nền tảng của sự giao tiếp chiến lược của Hoa Kỳ trong v�ng � ch�u Th�i b�nh dương. B� Clinton cũng t�i khẳng định rằng quần đảo Senkaku � một d�y đảo do Nhật cai quản v� đang c� tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc, nằm trong phạm vi của Điều 5 của Hiệp ước Ph�ng thủ chung m� Hoa Kỳ k� kết với Nhật Bản năm 1960, v� Hoa Kỳ c� quyết t�m tu�n h�nh nghĩa vụ bảo vệ người d�n Nhật Bản.

Nh� ngoại giao h�ng đầu của Hoa Kỳ đ� tuy�n bố như vậy sau vụ tranh c�i dữ dội giữa Tokyo v� Bắc Kinh li�n quan tới việc Nhật Bản bắt giữ vi�n thuyền trưởng của một chiếc t�u đ�nh c� Trung Quốc đụng nhau với hai chiếc t�u tuần duy�n Nhật trong v�ng biển gần quần đảo Senkaku m� Trung Quốc gọi l� Điếu Ngư Đ�i. C�c nh� ph�n t�ch cho rằng vụ tranh chấp n�y mang lại cho Washington một cơ hội mới để tăng cường quan hệ với Tokyo sau khi c�c nh� l�nh đạo đảng D�n chủ đương quyền Nhật Bản cổ xướng cho việc theo đuổi một đường lối ngoại giao �độc lập hơn� với Hoa Kỳ. Gi�o sư Kerri Brown của Viện Nghi�n cứu Quốc tế Sự vụ Ho�ng gia Anh cho biết như sau:

"Điều n�y quả thật đ� n�u bật vai tr� �� d� an ninh� của Hoa Kỳ ở khu vực Th�i b�nh dương. Nhật Bản l�u nay vẫn phụ thuộc rất nhiều v�o sự hỗ trợ qu�n sự của Hoa Kỳ. V� vậy đ�y l� một thời điểm rất tốt để Hoa Kỳ khẳng định tầm quan trọng của mối quan hệ với Nhật Bản."

Gi�o sư Dương Trung Mỹ, Gi�m đốc Viện Nghi�n cứu Trung Quốc Đương đại ở Nhật Bản, cũng t�n đồng nhận định vừa kể. �ng n�i như sau trong cuộc phỏng vấn mới đ�y d�nh cho ban Hoa Ngữ đ�i VOA:

"Để đối ph� với th�i độ của Trung Quốc, Nhật Bản đ� quyết định tăng cường quan hệ đồng minh với Hoa Kỳ. Trước đ�y, cựu thủ tướng Yukio Hatoyama v� đương kim thủ tướng Naoto Kan c� chủ trương l� giữ khoảng c�ch đồng đều giữa Hoa Kỳ v� Trung Quốc. Điều đ� c� nghĩa l� Tokyo muốn duy tr� quan hệ tốt đẹp với Bắc Kinh trong l�c dần dần l�nh xa Washington để c� thể nắm giữ một vai tr� điều hợp, điều giải giữa Hoa Kỳ v� Trung Quốc. Nhưng thế chiến lược n�y giờ đ�y đ� thay đổi v� Nhật Bản đ� bắt đầu ng� về hướng tăng cường quan hệ đồng minh với Hoa Kỳ. Mặt kh�c, lực lượng tự vệ biển của Nhật cũng đ� được tăng cường với mức độ trước đ�y chưa từng c�, cả về mặt ng�n s�ch lẫn c�c hoạt động chế tạo chiến hạm. Sức mạnh về tiềm thủy đĩnh v� khả năng chống tiềm thủy đĩnh cũng được tăng cường rất nhiều. Tất cả những sự việc n�y l� những biện ph�p ứng ph� với sự ph�t triển sức mạnh qu�n sự của Trung Quốc."

Những h�nh động của Trung Quốc trong thời gian gần đ�y m� một số người cho l� �lấy đ� gh� ch�n m�nh� kh�ng chỉ giới hạn trong vụ x�ch m�ch với Nhật Bản trong v�ng Đ�ng Bắc �. C�c nước Đ�ng Nam � cũng đang ng�y c�ng lo ngại nhiều hơn về điều m� họ cho l� sự ch�n �p của Trung Quốc, đặc biệt l� c�c nước c� tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc ở Biển Nam Trung Hoa m� Việt Nam gọi l� Biển Đ�ng. Sự lo ngại n�y đ� khiến nhiều nước, trong đ� c� Việt Nam, ra sức tăng cường quan hệ với Hoa Kỳ v� c�c nước kh�c để c�n bằng với sức mạnh qu�n sự ng�y c�ng tăng của Trung Quốc. Họ cũng th�nh c�ng trong việc vận động để Hội nghị Thượng đỉnh Đ�ng � thu nhận Hoa Kỳ v� Nga l�m th�nh vi�n v�o năm 2011. Về việc n�y, cựu Ngoại trưởng Australia Stuart Harris cho biết đ�i VOA biết như sau:

"Việt Nam đang th�c đẩy ASEAN ủng hộ lập trường của m�nh trong cuộc tranh chấp chủ quyền biển đảo với Trung Quốc. Đối với ASEAN th� đ�y l� một vấn đề v� c�ng phức tạp. Nhưng hầu hết c�c nước n�y đều muốn g�y sức �p l�n Trung Quốc v� sự hậu thuẫn của Hoa Kỳ c� thể gi�p cho họ thực hiện mục ti�u đ�."

Gi�o sư Trịnh Vũ Thạc, thuộc Trung t�m Nghi�n cứu Đ�ng Nam � của Đại học Th�nh phố Hồng K�ng, cũng c� một nhận định tương tự:

"Hiện nay thế lực của Trung Quốc đang b�nh trướng qu� đỗi nhanh ch�ng. Khối ASEAN nghĩ rằng trong t�nh huống như vậy th� c�ch tốt nhất để duy tr� vị thế chủ đạo của m�nh l� thu h�t sự gia nhập của những nước lớn c� li�n quan tới khu vực. L�m như vậy c� thể tr�nh được t�nh trạng Trung Quốc chiếm đoạt vị thế chủ đạo. Họ muốn l�i k�o Hoa Kỳ, l�i k�o Li�n bang Nga để c�n bằng thế lực. Họ cũng hy vọng l� Hoa Kỳ sẽ quan t�m nhiều hơn tới c�c vấn đề b�n trong khu vực v� duy tr� c�c cam kết qu�n sự đối với khu vực n�y."

Sự mong muốn vừa kể của c�c nước l�ng giềng của Trung Quốc đ� nhận được đ�p ứng t�ch cực từ Washington. Trong b�i diễn văn đọc tại ở Hawaii h�m 28 th�ng 10 trước khi l�n đường đến H� Nội để dự c�c cuộc họp cấp cao của ASEAN, Ngoại trưởng Clinton tuy�n bố rằng Hoa Kỳ kh�ng c� � định bao v�y Trung Quốc v� kh�ng ai được lợi khi Hoa Kỳ v� Trung Quốc xem nhau như địch thủ, nhưng b� nhấn mạnh rằng sự hiện diện qu�n sự mạnh mẽ l� một yếu tố quan trọng trong sự giao tiếp chiến lược của Hoa Kỳ ở � ch�u Th�i b�nh dương:

B� cho biết: "Sự tiến bộ bền vững về kinh tế phụ thuộc v�o những sự đầu tư l�u d�i cho ổn định v� an ninh � v� đ�y l� những sự đầu tư m� Hoa Kỳ sẽ tiếp tục thực hiện. Sự hiện diện qu�n sự của ch�ng t�i ở � ch�u đ� ngăn ngừa xung đột v� mang lại an ninh trong 60 năm qua v� sẽ tiếp tục hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế v� hội nhập ch�nh trị. Nhưng sự hiện diện qu�n sự của ch�ng t�i phải tiến h�a để phản �nh một thế giới đang tiến h�a. V� vậy Ngũ gi�c đ�i đang thực hiện một cuộc duyệt x�t to�n diện về sự ph�n bổ nguồn lực quốc ph�ng to�n cầu. Cuộc duyệt x�t sẽ đề ra một kế hoạch cho sự hiện diện tiếp tục của c�c lực lượng Hoa Kỳ trong khu vực n�y."

Trong chuyến viếng thăm Việt Nam lần trước hồi hạ tuần th�ng 7, b� Clinton đ� l�m cho Trung Quốc giận dữ khi tuy�n bố tại hội nghị của Diễn đ�n Khu vực ASEAN (ARF) rằng việc th�ng qua đường lối đa phương để giải quyết vụ tranh chấp chủ quyền Biển Đ�ng l� ph� hợp với �lợi �ch quốc gia� của Hoa Kỳ.

Theo VOA